Katalog

Ölümünün 28. vılında Cemal Tollu NUR KOÇAK C umhuriyet Dönemi Türk Resmi'nin önde gelen sanatçılarından Cemal Tollu'yu (18991968) ölümünün 28. yılında 78 çalışmasını içcrcn retrospektıf bir scrgiyle anıyoruz. Galeri B'de yer alan sergi, sanatçının 19291968 arasında gerçekleştirdiği yağlıboya, suluboya ve desenleri, yaşamını belgeleyen büyük boyutlu fotoğraflar eşliğintle sunuyor. Üç kişilik bir ekibin (başta Prof. Âdnan Çokcr ve yardımcılan Nevin Zahal Tollu'yla benim) üç yıllık yoğıın çabasının iirünü olan bıı etkinlik, yine Galeri B tarahndan yayımlanmış 215 sayfalık bir katalogla bütünleniyor. 78 yapttla oluşturulan sergi 19291968 arasını kapsıyor demiştim. Sergi kataloğuysa daha da gerilere gidiyor: Cemal Tollu'nun sanatı ve yaşamını 1920'dcn başlayarak 1968'de ölümüne dek (hatta ölümu sonrasına da uzanıp) 196 renkli, 61 siyah/beyaz röprodüksiyon ve 57 sıyah/beya/, 13 renkli ya da elle renklendirilmiş iotoğrafla gö/ler önüne seriyoruz. Katalog ayrıca çok çeşitli belgeler içcrmekte: 19. ve 20. yy. Türk Resim sanatının gelişimini ve D Cîrubu sergilerinin izlediği yolu gösteren iki çizelge, değisik listelcr, davetiyeler, kitapcık kapakurı, ga/etc kııpiırleri bunlardan yalnı/.ca birkaçı... Bunun dışında katalogda Adnan Çoer'ııı Ccmal Tollu ve doııemini derınlemesine irdeleyen ana ya/ısıyla sanatçının yaşamını çeşitli başlıklar altında topladığı ara yazıları; benim, Cemal Tollu'nun de£işik ga/etelerde yayımlanmış makalelerinden seçtiğim kendi sanat göıüşünü dile getircn alıntılar; vine ben ve Nevin'in (biz Cemal Tollu'nun son dönom öğrencilerindeniz) Her şeyden önce bir portre ve figür ressamı olan, özellikle çok figürlü, büyük boyutlu ve karmaşık yapılı kompozisyonlarıyla sanat sahnemizde ön plana çıkan Cemal Tollu, D Grubu'nun da kurucuları arasındaydı. Grubun tüm sergilerine katılmıştı. Başlangıcından itibaren aksatmadan yer almaya çalıştığı ve ödüller kazandığı bir başka etkinlikse Devlet Resim ve Heykel sergileriydi. Kısacası sanatçı, her yeni hareketin içinde ısrarla var olmuş; kimi zaman başı çekmiş, kimi zaman ön saflarda yürümüştü. mu bilinçlendirmeye, yeni olanla tanıştırmaya ve onu sevdirnıeye kendisıni adamıştı, sanki. 1937'tle başladığı Güzel Sanatlar Akademisı resim öğretmenliğinde (daha sonraları Resim Bölümü Başkanlıgı'na seçilecekti) emeklı olduğu 1964 yılına dek kalmış; 1933'te Yeni Adam dergisindc başladığı sanat ya/.arhgınıysa 19331949 arasında Cumhuriyet, Vatan, Tanin gazeteleriyle Yeniden Doğuş, Yaşayan Sanat ve Adnan çoker. Nur Kocak ve Nevin Tollu Cemal Tollu icln toplanan belgeleri değerlendırıvoriar derlediğimiz sanatçının ayrıntılı ozgeçmişi de yer alıyor. Her şeyden once bir portre ve figür ressaını olan, ö/ellıkle cok ligürlıi, niiyük boyutlu ve karmaşık yapılı kompozisyonlarıyla sanat sahncmizde ön plana çıkan Cemal Tollu, D Grubu'nun da kurucuları arasındaydı. Grubun tüm sergilerine katılmıştı. Başlangıcın dan itibaren aksatmadan yer almaya çalıştığı ve ödüller ka/andığı bir b.ışk.ı etkinlikse Devlet Resim ve Heykel sergileriydi. Kısacası sanatçı, her yeni hareketin içinde ısrarla var olmuş; kimi /aman başı çekmiş, kimi zaman ön saflarda yürümüştü. Cemal Tollu usta ressamlıgının yanı sıra eğiticiliği ve yazarlığıyla da toplu Ar dergilerinde aralıklı olarak sürdiirmüştü. 19501956 arasında Yeni Sabah gazetesinde, bu kez, haftalık yazıları yayımlanacak; sanat tarihi dersleri olarak algılanabilecck pek çok makalesiyle birlikte güncel sorunlara değindiği yazılarıyla da bir dönemin sanat ortamına ışık tutacak; kendisi ve yakın arkadaş çcvrcsi hakkında ipuçları verecekti. Uç kişilik ekibimizin üç yıl süren özverili çalışmaları sonucu ortaya çıktığını daha öncc de belirttiğim retrospektil sergi ve onun uzantısı olan oylumlu katalog, ölümünün üzerinden geçen 28 yıllık sürede neredeyse unutulmaya terkedilmiş önemli bir sanatçıvı önemine yaraşır bir biçimde yeniden sanat gündemine getirmeyi amaçlıyor, her şeulen once. Bi/inı açtığımız volda başkalarının yürtidiiğünü, bu sergiyi başka etkınliklenn, bu kataloğu başka vayınların izlediğinı, kısacası Ciemal Tollu'nun Çağılaş Turk Resmi'ntle hakettiği konuma ulaştığını görmek bi/Ieri mutkı etler, gelecek için umut aşılar ve yorgunluğumuzu geçirir, ancak. • Muhammed Hamidullah Fransa(CNRS) lîmsel Araştırmalar Milli Merkezi I Çeviren: Cemal Aydın Prof. Dr. Ikl Ciplak, 1931 CEJÜ KİTAP SAYI 322 TÜRKİYE DİYANET VAKR YAYINLARİ SAYFA 7 CUMHURİYET