Katalog

"Zamanı Dürer'in evinde bıraktım" Gülseli Inal, Ressam Utku Varlık'ın Bilim Sanat Cialerisi'ndeki sergisine rastlayan günlerde "Utku Varlık" adını taşıyan nefis bir kitapla okurların ve resimseverlerin karşısına çıktı Bu kitaptan hareketle Utku Varlık ile bir söyleşi gerçekleştirdik. ENGİN TURGUT t'vgılı Utku Varlık, vahşi bir çagda yaşadıg*ımız do&rii! Kcdbı kabtık bağlamış, çağımızın1 tmgcntu ncrclcre karıştıgı, kımlere gıttıgt bclli dcğıl Kuşalılmi)lıg'tn hançcrı scıplı gövdcmızdc, \aııkı çıkıs yok' Saııkı yok/uğun ışığ,! < v /dmlatıyor hcpıııtızı . Boşluğun tcııını yır tarak, ışık sürcrck yaranııı üzcrıne, bildığııı yolda yürüyorsun. E\< hasrcte vc keııdtsırıc sürgiin, hayalın güzcl vc gülcç yüzlü rc\sanıı... Sana loş bir düııyadciıı her an kırılmaya baztr bir aııtı sesiyle sorsaın: Uçusan uzun \açları, incc yüzlcrı, ııtcc cl leri ve gövdelcrıylc ıçındcn ı$ık geçen ıın lchlcnıı, mağrur bir acıtıın ncrcsinde dıt ruyor? Yuzgııııtı pıhkürttüğii, \ırrı kctıdı sındc saklı bir rüyanın, tuvallermden ıil tığını hissedıyorum . Yine 'sanrı bahçeme' giren bir şair g.ı liba, bana 'güzün ne dinlediğini soruyoı Evct Engin Turgut madem meleklerinı dcn söz cttiıı, demek bu dili konuşııyoı sun. Onu alıp salyangozların maviyc dönüştügii bahçcmin bir köşesine götiirüyorum. Sana Maseccio'nun meleklerini göstereceğim. Biraz erken ama hiç bclli olmaz?.. Lut çahp kantik söylüyorlar, henıcn şu i£de agacının arkasmda. Asmaların yanından geçcrken babaını görüyoruz, okula gitmeye hazır. Röpdöşambıının ccbinde Schiller'ın şiirlcri clinde o küçük bohemya krisrali kadehle, asmahırın budıinmış yerlerinden akan özsularını topluyor. Bu iksirlc ölümsüzlüge varacağına inanıyor ama aynı kadchlc akşamları da rakı içer, ufak, üç avakh, ytşiIinısı bronz masasında, lıcp yalın/, belki değil, o ccbindeki kıtap clindcn hiç dü^mc/., Japon şair Natsıımc diyor ki "kalp yalnı/ bir kcclidir" Ha unııtmadan.. îju kadchın cşini, ışığa tııtııp duv.ıra yansıtnıak istcr kcıı kırnıı^tım, ııiç caıııın kırıldıgı yerdc kı nıaviyi gördün mii? Arzııdahı babçcyı tcııtız ttıttııg'uııııt, aş ka iyı bıiH'/ıgıruı hıliyonııu Kanııılıh bir riiyadan ııyanırsıwı, yaÇjmıruıı cvınc \ıfanırıııı Bnıııı da bilıyontııı.. Ama bıbncdiğım su Yırçantıı hangı rüyadaki nıasalı ııasıl bo\d\acdjlııu, fırçadahi bılck daha iyı görüyor Riivalar tuhaf, sahil vc caından' Vc rı'ıya giystunın tüldcıı olnıası da boşumı dcgıl' Uıg~ııı kurtulımık islcıııcdîgi bcyaz bir oyıııı gıbı yaşıyoruz ycryüzîiııdc' Rcsıınlcrıııde bcp "oııu" görüyorum Rcsimlcnndc hcp "o" var. Tiilün ya da başha zanıanların ardıııa gtzlcıııııiş. Hcpııııızc bir $cy töylcıııck ısliyor gibi duruyor Müznün atcfini clindc lut an, hcpınıizdc küçi'tk bir hıişdiitııtıcsi bırahan, li/ğııı or mantııdaıı çıkıımyaıı /}/<• o birisi kıın? lçinde taşıdığı 'yalnız ormanf bırakıp, bahçeme yerlcşnıesi isi oldıı, inan bana, canın sıkılnıayacak, dü^lcdiğin bir 'yazdan çıkıp yinc yaza döncccksin'. KiııılcT yok b.ıh(,xmdc: bakıııakl.ı vc scv mcklc bir türlıı yorulınadıgun bütün ka dınlar, külleriııdcn yeniden cloğan şaiılcr. SAYFA 14 Utku Varlık'la resimleri üzerine.... va gotııriiyonıın izlcyıciyı (îöğün kaçıncı (•a/ında o/nrduğuıtıı bılcmıyoruııı ama, diıııyadaki hcr $cyı görmck, olup bılcni, akıp gnlcnı tuvaltcrındc gösfcrmck ntıyor 1 vıhnııı Bızlcrı gızcnıın yolaıluklarına çıkarıyor\un Vonda hcp o ıııcc bir tiilün çıkardığı H'j, hayatı kaplayan bir sısin iyi ruhlu müzıg'i... Söyler mısın? Işığııt örtüsünü kaldırtak, gam çölündc kim.te.iiz trti 1 ka/ır/z Diinyanıızın gizemini bir düş gibi sakladığı, ufıık cizgisinin aşilması yasak bir ip oldııüu yıllara dönüyorum. Yazın bir yerc gideceğiz dilcce bilmiyorum kcdilcri kime bırakırdık, Içinıde garip bir korku var, hani o seyahatlere çıknıadan önccki anlatılmaz bir burukluk. Annem cvin büyük bir bölüıııünü beyaz örtülcrle kaplıyor, koltııklar, büteler, hafılar, son dlarak pcrdcler dc sıkıca kapaıulıktan sonra bir şcy unııtmanın tcdirginli^iyle geriyc bakarak kapıdan çıkışımızı anımsıyorum. Mekanın 'kücük bir ölünıüydü belki'. Ne sabahtır bu mavilik, ne akşam Kardır yağan üstümüze geceden Bilmiyorum neden? Dıranas'ın bu dizeleri de kafama takılırdı bir zamanlar, dingin yağan bir kar ınüziği nasıl okır Engin Tuıgut? Postmodcrıı bir yalnızltkla, ıijkı "do\tkla\ık" ytıyıdtg'tm bılınır Kımscsız bir rüyanın, cskimcycıı bir rııhuıı cam wkılmasın dıyc, hayallcnm ü)ümcsın dıyc şıırler yazıyorum. Scyrcttığım bir rcngııı uçuyı, ruhıımun ktrılarak ycrc düy unutulmıış rcssammcsı kadar güzcl' Bılcg'ınm gölgcsindc salar. 'Kclimcleri kürıııııı iııatla ko)tuğunıı, ycylin dcnizdcn çük mclcklcr bilip' ctkıp ornıana yürüdügünü, ınavılcnndckı ışıkla birlıktc çckip ı)/ahın, \uyun arzınuyla bnlııştuğtıııu hisuittiklerindc, kanatsvdiyorunı... Suyıın kiillcrıylc \on\uzluğu larından düşcn lamtı boyuyorsun? Rcsim/crınc girdığimdc pislazuli, türkııaz, an/adım \s\ıza çığlık vcrılcmcyıp, aska azurit tüvlcri toplakanat takılamayacağını. Aıılamm, ii/kcyıp. şiir kitaplarının \inc gcrı döndüğünii bıldikçc $aşırmıyosaytaları arjsında rıım, ÇıklıOııı bu uzun diij yolculuklarınsaklayabilirsin. Arda "ışıg'ın kırıldıg'ı ycrdc" rubıımu bir gütık zamandan söz ct zcl ştnıartıyorum Şimdt dc bulııtlart KÜmiyorum, Dürer'in evinde bıraktım oııu. çük mclcklcr bılıp \oruyorunı: Utku VarSöylc bana Engin Turgııt, bir ışık yılı kaç lık "yıldız külleriııdcn" yapılma fırçastyla kilomctre edcr? bayata nasıl duruyor? Ne Kadar güzel siiylemij scvgılı Cühelı Inal "Ezclde ne za• Scvgili Utku Varlık, gozlcrı ııyku tııtnıaıı, ne ö'nce ne de sonra vardır.. Belki nıayaıı kclimcleri ya da ıs\ız bir cümlcııiıı \ırrnıı içııtdc lularak lııvala dog~rıı yatırdı de ınsan/ık, hiçimi ve zihni olmayan bir fantomlar ve gölgclcr ırkıdtr." ğm oldıı iHtı? Cam kırıklaruıa uırılmty uzun bir masalın, şiırc cn yahın (ırçau »ıı • Kondime soruyorum sürekli olarak clindc /ııttıığnn J Bcııcc kalbı lcmız bir ça'yıkılan dünyayı' vc onun sonunu resim leyen Moıısu Desiderio yoksa bir akıl hastaııcsındc öleıı ^ızorren F'rançois Dc Noınc'nıiydi!'' Supcrnova'yı oluştuıan o 1 'yabancı ıııadde' ncdiı r Atrc'nın nıc/arı bıılıındu ııııı.' Kont I lcınrıclı Von Zcp1 pclın soıııjçtan sorunılu miKİurEngin Tıırgut Bilmıyor musıın 'Thule 1 Adası'na nasıl gidilirr Bir yerde çöyle dıyorsun: 'Işık büyük gizem, ncrcyc gıt/ığını bir bilscm'" Bıırada "ezclı ncbııla" ıle düslerıuın arasında bir hava bojlujiu var mı? "Çocuk/uk gbkvüzü gıbı bir şcy, hıcbır yere gıtmiyor dıyc bir stizüıt daha var: Haya/ın tuhaf vc \açmalıg'ı karşısında, resımlcrındckı rcnklerının bcl/cği hangı zamanda yaşıyor? Bazı fıgürlerin, kuğunuıı boynundcin yapılmıs' gibi Hflattın fazlau bir babçc melektcn gcçılmiyor. Rc\imlerıni kaznam, altından kaşka mclcklcr çıkacakmış gıbı, \ankt tuvale dcğıl dc ycryüzünün üzcrınc yapıyormusMin gıbı rcumlcrınt Re\ınılc rındcn \amanyolu gcçtyor ya, bıleğındckı ışığın onünde duruyorum, göziımu alı yor . • Bir süredir kahısına takılan 'cski ışıgı yakalama tutkusu, resim tczgahında önemli dcğışikliklcr gcrcktirmışti. Tüp, toz boyaları, fırcaları, spatülleri mermer taşın üstünc dizui. Eıı öncmlisı bclkı cski ustaların bcrabcrındc gözürdüfiü gi/lcri nin basjıcası; boyayı ruvalc yapı^tıran 'mcdıum'du. Okudu£ıı vc duyduklarının yanı sıra, yıllardır dcncycrck kcndinc özgü olanını yaratınıştı; yuıııurtamn sarısı, danıar vernigi, polinıcrize cdılnıı^ be/ır ya^ı, alkali vs. Cîarip bir kokusu vardı bunun, çocukiuğunJa okıılıla kııllanılan beyaz yapıştırıcı kola, cvct aynı kokıı, de mek ki onun dj içindc yumuıta vardı di ye düşündü. Hani çocukluiia dönmüş ken, çamaşırları bcyazlatmak için kullanılan, kâfiıda sarılı küp şeklinde 'çivit' mavisi aklma geldi. Sivri akılJı bir rcbsam bu nıaviyi, babasmın malı gibi kullanıp ne biçim ünlenmişti! ü ınavi nasıl aklından gitmıyorsa, 'Aktarlar soka^ının kokusu da bellejiine öylccc asılıp kalmıştı Uçurtma malzcmesi almak için ne zaınan o çarşıya girsc, kcndini Zanzibar'da bulurdıı. Ya uçurtma kâ^ıtlarının renkleri, bunlar da unutulamaz: belki kâ^ıdın dokusu vcriyordu bu maviyi, yeşil, sarı, kırmızı renklerdcki albcniyi. Niçin saklamadıj*ına yakındı, ya sarı defterler, o biçim bir sarıydı bu, tarifsiz ışığın sarısı. Bana Nuri Lef Lef k u n d u r a cilasınııı kokusunu tarit edcbilirmisin Engin Turgut? • Dimağ yolculuklartıun kendınc ozgü, çag~ları da aşan bir rıtmı var Yalnızltğm üzerinıizc dtikülürken çıkardıSt sc\ Utku Varlık'ın müzıg'i hangı renklerc orkatra şeflığı yaptyor? Esrık dolııuay, kopcası açık bir yazla deliriyor mıı? Yıııe Gülsclı Inal'ın da dedıği gibi Utku Varlık için, görüııtü dünyasında olmayan, gündcnıı bıılııumayan, aneak var olan hemen farketmedığımız şcylerın farkedı/mesı vc sezılmesı onun göriı evrenını olusturur, \an\uzluğıııı arkaunda bcklcycn dır o Yazar vc clcştırmcıı Martcl Schncıder'ın \cnııı ıcııı vazdığı dencmcdcn bir alıntı almadan gcccmevcteğım "Onun rc\ıııinde her jcy düslcrdcn olusuyor ve hcr şeyıu yok o/dug'u düjlcrc dönüjiıyor " Bana da \adecc mauddakı rüyavı knrtardığın ve rcsımlerınlc ruhnmıı yatıstırıp, benı ba)ka bo vullara götürdüğün için, sana teşekkür etınek ktı/ıvor... kenıi 'deöi^tirelim', beıı yine o sanhaflar labırentınde 'Remzi'nın resimlc diöi alrabeyi arıvorum, bilesın. • Utku Varlık / (,1,/sch Inal / Bı/tm Saınıl dalcrıu / 232 s. CUMHURİYET KİTAP SAYI 308 (îitmeden 'kinıseııin bilmcdigi üç kelimenle kimscnin j,'örnıedijji mus