Katalog

ROBERT F. K. I. ERNAN Ortodoks ahlakın ve sıradan begenilerin üstesinden gelen bir kitap: Myra M yra, Gorc Vidal'ın en eğlenceli romanliirından biri.. Kitap, içerdiği cinsclliktcn ötiirü pek cid diye alınmadı ve pck de iyi olmayan Myıa Brcckinridge Hlıni de kitabın ününc pek bir şey katnıadı. Ronıan aynı zamanda Hollywood üzerine; ama Holly\vood hakkında yazılmış romanların dedikodu siitımlarından iyi olmadığını var sayan tuhaf önyargıdan ötiirü hayli karalanmıştı. I ler şeye karşın Myra iyi bir roman; hoş bir üslubu vc ince bir mizah anlayışı var. Bcn, Myra'yı Vidal'ın en iyi çalışması sayıyorıım. Myra (1968) bir giinlük biçimindc yazılmıştır. Romana adını vcrcn Myra'nııı Holly\vood'a gidip, cski bir kovboy operası yıldızı olan Bııck Loncr'ın mülkündc lıak talcp ctıııcsiylc başlar. Myra, Bııck'ın yeğeni Myron'ın dul eşi olduğunu iddia cdcr. Buck, Myra'nııı talcbini geıçekleş tirmcyi geeiktirir vc hukuksal tartışınalarını teybe okur. Bu kayıtlar Myra'nm günlüğTınün aıasına serpiştirilmiştir. Cîecici bir oyalama taktiği olarak Buck, Myra'ya Drama vc Oyunculuk Akademisi'ndc eğitmenlik göıevi vcrir. Myıa bu şekilde Hollywood'a ayak basmış olmaktan menınundur, çünkü tanı bir lilm hastasıdır, sinema tarihinc ilişkin ansiklopedik bir bilgi birikiminc sahiptir, sinemaııııı tck saııat olduğuna kcsinliklc inanır vc Holly\vood'un Alrın Çağı'na ilişkin düşüncclerini militaııca savunur. "1935 ve 1945 arasındaki on yıllık döncnıdc önemsiz tck bir film bilc yapılnıadı", der küstahça ve "o doku, o mübarek doku" sık sık kullandığı bir devinıdir. Kısa bir sürc sonra, Myra'nııı Hollywood lıeyccanınm yerini; cinslcri yenidcn düzcnlcmc yolıında tcminist bir kararlılık alır. "I liçbir crkek Myra B.'yc sahip olamaz," dcr, "aıııa Myıa B. erkeklc re sahip olur, kendi kcyti içiıı vc acıması/ şehvetine uvgun yöntcmlerlc." Rusty (îodovvsky adlı bir öğrenci, Myra'nııı dcrslcrindcn birindc, crkcklik taslayaıak bu kararlılığı sınar. Ve Myra onu boyun eğdirmeye girişir, cinsel aşağılamalara başIar vc bu aşağılamalar bir tccavtiî sahnesiylc zirvcyc ulaşır. Rusty bir ma.saya bağIanmıştır ve Myra, muzatferce, bir dildoyla Rusty'nin üstüııc binmiştir. "()h, bu kııtsal bir aııdı! Bakka'laıla, kaıanhk kanlı nıezlıcplcrin biitüıı ralıibclcriyle vc Attus'un uğruna kendini iğdiş ettiği tanrıçayla bütünleştim. Ettcn kemikten ölümsüz dişiydim, vaşamın kaynığı vc yok cdicisiydım, crkcklerlc rastgclc oyuncaklar gibi oynuyor, kcndimi tamamlamak için kanlarına olduğu kadar menilerinc de gercksinim duyuyorum. ' Rutsy'yi aşağılamanm bir başka yolu olarak, Myra, aynı zamanda onun kız arkadaşı MaryAnn Fringle'ı baştan çıkarmaya uğraşır ama MaryAnn lezbiyen ilişkiden hoşlanmıyordıır. Myra, cn sonunda MaryAnn'i ayartmayı başarır; ama bunu başarması için bir kaza sonucu epeyce de^işmesi gcrckmiştir. O kadar değişmiştir ki artık "Myra" bile dej»il "Camp" estetiğinin bagarılı bir örneği Myra, Gore Vidal'in en eğlenceli ve iyi romanlarından biri. Hoş bir üslubu ve ince bir mizah anlayışı var. Yaşamın kaynağı ve yokedicisi nıasını sağladıgı için yapar. Myra'nııı, keııdisini 'rahatsız cdici güzclliktc' görmesi, bu anlaııula "camp" bir anlavıştıi", nıükemmcl biçimde dcstcklenniiş vc gülünç biçimdc kurulmuş abartılı bir üslup narçasıdır. Romanın başında Myra okura şöyle bir söz verir: "Bunu, size, okura (...) dakikası dakikası na bcn olınanın nasıl bir ijey oldıığunu: Cehennem Melckleri'nde Jcan llarlo\v tarahndan scrgilcnen vc ikinci bir makaranm başlangıcından dört dakika sonra cn mulıtcşem görüntüsünii vercn nıemcIcr gibi harikulade biçimli nıemelere sahip olmanın nasıl bir şev oldu£unu tam tamına, harti harfinc açıklayarak gcrçek lcştirecejSim." Myra kcndi giizclliğindcn o katlar mcııınunılur ki kokusu ("tazc ckmck gi bi") vc ayakları bile ('"yüksek kemeri vc tabii pcnıbe topuklanyla hcr fetişisti memnıın edecck güzel ayaklarl onu ken dindcn geçirir. Holly\vood'un Altın Çağ'ınm temmc fatalc ları onun güvcnini sarsmaz çünkü hcr noktada onlara deııktir: (larole Lombard kadar şirin gülcr, Phyliss Thaxter kadar tahrik cdici hsıldar vc Ann Sotlıern kadar cc/bedici bir gülüşü vardır. lstedigi zaman Kay l'rancis'in sevccenliğini, Jııne Allyson'ım sıcaklığını, Ircnc Dune'ın tatlılıgmı yansıtır. lemme I'atalc'ın gcrçek örncgM olmaktan gLiiLir duyar vc bunu nüımkiin kılan şeyin sjlikon \'c hormonlar olmasın.ı karşııı gurıır duymayı sürdürür. Bu gurur romanın "camp " çckiciliğinin ö/.iiıulc ılc olsa, Myra "yaşayan hiçbir erkek beııi boöuk scs yarışmda gcçemcz" gibi şcylcr dc söylcr ve böylcsi iiadcler onun tcmmc fatalc pcrtormansma androjen bir nitelik katar. Aslıııda Myra romanda hem raliın çavuşunu hemde seks kedisini oynar. Myra siyah dantel iç çamaşırı giver ve gözlük takmayı rcddcder, ama "bir iki yumrufiuyla" ve güçlü erkekleri önünde diz çökmeye zorlamasıvla" da gurur duyar. "Hcr iki cinste dc nu da Tyler'a borçludıır, özellikle tuhaf gcncllemclerini vc cksiksiz lilm aktarım ları, ("ikinci makaranm başlangıcından dört dakika sonra") Tyler'ın yazılarmdaki yoğun kuram ile ayrıntılı çö/ümleme arasındaki ctkilcşinıi taklit eder. Kısacası, Tyler'ın Hollyvood "camp'ci filminc ilişkin "camp"ci bakışı Myra'nın kendine "canıp'ci bir açıdan bakmaMiıa modcl oluşturmuştur. lkisi de şaşırtıcı bir biçimde bütüncü, ikisi dc anlamsızca kırılgandır. Myra aynı zamanda, Fransız Yeni Ro mancıları'nın piri Alain Robbe Grillct'nin dc üslubunu almıştır. Günlüğünde, kendini fizikscl betiınlemelcrle kısıtlayıp mümkün olduğu kadar öznel çö zümlemelerden kaçmarak RobbeGrillct'nin düzyazısını taklit etmiştir. Böylcsi kesin bir üslup Myra'nın abartılı ve ta kıntılı kendinden cminliğine hiç ııymamaktadır ve ara ara deııediği bu üslup, Art Nouveau abajurun asmaları taklit etmesi ne kadar başaıılıysa o kadar başarıh sayılabilir: "Jjimdive kadar on sckı/ savla doldurmuşum; böylecc cger otuz iki satırının onikisini kullandıgtm bu son sözcüklcrle onüç bu sayfayı da sayarsak doldurulacak iki yüz sekscn iki sayfa kalıyor ondört oldu. Zarit, uçlara doğru incclcn parmakları ve arka taratında, bileğc vakın ycrdc azıcık altın rcngi tüyleri olan elim utacık. Sıcak sıı musluğunun altında yarısını critmedikçe asla bu/ımıı çıkara mayacağınız ölüde donan vc plastik buzluklarda bir parça bu/ çıkarmaya kalkıs maııııı sonucu olarak, uç kısmmın solımdan çapraz olarak etin başladığı bölümü ne kadar kırılmış olan sağ işaret parmak tımağımı sayma/sak tırnaklanm naıiku lade bakımlı (giimiiş ojeli) ". Bu bölüın, RobbeCîrillet'nin Kıskanç lık (195K) adlı romaıııııın gülünç bir taklididir ama lalı dönüp dolaştırıp heyccanla kendini övmcye gctirmesi vc 1945 sonrasınm o bu/ gibi iklimindcn duvdıı ğu hoşnuisu/luk açısından bir Robbe Grillet parodisı olduğu kadar ö/beö/ Myra'dır da; bu bağlamda büsbiitün "camp "dir Romanda sık sık pornogralik olarak değerlcndirilcn şcy, ö/clliklc Rusty'nin tecavüze uğraması da "camp "dir. Vidal açıkça, bu önemli sahneyc bütün klişeleri vcrleştirmiştir: yavaş yavaş soyunma; kaba etlere, meme uçlarına ve kasık tüylerine bir gourmet bakışı, testislerlc oynanarak anüsc ul.ışılması.... Vidal, fetişistlcri de ihmal etmeyip, kölelikten ve Jockey şortlardan söz eder. Her şeye rağmen, tecavüz özünde "camp "dir, çünkü Vidal, okurıın hislcrini öylc ustalıkla vc yapmacık bir biçimde gıdıklar ki klişeler tamamcn klişe olduklarını doğrularlar. Myra sadece Myra'dır, bir femme fatale olduğu gibi, güçlü biridir de. Bir feminist olduğu gibi, usule uygun biçimde şehvetlidir de; tccavüzsahnesindcki her şey onun bastırılamaz, gerçekten denetlenemcz duyarlığından kaynaklanır. Böylece pornografik klişeler, çelişkili de olsa, onun coşkusunun masum bir patlaması olarak görünür. Myra'nın bazı göze çarpan yanlışlarını (Tecavüz sahnesinde Rusty'nin gerçekçi olmayan tcslimiyeti, Buck Loner'ın metinde yarattığı sıkıcı kesintiler), verdiği bu camp'e özgü zevklerden dolayı bağışlıyorum. Galiba camp cstetiği sıradan yazınsal yargıların iyilcötü kategorilerinin üstündc olduğu için, romanın önemli görünmüyor. Myra, ortodoks ahlakın ve sıradan bcğenilerin üstesinden geldiği gibi, bunların da üstesinden gclip yaşıyor. Kendisi olarak. • Yazarın, Gorc Vidal (11JS2) ba^ıklı çalışmastııdan özctlcyerek çvvircn Mtırat Koaıdağlı. Robbe GriHet parodisi Myra'Core Vidal'ın en iyi çalısmalarından biri. lizikscl olarak çekici olan bir şeye karşı dııyulan dogal insani tepkilcrc sahibim," der ama bu biscksücllik iddiası da "camp "tir. Myra müthiş (.luyarlığını, kahram.ım, gcrçcktcn varolan film clestirmeni Par ker Tyler'a borçludıır, özellikle kendisi niıı gerçek lemnıc latale olduğu görüşü, Tyler'm "Magcc aııd Myth ot the Movies" (1974) adlı Holly\vood cfsanelerine adanmış olan ve Myra'nııı pckçok kez alıntı yaptığı kitaptan kaynaklanır. Cîerçekteıı Myra'nııı, Bctty Hutton gibi önemsiz Holly\vood oyunculanna ilişkin görüşleri tamamcn Tylcr'dan alınmıştır, aııcak Myra, Tvler'm "camp " yaklaşımlarına duyarsızdır ve Tyler'ın gerçeküstü imgesel uçuşlarını sahici yargılar sanma yanılgısına oiişer. Myra düzvazı üslubu dir... itftit "Camp" [Baya^ılıkç.n.] estetijii/edcbiyatı denen şeyin e ofduöunu yeterincc kavranmadan Mvra'y' gerektigi gibi anlamak mümkün degildir. Susan Sontag'ın bu konudaki klasikleşmiş denemesinde belirttiği gibi "camp" adı verilen duyarlılık yapıntıdan (artifice), sunilikten özel bir haz almayı içerir. Bir asmayı ya da bir ağacı taklit edcn bir Art Nouvcau abajuru türü son dercce abartılı ve yapmacık nesneler, "camp" duyarlıgına sahip kişilere keyif verir. Camp'in komediden ya da hicivden farkı, kişiyi bu tür yapmacık ncsnc ve durumlar karşısında clcştircl bir tavır almaktan vazgeçip keyfini çıkarınaya davet etmesidir. Son olarak, camp du yarlılığı ciddi şcylcrc dc uçarı bir biçimde, ucarı şcylere de ciddi bir bicimde bakar; bunu da sapkınlıjiından dcgil, böylc si tuhaf bir bakış takınmak insanın ctıah na yeni bir gözle bakmasını vc başka türlü tad alamayacağı şcylerin kcyfini cıkarSAYFA 8 yapısjndaki bu kusurlar o kadar da Myra/ Cıorc Vidal/ Çcvnvıı. lıvııı Scijllanıcr/ Ayrıııtı Yayıııları CUMHURİYET KİTAP SAYI 308