Katalog

CİHAN OGUZ S alilı Bolat'ın ILKI Y.ıyıncılık tara(ından yayımlanan son şiir kitabı "Uzak vc l'lski", şairin, "Yasanan" (1983) ile ilk kilometre taşları döşcnen, "Bir Afişin Önünde"ylc (1986) yaşamın ve bircyin sorgulanmasına yönelen, "Sınır vc Sonsu/'la (1988) bu tavrı çoğaltan ve " Kaı şılaşma'yla (1992) ivmcsini artıran o içsel duyarlığı, kinıi kcv. arkaik bir vönsemeye, kımi kc/ de sıradan alışkanhklara karşı ince bir ironiye dönüştürmc çabasmın kla sik bir örnegi... Salih Bolat'ın, gündelik yaşama vc bunıın getirdiği sıradanlıga karşı, yiiz yılın tedirgin birevinin duyarlilıklannı savıınması, şiirinin tipik bir özelliği. Bıı tavır, Bolat'ttı "Karşılaşma" adlı yapıtında ılile gelen "Bcn, yani kcndinı bekleycn nöbetçi" di/csiylc dc pekişiyor. Tedirgin şair, bilgece bir söylem, sıradanlığı yadsıyan bir izlck ve biçemle yarattığı di/.elcriyle şiirinc arkaik bir tad yüklcrken, kimi kcz de son derecc sıradan görüncn duyarlılıkları soylu bir anlatımın nesnesi kılmayı başarabiliyor: Salih Bolat, gerçeküstücü bir kurgu eşliğinde, nesnelerini birbiriylc kimi kez uzlaşmaz kılarak aslında bir bütünscllik sağlayan, cn çok da aşkyaşamkaçış vc hüzün motiflerini şiirinin dcğişmcz çıkış vc varış noktası kılabilcn bir şair. Bolat'ın Türk Şiiri'ncfe özgün bir scs olmayı başarmasında da, bu olguların tümünün sağlam bir örgüsellik içindc bir arada durmaları, en büyük etkcn. havalaıuın ^iivcrcııılcrlc bırlıhtc ıi(iıp gittıginı, umutltirtnın, ııztnı ıızıııı baknıı^iı, arkalarından, $iı>/dt, postti pııllarıııda ya\ lutaıı çocıtk rcsımlcrınc bakıyor " (Prnfn Pıdları) Salih Bolat, "aşk bizim cn cski kedcrimiz" dcrkcn, bir hü/.nün kalbindc i/ bnakan yansısına dokunuvcriyor, tıpkı "gülün ilkcsidir vaktindc solmak" di/esindeki tevekküle göz kırpan o duyarlık gibi. Ama geniş bir yclpazeden bakıldığında, Salih Bolat'ın tcdirginliğinin de, bilgcliğinin dc, aslında tcvckkülden uzak, savıınmaya ilıtiyacı olmasa bile son dcrece gerçekçi ve düzeyli bir şiirse! yapıyla içiçe oldu^u yadsınamaz. Salih Bolat, gerçeküstücii bir kurgu eşliğindc, nesnelerini birbiriylc kimi kcz uzlaşrhaz kılarak aslında bir bütünsellik sağlayan, en çok da aşkyaşamkaçji; vc hüzün motiflenni şiirinin dcği^nıc/ çıkıs vc varış noklası kılabilcn bir şair. Bolat'ın Türk îjiiri'nde özgün bir scs olmayı başarmasında da, bu olguların tümünün sağlam bir örgüsellik içindc bir arada durmaları, en büyük etkcn. "Uzak ve Eski'Ylcki arkaik tad, şaııin ö/.ellıkle "Sınır ve Sonsuz"la belirli bir dü/.eye getinliği teatral biçem vc "Karşılaşma"yla doruğa uaşan gerçeküstücii kurgu ile yeni bir şiirsel dünyaya kapılarını açıyor. Salih Bolat'ın bu yöndeki en önemli şiirlcri, kitapta ycr alan 17 bölümlük "Eski Zaman Şiirleri". "Krallar bir taş aslana binıp gıdcrler, babil'e/ ^airlcr, tki kuğunuıı çekttfci bir buhida" dizeleriyle başlayan bu şiirlerden biri dc şöyle: "büyük ıskender pcrs ordusunu ycndikten sonra halktn attıgt çiçeklcrden oluşan halı iizcrındc yiirüycrch babıl'c gırcrhvıı ttzmı bir yolc/ı/tığa çıfc/ı <ırkıidti$ltir, dtyordıı kırıııızı bir zünıbağın ıçııdc hiitün yönlcri aldılar yanlarııiıi bir parça kıızcy bılc bırakmadıhır dönü$ içiıı bir yol, bıryaz nıcvsıını, unutmak, dcdıp giiıuek ytı da /'/(' bırciknıadiiür dıyordıı, öcıı askvrlvrı ıç/n" Bolat'ın gerçekiistücu anlatımına cn tipik vc ilginç örneklcrdcn bıri dc, "Karşılaşma" adlı kitabında ycr alan "Içkonuşmalar" şiirinin son bölümiidür: "Pıdu zarfın ihttiııe yapı^lmlı vc posta metmıre\ııte ıızattı Mcmıırc, zarfın köşeiindekı kücük dclıktcn cscn rihgârdan ku$ktılıiııdt vc zar/ı açtı Z,arfııı tçıııde fırtmaya hulannıti bir kâgtt vardı. Mctnurc, kâgıdı fırtınadan aytklayıp okumaya başladı. Sonra, "bu mektup değıl, düpedüz bir vasiyct" dcdi vc fiyat listcsindcıı vaüyet göndcrmc tııtarını aramaya koyuldu" Salih Bolat'ın yaşama bakışındaki bilgccc tavır, aşk gündeme geldiğinde ise gündelik ama sıradan olmayan bir söyleme dönüşüyor: "diyclim bir $air aşk şiirleri yazmak için kapt kapı dolaşıp aşk sözcüklcri Inpluyor diyclim mevsimlerdcn ilkbahar, clbcttc (işığtz \cnı scvıyuniDi'u, alıp haşımızı gıdclım'/ bcııı bırakmayı, mutlıı aşk yoktur'u bıldığımız bütiin aşk süzciiklcnni vcrdık diyclim lcylcklcr ılkbaharda gelir ya dıyclını, biz gcldık onların ycrinc badem ağaçlan çiçek açar mı ytne?" Stefan Zvveig'in Dostoyevski için yazdığı ve Salih Bolat'ın "Bir Afişin Onünde" adlı yapıtındaki "Yolcu" şiirinin girişinde yer verdigi şu sözler, sanıyorum Salih Bolat'ı da yctcrincc anlatıyor: " .ama daima tck baştnaydı; duydugu zcvktcn ncfrct cdıyor, mtıtluluk içcrısindcykcn bir \ııçluluk duygıısuna kapılıyor, hırsından daima dııdaklarım kcmirıyordu. (...) vc ınsanltk ıçın acı çckmck isteyen bir cocuktu bcrbaldc. Yeri celmişken, Salih Bolat'ın önemli bir zaannı vurgulamak yerinde nlacaktır. tlk kitabı "Yaşanan"la. 1984 Akademi Kitabevi Şiir Başarı Ödüliinü alan ünüjnde"yle 1986 Yaşar Nabi Nayır Şiir Ödülü'nü, dördüncü yapıtı "Karşılaşma.'yla da 1990 Ceyhun Âtuf Kansu Şiir Ödülü'nü ka/andı. Arada, üçüneü vapıtı "Sınır ve Sonsıız" ise ödülsü/. kaldı! Son kitabını saymazsak, ödül konu sunda dörtte üçlük bir başarı (!) eldc ctmiş Salih Bolat! Bu konudaki kişisel görüşümü belirtmedcn geçemeyecc ğim: Salih Bolat, ödüle ihtiyaç duynıayacak kadar soylu vc özgün bir şiir yazıyor; ama "ödül budalası" bir tavır scrgilcmcyi sürdürürsc, korkarım bu özelliği, şiirsel düzeyinden daha çok konuşulacak. Salih Bolat'ı 1981'dcn bu \ana çok vakından vc ilgivlc t.ıkip eden bir tlo.s tu vc kardcşı olarak, şaırimi/in aldığı hcr ödülün kcrulisı adına bcni çok üzdüğünü itiral etnıeliyım... • Salih Bolat, ikinci kitabı "Bir Afişin "ccbiıtdcn çıkardtğı posta pullarını göstcrıyor hcr an bir mektup yazabilirmiş aysti bir mehttıp bilc yazacag'ı kitmai (dımıdıg'ınt daba ditıı söylcmiştı, hira bardag'ında parnıaklarıyla ritnı tutarkvn bir yırkıya. daha diiıı kcndı gözlcrıylc görmüştü, garııı çattstndan Tedirgin ve bilge... Salih Bolat C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 311 SAYFA 7