Katalog

'Latin Amerika'nın Kesik Damarları' ve 'Savaşın ve Aşkın Gece ve Gündüzleri' AJan Yayıncılıkta yayımlanan, 'Ateş Anıları' başlıklı üçlemesi de Can Yavınlarınca basılacak olan Eduardo Galeano'nun yapıtlarını tanıtıyoruz bu yazımızda. Eduardo Galeano'nun yapıtları rı, okunacak, harika bir kitap. Kolomb'un Amerika'da bıılamadığı tüm altına bedel bu kitap. (Jan Stagc, "Politiken", Danimarka) Bir tür lncil, tdomlo Cıbuo her üç Amerika halklarının tarihsel ve mitolojik ruhunun çelişkilerle dolu anlatısı. Bu modern Tekvin (Eski Ahit'te Musa'nın birinci kitabı), tüm Amerika'nın "el konulmuş belleği"ni tutsaklıktan kurtanyor. Galeano, tarihi, giinlük yaşamın gerçeklerine dönüştürerek yeniden canlandırmak için dünyevi bir kurtuluş mitulojisi yaratıyor. (Ronald Christ, "The New York Times", ABD) Gelenekscl anlamda bir roman değil bu, çünkü özellikle gerçek kişiler ve olayları ele alıyor, ancak Galeano'nun tarihi yeniden yaratırken kullandığı üslup ve o vahşi lirizm, bu kitabı olağanüstü bir hayal ürünü haline sokuyor. (" Publisher's Weekly", ABD) Uçlünün ikinci kitabı Las Caras y Las Mâscaras (Yüzler ve Maskeler) hakkında yazılanlar: "Yüzler ve Maskeler", anlatılan olayların gerçekliği, kronolojik sıralanmaları, özellikle de onları besleyen dünyayı görüş ve kavrayış açıları bakımından bir tarih kitabı. Gafeano, tarihi edebiyatla yaratıyor; yaratıcı açık bir edebiyat bu; tarihi sadık, gerçek, tutkulu, nesnel bir biçimde yazıya döken bir edebiyat. Böylelikle Neruda'nın "Evrensel Şarkı "sını andırıyor, ama nndan çok farklı: hem edebî açıdan (burada daha fazla tema, düzya/ı olarak işlenmiş), hem tarihsel açıdan (bu daha öğrctici, ülküsel değil). Tınısal olmaktan çok, insancıl bir destan. (Julio ValleCastillo, "El Nuevo Diario", Nikaragua) Her halkın tarihinde, uykusuz gecelerin alt katmanında geçen bir düş vardır. Böylesine düşlenmiş bir tarih, Lâtin Amerika halklarında da var, ama bu şimdiye kadar yalnızca kısmen yazılmıştı, hiçbir zaman da "Ateş Anılarf'ndaki gibi bütünleyici ve sorgulayıcı bir anlamda yapılmamıştı. Galeano'nun bu kitabı, her bir çatışmada cesaretinden, soluğundan, umudundan bir şeyler yitiren o düşlenmiş Amerika için yeniden canlanma olasılığı gibi bir şey. Şiirle yakın ilışkili bir kitap. (Mario Benedetti, "EI Pais", Ispanya) Çok öneınli bir eser, büyük bir mcrakla okunuyor. Bence Eduardo Galeano, yazar olarak en gerçekçi boyutunu bu sayfalarda ortaya koyuyor. Aynı zamanda bir masalcı olarak da. Ya da bir şair olarak. Masalcı ve şair, karşıt terimler değil. Her ikisi de gerçekleıi olduğu gibi alıp, onları bir sanat yaratısına dönüştürür. "Ateşin Anısı", hiç kuşkusuz sanatsal duyarlılığın sihiHi değneğinin dokunrnuş olduğu bir eser. (Robert Saladrigas, "La Vanguardia", Ispanya) Oyle bir düzyazı ki, saydamlığı, bir unıut bclirtisinin vakit vakit şöyle bir görünüp kaybolduğu trajedinin icinde art arda boy gösteren ermişlerin, canilerin, delilerin, kibirlilerin, öfl<elilerin, din şehitlerinin, kahramanların oluşturdukları halk kitlelerinin basrolü oynadığı aşırı şidıletin ve sürekli kahramanlıkların yüceltilmesiylc yarış halinde. Sonuçta, bunca zulüm ve çılgınlığın icinde, berrak vc acı vcrecek kadar şiirsel bir metin çıkmış ortaya. (Jorge B. Rivera, "Clarin", Arjantin) "Ateş Anıları", okuyucuyu coşkuya sürükleyerek bir başyapıt olduğunu açıkça göstermesinin yanı sıra, yazarın mesajını formüle etmeden bize iletnıe 'mucize'sini de başarıyor, üstelik karşımesaj, yani galip gelenlerin mesajı aracılığıyla yapıyor ounu! Korkarım ki, yazın bilimleri eğcr bunlar gercekten bilimse, bu inanılmaz olayı açıkfayabilene kadar aradan uzunca bir süre geçmesi gcrckecck; bizim şimdilik onun kimliğini saptamamız, hayranlığımızı ve şaşkınlığımızı itiraf ctmemiz yeterli. ()eanPaul Borel, "Caravelle", Fransa) Bu kitap, tarih gibi, roman gibi, düzyazı biçiminde bir şiir gibi ya da hepsi birden olarak okunabilir. Her ne olıırsa olsun, bu deney insanın zihnine açıklık kazandırıyor. Gözlerimizin önündeki sis peıdesi kalkıyor. Aklımı/, arınıyor. Dünya ışıl ışıl parlıyor. (Ake Johansson, "Sundsvalls Tidning", lsveç) Galeano'nun, "Ateş Anılaıı"yla, bir klasiğe dönüşnıe olasılığı gösteren büyük oir yapıt yarattığını ileri sürmek abartılı olmaz. Okudukça insanı büyüleyen bu kitabı, acılar içindeki o kıtaya ve insanlarına bir aşk ilanı olarak tanımlamak mümkün. (Bo Götberg, "Vestmanlands l.iins Tidning", Isveç) Uçlünün üçüncü kitabı El Siglo del Viento (Rüzgârın Yüzyılı) hakkında yazılanlar: Tarihın hi/.metindekı bu anılar, buviik bir siyasal ve yazınsal güce sahip. Tanınan.ya da tanınmayan kişiler, tarihsel olaylarla günlük yaşamın olaylaC U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 342 Uruguaylı yazar ve gazeteci 1 94O'ta Montevideo'da doğdu. Aynı kentte çıkan haftalık "Marcha" dergisinin yazıişleri müdürlüğünü, "Epoca" dergisinin de yayın müdürlüğünü yaptı. Bııenos Aircs'tc "Crisis" dergisini kurup yönetti. 1973'tcn sonra Arjantin ve Ispanya'da sürgünde yaşadı. 1985'te Uruguay'a geri döndü. Tüm Avrııpa dillcrine, ayrıca Rusça'ya, tbranice'ye, Japonca'ya ve Türkçe'ye çevirileri yapılmış olan, pckçok kitabı arasında en önemlileri şunlar: Las venas abiertas de America Latina (1971) (Lâtin Amerika'nın Açık Damarları); Vagamundo (1973) (Âylâk); La canciön de nosotros (1975) (Bizim Şarkınıız); Dias y noches de amor y de querra (1978) (Aşk ve Savaş Günleri ve Geceleri); Memoria del fuego (Ateş Anıları) (Uçleıne); (1) Los nacimientos (1982) (Yaratılış), (2) Las caras y las mâscaras (1984) (Yüzler ve Maskeler), (}) EI siglo del viento (1986) (Rüzgârın Yüzyılı); El libro de los abrazos (1989) (Kucaklaşmanm Kitabı); Las palabras andantes (1994) (Ağır Aksak Sözcükler); El fütbol a sol y sombra (1995) (Güncşte ve Gölgede Futbol). Ayrıca, makalelerini ve denemelerini bir araya getirdiği iki kitabı: Nosotros decimos no (1989) (Biz Hayır Diyoruz), Ser como ellos (1992) (Onla.GibiOlmak). Galeano, iki kez "Casa de las Americas" ödülünü kazandı. Memoria del Fuego adlı üçlüsü, Uruguay Kültür Bakanlığı ödülüne layık görüldü ve 1989'da Washington Üniversitesi tarafından "Amcrican Book Award" ödülünü kazandı. Memoria del Fuego (Ateş Anıları) üçlemesinin birinci kitabı olan Los Nacimientos (Yaratılış) hakkında yazılanlar: Bu kitap, epik bir şiir, ama kolektif bir epik şiir. Tarih kolektifse, onun anlatılmasının da öyle olması gerekır. Galeano, böylesine çoksesli bir tarihi anlatma işini yükümlenmiş, bunda başarılı da olmuş. (Antonio Cabellero, "Cambio 16", Ispanya) Eduardo Galeano, Lâtin Amerika ruhunun ieolojisini anlatırkcn, onıı oluşturan katmanları, içindeki değişiklikleri ve bu değişikliklerin nedenlerini ortaya koyuyor. Lâtin Amerika kimliğinin geri kazanılması ve korunrnası için bugün gırişilen kolektif çalışma nın içindc, "Ateş Anıları", günışığına çıkarılan kolektif bir özyaşamöyküsü ya da tüm kıtanın gizli bir günlüğü ni teliğinde. (Jorge Enrique Adoum, "Nueva", Ek'vador) Yakından bakıldığında, bu doku, tıpkı bir karnaval giysisi ya da Haiti'de bir vudu bayrağı gibi, minicik parçalardan oluşmuş. daha yüksekten bakıldığında ise, bu tablo, korkuya ve aptallığa karşı verilen bir ağırbaşlılık ve şiir savaşımını temsil ediyor. (Francis Pisani, "Uno mâs uno", Meksika) Bu kitap, Lâtin Amerika halklarının anısı. Son derece yetenekli ve tutkulu ölümıin hiç dıırnıadan birbirlerine dokunduğu, pırıl pırıl, bir yazar olan Eduardo Galeano. Ateş Anıları Galeano, burada, aşkın ve rengârenk bir mozayik sunuyor bizlere. (Marcel Niedergang, "Le Monde", Fransa) "Ateş Anıları", Güney Amerika'nın büyük bir yazın freski. Insan bu kitabı, tıpkı Meksika'nm o kocaman duvar resimlerine bakar gıbi okuyor. Galeano, Amerika'yı delicesine bir aşkla seviyor; anlatılan rezillikler karşısında duyulabilecek tüm duygusallığı ve acıma duygusunu yok edecek güçte bir aşk bu. Işte bu kitaplarm dânice yanı da burada; Trajediler için asla ağlamıyor, onlan yalnızca göstcriyor, etkisi de o derece çarpıcı oluyor. (JeanMarie SaintLu, "Magazine Litteraire, Fransa) Bu kitap tarihi anlatmanın özgün bir yöntemi. Galeano, belgesel kaynakların katılığını, yazı teknikleri icinde büyük bir edebî özgürlükle birleştirmiş. Sonuç, hiç de heterojen (çoktürlü) olmamış, çünkü yazar, anlattı^ı olayları kendine özgü bir dille vurguluyor. Nesnel bir pespektif çizmeye de kalkışmıyor: Galeano'nun Lâtin Amerika tarihinin akışı içindeki çelişkileri gösterirken takındığı sert tavır, duyduğu tutkudan kaynaklanıyor. (Fritz Pohle, " 1' r a n k tu r t e r Rundschau", Almanya) "Lâtin Amerika'nın Açık Damarlan"nı okuyan kimse, "Yaratılış"ta aynı konııların fazlasıyla lekra rını değil, saııki uzaklığın ve bilin meyen bir dilin, sesleri bastırıp eri şilmez kıldığı biı geçmışte değil ıle, şu anda oluyomıu şa benzeyen olay lara bira/ daha ya kından ve çok daha la/la duygulanmayla bakmanın yeni bir biçimini buluyor. Bu kitabın ana maddeleıi, tııtku, hayat ve korku. (Breth Brait, "Jornal da Tarde", Brezilya) Müthiş bir başa Yüzler ve Maskeler Rüzgârın Yüzyılı SAYFA 10