Katalog

Virginia Woolf'un Kraliçe Victorıa çağında başlayıp II. Dünya Savaşı İngiltere'sinde intiharla sona cren ya^amını hcyecansız gözlerle irdeliyor Minâ Urgan. Urgan'ın, en büyük başarısı V. Woolf'un yaşamı üstüne tüm bilgileri, yazarın kcndi dilindeki biyografilcrindc bulunmayan bir tümlüğc tamamlayabilmesi. Vırginia'nın çok sevdiği annesiylc kardcşlcrinin zamansız ölümleri, annesinin kaybından sonra üvey ağabeyinin cinsel tacizine uğraması, babasıyla arasındaki karşıtlık, lezbiyen eğilimı, feminizmi, Leonard Woolf'la cvhliği, savaş kar^ıtlıgı, 11. Dünya Savaşı sırasında çektiğı acılar, ruhsal rahatsızlığı, bu rahatsızlıkla yaratıcılığının ilişkisi; kısacası, yazarın ya^amını vc yaratısını etkileyen tüm öncmii olaylara ve olgulara değiniyor Minâ Urgan. ERENDİZ ATASÜ Hciyattıı bır tıtmlı var\a o tıııul tinthndır (1) der Vırgınıa Woolf (, ocuklugunda St lves'da geçen ya/laı, jnılaıının ul.ışılmaz yıtık ccnnetı du oııun Dalgalar, yuıuyuşleı, dcnı/ kı yısındakı bahçeleı yucc uuygulaı uyandı rır Vırgınıa'da Cornvval doğası, hayatın da hıçbır deneyımın aşamayacağı coşku sal bıı gcıçekhk vaşatmıstır ona 1905'te St Ives'a yenıden gıtmeK, Vııgınıa ıçın bır tur hac yokuluğuydu Orada tngılte re'nın bu uzak koşesındc, tum geçmışı yıllar boyu onun donıışu ıçın, bır hazıne gıbı korunup saklanınış bulacaktı sankı (1) Çoctıkluk ya/laıının yaşandığı evde ar tık yabancılar otuı makradıı Vugınıa oturma odasınm penceresıne yaklaşabılc ceğını duşlet (O sırada çocuklugunu St Ives tatıllermı vc annesını anlattığı "Dc nız hcnın nın ana çi7gıleıı oluşmaktadu zıhnjnde ) Vırgınıa eve sokulanıa/, çekı nır " OraJa bındtğın ktymnda bayalet ler gıbı dıırıtyordııh, ayak \c\lcnnı ı^ıtınce uzahla^lık der ' (1) Yıllaı sonid Vııgınıa Woolr cvle ılgılı duşunu yaşama geçıtır 1936 Mayısında Vırgınıa woolf Yıllar" romanı ustune çalışırken, ruhsal çokııntu arıfesındedır Gene St Ives'a doner, eve sokulur "Ah şam alacaunda, cllı dort yaştnda bır ha dtn, zcnıııı kat penterı'lerınden ıçcrıyc gız lıcc goz atnıaktadır, çoıuhlugunun yıllar once yıtmlmi) yaz mevsımlennc dohuna bılnıck i(iıı " (1) Vııgınıa Wooll belkı dc, crkcn olum Ieıle yarıda kesilen aeıya boğulan mutlıı çocuklugunun kanayan yarasını hep sak fadı yureğmdc, kııık bıı çocuk gıbıydı, o mutnış kulıurunun, keskın /ekâsının, alaycılığının ve kocasının koruyuculugu nun altında Kadm edebıyatçıların bu en buyuğu nu, Minâ Uıgan Turk okuruna tanıtıyor, ancak yctkın bıı edcbıyat bılımcının us tesınden gelebıleıeğı, ncsncl, mcsafclı, yd7arla ılgılı heı alanı kapsayıcı clc^tırcl yakla'jimıyla Ve onemlı bıı humct goru yoı V W(H)1( kcndını kolay ele vermeycn bır ya/aı ijiıısel ronıanlaıındakı tadı on bılgısı/ okumalaıla vakalamak haylı /oı Ji;te Minâ Urgan'ın ^alı^m.ısı bu onbılgıyı sLinuyoı bı/e lomancmın bır portresını (,1/ıyor, san.ıt anlayı^ını a(,ıklıvoı, yapıtla rını tek lek clc alaıak ^oyumluyoı, yaza SAYFA 10 // Istırapve deha Virginia Woolf "sol a hcm "kıtleyc ' )aklaşmasıdıı I ) Avkırı bır aydın olaıak basjadığı vaşamı nın sonıına doğıu kendısını kıtlcnın (ın sanlif^ın vaıısmı oluştıııan kaclınların) bıı uyesı olaıak algılavışının busbııtun gııc. lenmesı son deıecc tlgınctıı bana kalıısa Minâ Urgan ın kıını yaıgılaıma katıl mak mumkun dcgıl Bu yaıgılaiclan bırı Vırgınıa nın o/yaşamsal yapıtlar kaleıne almadığıdır (s 62) Uıgan ın kıtabm bır çok yeıındc kendısınm dc tersını sovledı^ı bu yargıya nasıl vaıdıgını anlamak guç V Wooll elbettc tum va/aılaı gıbı kendı yaşamını ve kcndını anlatıyoıdu, arıcak tum ıvı yazaılaı gıbı \alnı/ca ken dını anlatmıyor \e tum buyuk ya/arlar gıbı yaşamını bır ıç dokmc bıçımındc dı le getıımıyor, onu oncc dışsallaştıııyoı vc herhangı bıı oge gıbı vapıtm dokusuna katıyoıdu The \'o\agı Out clakı Rachel, "Nıgb/ and Dny dekı Katharıne, Vırgı nıa'nın kendisındcn esınlenmemış nııdif' Vııgınıa nın kendisındcn esınlenmemış mıdıı' Vugınıa Stephan ın kadınlaıın cv lılık ıçın yctıştıııldıgı bıı donemdc gcç kın kı/ olmaktan duvduğu cınseldense toplumsal acı Katharıne tlc dıle gelmez mi') Kathaıınc'm dııslemınde aşk (s 72) geıçcklıkte yaşanan ılışkılcıclen çok daha gorkcmlıdır1 Duş kırıklığı kaçınılmazdır1 (Vırgınıa Stephan ı sogukluğa goturen yollaı ıçın bır ıpııtu daha1) Gcne Nıgbt and D<;v'dekı Rodne\ romancinın gcrçek yaşamında ayııldıg'ı nısanlısı ve yaşam boyu dostu Lytton Stıacne\'nın \e kocası Leonard Woolf ıın bıı kaıışıını dcgıl mı clıf Katılmadıgım bıı ılif,cı vaıgı Vııgınıa Woolt ıın Yahuclı karşıtı olması1 (s 37) Bır Yahudıylc nışanlanıp ayıılan (Lvtton Strache>) bır dığeınlc (Leonard Woolf) c\lcncıı, Nazıleı'dcn nefret cdcn bıı ın san Yahudı dıışmanı mıdır' Minâ Uıgan tanık olarak ronıancının gunccsını goste rıvor Vııgınıa kocasının akrabalaıından so7ederkcn "Yahudı \c\ınt, Yahudı gutıt şunu \cvınıyoruııı dıve yazmıştıı gunce sıne (s 37) Son deıcce o/tıcl bu belge olan guncenın nesnel değeılcndıtılmesı, ancak guncc sahıbınm vaşamına koşut gerçckleştırılııse anlamlamr Eşıne veva kavınlaıma hıç ıçcılemcmış, ofkelenme mış ıçınden kufur etmcmış bır kışı vaşaı mı veryu/undc' Ciunce tutanların pek lyı bıldığı uzere, ılıgerlerının ıçlerıne atıp kczzaplaştırdıkları olumsu/ ciuygulaıın dokuldujUı bıı sabır taşıdır gunce yaza rını kuçuk ve kısıı ofkcleıden kurtarır V Woolt ofkelendıgı kayınlaıını, anlık bır kucukluklc, toplumsal olarak en 7ayıf noktalaı ından vuımuştur hensi bu Cîuncesındekı, dostlaııyla ılgılı dığer olumBiız duyguları da bu bağlamda deĞcılcndıımek gcıekır Yaşamı boyıtnca hnbır dostıınu tırk< tı/nvoı vc 'hıp icnı dostluhlar huraıı , alıcıdan çok, verıcı bır ınsandır Vırgınıa Woolf (1) Varsın dılı 1 bıraz ığnelesın V Woolf'un ılışkılerını yonlcndııcn başat e^ılım hoşgorudur Minâ Urgan, Vırginia'nın eleştırmeıılığını degerlendırırken bunu tcslım eder "Ele aldığı yazarları parçalaırıaya kalk maz, ber zaman ho^gorulıı davramr Ba^ka clv^tırmcnlerın yanılgılarını duzvltmck gı bı bır amacı" da "yoktur" Vırgı nıa'nın (s 55) Minâ Urgan'ın Vırginia'nın orgutlu ça lışmalardan uzak dıırduğu ıçın toplumsal sorumluluğunu eksıklı bulmasına da ka tılmıyorum Vııgınıa Woolf yaşamı boyu, kadm hakları ve barış ıçın dınmaksı/m nuıcadele ettı, kendısı bıı orgut kadar belkı daha da çok cikılı olabılmış bıı ın sanı oıgutlcnmcleıde gorev alnıatlığl ıçm clejtırmeyı ra/la anlamlı bulmuvoıum Ote yandan Mına Urgan, Vırgınıa Wo olf'ıın remınızmını buyuk bıı açıklıkla ortaya koyar, ya/aı ın bu ctkmlı^mı kıını bıvograhlerınde lastlandıgı u/eıc onun ruiısal rahatsı/lıgı babasıyla ılışkısı gıbı olası van nedenlcıc baglamaya kalkışma dan, asıl buyuk olguyu, yanı Vıctoııa do nemı Ingılteıe'sınclc kadınlaıın ustımde kı buyuk baskıyı go/ onunc scıeı (s 44 53) Bu saptama vc ço/umleme, kanımca Minâ Uıgan'ın bı>ogıalısı ıçın çok onemlı bır ariı puandıı Minâ Uıgan bıı C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 311 1 Virginia VVoolf'un hoşgörüsü virginia vvoolf kendıni kolay ele vermeyen bir yazar. şlirsel romanlanndaki tadı önbilglsiz okumalarla yakalamak haylı zor Minâ urgan ın çalı$ması bu önbılgiyı sunuyor bize ıın roman sanatında ba^armak ıstcdıkleıını ne dereteye kadar ger<,ekleştırıp gcıçckleştıreme dığını tartısıvor V Woolt'un Krahçe Vıaorıa <,ağında basjayıp II Dunya Sa va^ı lngılteresınde intiharla so na cıen ya^amım heyetansız go/lerle ırdelıyoı Minâ Uıgan Urgan ın, en buyuk başarısı V Woolf'un yaşamı ustune tum bılgılerı, ya?arın kendı dılındckı bıyogratılerınde bulunmayan bır tumlu ğe tamamlayabilmesi Vırginia'nın ı,ok sevdıöı annesiylc kdideşjerının zamansı/ olumlerı, annesinin kaybından sonra uvcy agabeyının cinsel tacı/ıne uöraması, babasıyla arasındaki karşıtlık, lezbiyen eöılımı, femıni/'mı, Leonard Woolf'la ev lılığı, savaş karşıtlı^ı, II Dunya Savaşı sı rasında çcktığı acılar, ruhsal rahat.sızlıöı, bu rahatsi7İıkla yaratıcılığının ılışkısı, kı sacası, yazarın yaşamını ve yaratısını etkı lcyen tum onemlı olaylara ve olgulara de ğınıyor Minâ Urgan Urgan'ın yapıtının eksıklığı ıse, ancak vetkın bır edebıyat bılımcının ışlcvcbılcccğı tuı bıı kusurdan kaynaklanıyor Urgan'ın bıyogıafısı ıo manuya gonul gozuyle baknıadığı ı^ın, okuyucuyu Vııgınıa Woolf ıın iı, gen,ek lıgıyle bır turlu CILIIII ılctışımc sokamı yoı Kanımca Vııgınıa Woolr'u anlayabıl mck ıcın, onun vaıhgında, donemının Ingılı/ genı, kadınlaıı ıcın tıpık olan ııc varsa tumıınu vc bu o/cflıklcım kaışıtlık laıının tıımunıı de barındııdı^ını goıcbıl nıek geıek Vııgınıa'ıım yaıatısını tıpık Ingılı/ bır o denlı de cvrenscl kılan, sa nııım kışılıgınde gerçekleşen bu kaışıtla ıın bırlığıdır Vııgınıa Stephan'ın (roman cinın baba soyadı) cinsel so gukluğu yalnı/ ona o/gu degıl dır, devrın sahte ahlak^ılığı ve baskıcı anlayışıvla terbıye edı lırken cinsel ruhsal yapıları sa katlannııs kadm kuşaklaıının ortak cvcllı^ıclır sogukluk Ro mancıda derın yaralar aç,tıgı kcsın (2) aıle ıçı cinsel tacız ıse, donenıın ıkıyuzlu ahlakına uvgun bi(,ımde son dcrece \aygmdir Vırgınıa'ya ozgu olansa onun sıradışı ozgur ruhıı vc sogukluğunun al tında yatan, şıırsel metınlerındckı o nar lak ve duyarlı ımgelerı yaratan, ozcllıklc ürlando'da dışa vurulan muthış cınsel durulgucudur1 Vırgınıa Woolfa lezbiyen ("Ctnsel tcr cıbı hadmlardan yanaydı ' s 26) denılebı lır ını' Sanmıyorum Tck bır lezbiyen tenscl dcneyım yaşadıgına daır bıle kanıt bulunmayan ınsanaMM Kuşkusuz olan, lezbiyen eğılımler taşıdığıdır Ancak er keklere de cjhlımlıdır Cîer^ekte Vırgınıa Woolf cinsel bır se^ım yapamamış cinsel varatıcılığı varlığında napsolmuştur 13ı/ ler ıijin onemlı olan da budur, yaşamın akışını engelledığı cinsel durulgucun Vır gınıa'nm yaıatıcılıgını besleyen yatak ol ması1 Vırgınıa Stephan'ın eğıtımı, kuşkusu/ donenıın avdın aılelerının kı/ları ıçın tı pıktır Vırgınıa o?c\ e^ıtıcılerle yetıştırıl mış ne ılk ne son Victorıa donemı Ingılı/ kı/ıdıı \iu eğıtım tumuyle akadcmıktıı, hıijbıı muhalıf polıtık vaklaşim ıçermcv (Vııgınıa nın sınıl mucadclesıne u/ak dııımasının nedenı burda aranmalı ) Sı ladışı olansa, oğıcndikleıını senteze ulaş tııabılmesı \c olgunluk çagında hem Kırık bir çocuk