Katalog

"Aydın ve Kültür"dc Kültür ve Uygarlık; Ulusal kültüruluslararası kültür; Doğu Kültürü ve Batı Kültürü gıbi konuları tartışmaya açıyor Perinçek. (Jzerındc konuijulması vc bazı şeylerin tartışılması gcrekli bir kita p. ALİ AKAY ogıı Ptrınçck'ın, aydını ıdcolo 1 jık bıı ınsan olarak cle ahş tarzı ılgınc bıı şekılde ldeolojllerm egemcnligındcn çıkamayan bıı aydın tı pını oıtaya koymaktadıı, aslında aşkın lığın, bıı başka deyışle kendının u/ctın dekı guçlerm etkısı altında kalan bır ıdeolojık butunluğun altındakı bır cntc lcktııclın bağımsı/lığını elınden alan bıı anlayiş tam manasiyla "paranoyak ay dın" tıpını oluşturmaktadıı Bu şekılde de Cumhurıyetın Kuıuluş tloncmı epıs tcmcsıne doncrek, "paranoyak aydın" tıpını yasatmaya çalışmaktadıı Aynı LA nıanda da Batı dılkıınde /eka, ıdrak, /ıhın anl.ınıma gcldığını vazdığı aydın ıçın, Kant'ın ergenlıkten çıkarak major olan ınsanın kcndıne aşkm hıçbır guee boyun tğmcden karaı alması anlamına gelen Aydınlanma dıışıınecsını dc, bu anlamda, gorme/lık veya bılmezlıkten gelmekttdıt Bıhndığı gıbı Kant "Ay dınlannıa nedıı'' acilı ya/ısında "Ay dınlannıa, ınsanın kcndısının sorumlu oldııgıı vesayet altındakı vazıyctınden çıkışıdıt Vesayct va/ıyetı bır başkasının yonctımınde olnıaksı/ın anlak'ını kıılla nama/ duıumda kalmaktıı " Anlaşilabı lcceğı gıbı, Aydınlanma'nın gcıçekleşe bılmesı ıçın. ınsan kendı beğenılcrını kendı anlak mı kullanarak, anlak'ınm ycteısızlıgı olnıaksı/ın, ama, kcndı an lak'ını kullanabılme devrımcılığını ve tesaretını gosteıebılmesı lazımdır 'Kcndı anlak'ını kullanma tesaretını goster,' Kant "lştt Aydınlanmanın do vızı budur" dıye ya/ar ' Kant bazı ın sanların kendı ısteklerıyle hayatları bo yıınta ht|) vesayct altında kalmak ıste dıkleımı ya/ar Doğu Perinçek dc san kı, aydın ıçın hep Kant'ın Aydınlanma oncesinde vesayet altında kalan ınsan tıpını onermek ıstcmektcclır Bu anlam da da, zckâ, anlak dışında bıı kışıye ay dın demek dıırumuyla karşi karşıya kal maktadır Bu aydın tıpı, ıdeolojı gıbı Maıx'ın dd bır yanılsama olarak kabul ettığı bıı aşkınhğa boyun eğmckten ote ye geçememcktedıı Kant bu tıp ınsan lar ıçın bırıkrının vcsayetıne gırmenın onlara daha kolay gtldığını hatırlatır ktn, Doğu Peıınçek bı/lcre aydının bır ıdeolojının hı/metındc olan bır Homo tdeologicus oldugunu ya/maktadır Papa7ta bıı aydın tıpı Homo Economı cııs gıbı bıı burjuva terımı olmaktan oteye gıdcmtytttktır Ve /aten Perın çek bı/c aydın tınının eskı dın adamı oldugunu ve kcııclılerıne Enbıya ve l'v lıva adı vcııklıgını ya/ar Aslında Perın çek bıze Homo tcleologıcus olarak bıı aydını sunarkcn, pck dc Tanrı'nın vesa yetı altında kalan enbıyalaıdan ıı/aga taşımamaktadıı aydın kavramını Sart re ın bağımsız ve angaje ayşdınından cla çok u/aklardadır bu tarıfınde Perinçek Aydın, aslında, tam da Kant'ın ele almış oldıığu gıbı, kendı ozgurluğunu kamu alanında kııllanan, "tum ılışkılcrınck aklını kamu alanında kııllanan" kışıyc verılcbılctck addır Ancak Kant'ın pa pazlar ıçın yazmış oldıığu gıbı, Perın çek'ın ıdeolojık ınsanı olan aydın aklını kullanmayandır "Aklını/ı kullanmavı nız Ama verılen emırlerı yerınc getırı niz" 1 Yahut Papa/ların ıstedığı gıbı "Aklınızı kullanmayını?, ama ınanını/" Perinçek dc bağlı bulundıığu ıdeolojık ınsanı oncrıı gıbı duruyor nı/leic Bıı tun bunlarda hcr 7.ıman o/gurluğun bır sınırlanması soz konusu cdılmcktedır SAYFA 12 D Avdın, tam tersınc, ıdeolcıjık ı ın etkısı altında kalmayan vı bu kışısel ve fıkrı o/guılugu nu kamu alanında scrbtstec kııllanan kışı olabılıı ancak Çunku aklın kamu onunclc kııllanınıı gı/lı ıdeolojık gu uç kıın ckgıl saydamlıgın dı dcgıl, o/guıluğun ışaretmden başka bır şev olama/ Aklın o/cl kııllanınıı ıse Kant'ın da dıkkatımı/ı çekmış oldıığu gı bı, aydın ıle ılgılı olamayacaktı, nc cle Aydınlanma'nın ortaya konulması ola bıleeektır ldcolojıye bağlı kalan olsa ol sa "organık aydın" olabılıı Gramscı'nın 'oıganık avdın" tanımı na goıc, Doğu Perinçek ın yazdığı şc kıkle kendı ıçın ve kcndınde bır sinıf oluşturma/ Aneak, hcgemonyanın ey leyıtısı olarak, bu ışlcmı vucutla getıre ıck, hakım gıııba organık olarak ba ğınılı kalır' Yanı ıdeolojık olarak "pro lcteryanın organık aydını" olur Grams cı'nın tanımı gercğı ozcrk olmayan ay dın ancak organık aydın olarak kabul cdılebılıı Bu aydın tıpınde Webeıcı an lamında kaıızmaya sahıp kışıler olaıak tirganik aydın Ancak yıne bıırada Gramscı nın "sınıtı bır kıtle olarak bağtla^ık kabul cttıgını" lıatu latalını (ıiınumu/uı lıangı sı nıfı kı^ıkııkn bağınısi/ bağda^ık olaıak ck alabıleteğı/'' So lulması gerckll bır soıu Kıılturcl olaıak aıabesk kımncnını mı lııtbol maçına gonul veıc 11 k ıntılı.ıı bıle cdcbıkn bır gencın lanatıklıgını mı yoksa eskı ( ıımhurbaskanı hanımını d veva çevıcsındckı ı^adamlannı Gıamscı'ye gore, bu aydınlar olmadan, okuldan dını merkezlere, sendıkalardan sıyası partılere ve kulturel faalıyetlerın tumune kadar "sıvıl toplum" tıpkı "sıyası toplıım " veyd "Devlet' gıbı, aydınlaıını "ı^c alacaktıı" Deleu7e ve Guat tarı bu mekanızmaya "Kapma aygıtı" adını vermısjeıdı Boyle bır durumda Kant'ın ontrmesıne kulak vcrclım ()z gurluğu hcp bır ^eylere bağlı kalan ve ba^kaıarının konumıına vcya hkırlerıne boyun eğen Aklını kullanamayan Bu racla Kant'ın çok bıreycı bır şekılde lıbeıal bır hkıt ılcrı sıırclıığıınu soyleyen lcr yanılmaktadırlar, çunku Kant ıçın, Avclınlanma (Aydın buıadan gelmekte Kant'ın Aydınlanması ışığında Doğu grubun veya kastın u/erındc bıı cge ıncnlık kurarak, onlaıı beraberle ıınde suruklerler Bu şekılde kendıle 11 bagınısı/ bu sı nıt dcğıldır ama bıı sınıtı beıaber lcrınde başka alan laıa doğru taşıya bılır ve bır daya nışma yaratabılır ler Ancak, Grams tı hemen ardından aydınların nıçııı boyle bır konumda olduklarını açıklaı Çunku hcr ıktıda ıın boyle aydınlara ıhtıyacı vardır Gramscı'nın kııra mınclan yola çıktığını sandığımı/ Perın çck de ıdeolojık aydın ıçın, bu ıdeolojı nın ne oldugunu unutnıuyor Bu prolc tcrya ıle oıganık olarak bağlı kalabılc ceğı gıbı, rcaksıyoncılerın cle avdını olabıfıı lek olmayan, Kant'ın anladığı anlamda o/guı fıkrını kamu onundc soyleyen kışıdıı Dolayısıyla, kamuya, ancak, bağlı olduklaıı grubun eıkarları na gore demeç veımckle, ıdeolojık ola rak yukumludurler, ıstersc ozelde baş ka tuılu duşunsunler, bunu O7gurce açıklanıaktan açıkça kaçmak /oıunda kalataklardır Bu şekılde Gramstı'tı anlamında ıktıdara blok oluşturabıle eeklerdıı Buıada, anlaşılabılcceğı gıbı, duşunce butuncul vc blok blok olarak cle alınmaktadır Hedef I lcgcmonyayı ele geçırmek Ne pahasına olıırsa ol sun1 Aynı şekılde, Althusser cle aydının bır kuçuk burjuva oldugunu vc konu urken, kuçuk burjuva ıdeolojısı ağzıy a seslendığını gostcımıştır (Aynı Le nın'ın devrımeı aydınlat ıçın soylcmış oldıığu gıbı "Ba/ıları bıreyscl olarak eesurdur, antak kıtle olarak kuçuk buıjuva ıdeolojisine bağlı kalıılaı") dır) "bıreysel bır ıkrleme değıl, kolektıt bır ıleılemedır" (Kant kcndısı nc bu ele^tınyı yapan Pastor Zollner'e bu ccvabı vermektedır) Çunku cğcr ınsan bır ^eye bağımlıysa, aynı 7a manda zorunlu olarak hi7mUçıdır, ıdc olojılerın humetçısıdır Gramsu'nın dıı^ıınduğunun tersıne vesayct altında olmayan, o/crklığıne sahıp olan bır ba^ kasının anlak'ına bağlı kalmadan ken dı anlak'ını kıılla nan kımsedır () haldc, bıırada, anlak, akıldan başka ılkc ve ıchber tanımayan, yanı Kant'ın daha sonra bır başka metnındc (Duşuncede yonelmck rıedır') ele almış oldıığu gıbı, kcndındc duşuncn vc gerçeğın ust kıı teıleıını kcndınde arayan kışıyc aıt ola bılıı Bıı krıtcrleı ıse kamu alanında geıçekten ortaya konulabılcn krıterler dıı Kant'ın bu anlamda ele almış oldıı ğıı kamu popularphilosophie'sı ortak ve statık anlamı degıl dınanıık bır anla mı ıfade etmektcdır Aydınlanma, alan ka/antlıkça yavaş yavaş ıleıleyen ve kendı kcndısını oluşturan bır kaıjıu goruşiRİuı Bu da scmantık olatak Offentlicnkeit terımıylc, kamu goruşıı anlamını taşimaktan çok o/gıır tıkırlcrın ya yımlanmasını, kamuya doğru açılıp, ya /ılmasını yanı, retleksıyonları kamuya açmak anlamını taşımaktadır O halde bıı terım pratık kuıam ıle sıyası goruş aıasındakı (.klemlenmeyı sağlamaktadır Doğu Peıınçek'ın aytlını ıse onsel lyı ve Kotıı fıkıı ıı/erıne kıııulu bır aydın konumunu duşunmektcdır Nızamulmulk'den yaptığı bır alıntıda "En lyı sultanlar alımlerle duşup kalkanlar, en Doğu Perinçek'ten "Aydın ve Kültür" tena bılgınkı padış.ıhlarla bıılıktc olan laıdıı" Peıınçek luıııcn aıdından "Doğıuduı" dı\t onavlıvoı Pt 1 ıncck aydını cttcn vc ktmıkttn v.ıpılmıs, bıı ınsan olaıak ek almaktan çok "bılmç ve ıdeolojukn " vapılmış oldugunu, sankı, soylııvoı "Bılınç vc ıdcolojı vok sa ışçı vardıı, ama avclın yoktur" "Ay dın, ıırcttığı duşıın vc sanat cscrıyle doğıudan ıdeolojık laalıyctın ıçınde dıı" Aslında , bıırada, Marx'ın nc ka dar bılınç tılozotu olnıadıgını tekıaı hatırlatmalıyız Insanlaıı vapan bılınçk rı değıl, koşullardıı Yanı, aydını da hcrhangı bır bılınç ncsnesı olarak cle almak ne dcrecc doğrudıır' Bu soruyıı 1 kendı kendımıze soralım Pcrınçck'ın ıdeolojılerını dcğıştıren Fuık aydınla rından bahsedeıken verdığı dıpnottakı ornek de oldukıa ılgınçtır "Bır de sağ lam duruşlu (altını bız çızıvoı ıı/AA) proletcr cievrımcı aydın var 198O'lı yıl larda Erkan Yucel'le karşılaşan bıı dos tu, "Sıyascttcn nc haber, scn dc bııak tın mı' dıye soıar Eıkan'm yanıtı şoy ledır "Sıyaset sigaıa mı kı, bırakılsin1" Nıhayet, aydın, Perinçek ıçın, ontu ol mak zorundadır, çunku halk "oneusu? ve orgutsuz " başkaldıramaz Halkın orgutlenmesi ıçın aydına ıhtıyaç vardır Burada Ptrınçek aydınların Batı'dan aktardıkları ftkiıltrı anımsatıyoı, ama Lenın'ın "avant g a u k ' ı n ı Dojju dan mı sayıyor' Hcle hclc avdını I rgcnt kon cîestanının demııeısı gıbı cle al makla hangı ldcolojıye vaslanıvor Paı tısı/ bır dtvrımcı aydının var olmasını olasılık dısı olarak kabul eckn Pcrın çek, sanatını ve tcorısını başka şartlar da gelıştutmeycn bıı aydın cfsanesını kurmaktadıı Aslında kıtabın dılının ef sanevılığındcn de bıra/ bahsctmek mumkıın Sankı Aclıvar'dan yapmış ol duğu alıntılarda oldugıı gıbı, ılım ve ef sane bııbııı içinc gırmış, ancak, bunu kcndı ddıınua olumlu, ama Perınçek'ın dıyalektıkçı duşunccsı ıçın olumsu/ olaıak algılıyoıu/ fju tıp cumlelerın pozıtıvızmı ıse tuhattır "A>dın, orgutlıı toplumsal pıatığın kenarında kalınca, gerçeğın de kcnarına duşcr Teorının zavallılaştığı vtr 1995 yazında gundcme gckn yapay aydın, doğal aydın, has aydın du/meec aydın tasnıfını mctafızıkçılcr olarak de ğcrlendırıyoı Perınçek, ancak, bıı tar tışma Batı metafi7iğının ıkılı karşıtlıkla rının yennı taıtışmaktan oteyc gıtmı yor Sclım tlen'nın yapayavdın ve ger çek aydın ıkılı kaışıtlığını doğru bıılma yan Perinçek, yıne ıkılı metafı/ığın dışı na taşımıyor tartışmavı "Yapay olma yan aydına "doğal aydın" denmesını beklıyorsunu7, karşınıza "gcrçek ay dın" çıkıyor ' Sonra sıraya diyalektik önermeler gclıyor "Heı toplum kcndı olmaktan çıkarktn aynı zamanda ken dısı olur", "çunku toplumun dunku kendısı ıle bugunku kendısı tarklıdu" (Eh herhalde 1 ) Kıtabında Kultur ve Uygaılık, Ulusal kultur uluslararası kultur, Doğu Kulturu vc Batı Kıılturu gıbı konuları taıtışmaya açıvoı Pciın çck U/crınde konuşıılması vc ba/ı şev ferın tartışılmaM gcrcklj bıı kıtap • 1 Doğu Perinçek, Aydın ve Kültür, Kaynak Yayl, 1995, s 7 2 Dogu Perinçek, a g e , s 8 3 Kant, Qu'est ce que lc Lumıeıes, ın Aufklarung, Les Lumieres Allemandes; textes ct commcntaıres par Gcraıd Roulet, GFFIamarıon, Paııs, 1995, s 25 4 Peııncck, a gc , s 12 5 Aufklarung, a g c , s 27 6 Oıneğın Marıa Antonıctta Matcı occhı, Pour Gramsci, l dıtıons du Sc uıl, Parıs, 1974, s 211 7 Dcleıi7c Cîuattarı, Kapıtalızm vc Şızofrcnı 2, Kapma Aygıtı, Bağlam Yay,1993 8 Peıınçek, a g c , s 13 9 Peıınçek, a g e , s 29. 10 Perinçek, a g.e , s 39 CUMHURİYET KİTAP SAYI 329 Diyalektik önermeler i