Katalog

dığımız için yardıma oluyordu. Adnan da iyi çay dcmlcdiğini, mcncmen yaplığını \ıivunup durtıyordtı. Dört yıl önce hir yıırtdtşı gczisi için cvdcıı oıı AQ giin ayrıldığııııda, oğlum makarııaızgara etyumurta ycmeklcrınin lekrarıudan sikayct ctti. Adnan'ııı eltndcki dchırjaıı yaralartnı isc aylarca tcdaviyle uğrastık. iki y/l kadar öııce ciddi bir haslalık geçirdim biliyor•iiın. Ayltiraı ycrc basaınadıııı. () zamandaıı bcri kahvallıyı o hazırlıyor. Bcııcc soruınluluktan dcğil scvgiden. Zatcn bcn zorunluluk ya da Korumlulukla yapılaıı işlere iııanmam." Önce bir anlam vcrcmedim, birazdan geçer dcdim ama Sennur Abla'nın tcdirgin bir hali var, beni bir türlü rahat ettiremiyormuş, ikramda kıısur cdiyorınuş gibi eksikleniyor. Gerçi keyfimin yerinde olduğuııu hissediyor, hele ikinci cayımı içerken, ama climdc dcğil demek ki. En iyisi sorulara ara vermcmck. "Abla biliyor musun, bana göre senin şiirin asıl açılımını Direnç ile yasıyor. En çok da Bir Annenin Notları bölümüyle. Î969'da anne olmuşsun. 3 yıl sonra da Ahmet doğmuş. Direnç'in yayımlanış tarihi ise 1977. Şiirlerinden biliyoruz hayatla yüzyüze olan, ekmeğini kazanan, toplumsal değerleri sorgulayan bir insansın. Ayrıca politik bir ortamın da aktif olarak içindesin. Oysa bütiin bunları bir ölçüde de olsa engelleyen bir süreç yaşıyorsun. Bu bölümdeki şiirlere yansıyor yaşamındaki degişim. Sözgelimi Dışında Olmak Kavganın adlı şiir, süzgelimi Akşam TiirkUsü. Akşam Türküsü'nün sonunda 'I ladi kendiıti yen hadi kendini' diyursun ama şiire 'Kimse öldüremez bu boşunalık duygusunu/ Soğan doğra, kıyma koy, ateşi kıs/ Ateşi kıs pirinçler diri kalsın/ Ş.alçalı pilavlar votkalar kahkahalar/ Odemez arkadaşsızlığımı' diye başlıyorsun." "O siir, l'J7() llazinıııı'ııdaıı sonra yazılınış (dnıalı: 'Orhaıı (Kcınal) abi ölmüs' dizcsinc görc. Yalnız çocuğun sorumluluğu dcğil bcni bunaltan. l')70'in o giinlcri. Yapılması düşünülcn ıslcr için adıntn cik/a hiîe gelmemesi: 'Çocuğu var'. Payına yalnızca bcklemenin düsmcsi. Neredeyse çevrenin senin okuryazarlığ^ıı bilc ııuutması. Öte yandan ekmeğini kazantnak için düzcltilcr yapmak, fotoromanlar düşünnıvk, radyo oyunu uyarlamalarıyla uğraşmak. Konuşabileccğim tck kişi Adnan. O da o kadar geç geliyor ki eve, Edebiyatçılar Derneği, gazetedcki iş, arkadaşlarıyla ayaküstü konuşma. Eve gelip gidenler ise, evkadınlığımla meşgul gibi. Ya da bana öyle geliyor. Neyse, o şiiri hcm basıp, hem beni uyaran Yasar Nabi'nin so'zü var strada. 'Bu kadar özel duruınlarını yazıtıa' gibi bir sey." "Direnç'in üzerinde biraz daha duralım mı? Bu kitaptaki şiirlerde deyim yerindeyse yurtdışına açılıyorsun; Angola, Çin, Almanya, Güney Afrika da giriyor şiir.serüvenine." "Almanya'ya iiçi scçilisini, bcn tcnanedc vıisadıtn. Kısa sürcdc cıı scçınc ustalarıınız Almanya'ya gitti. Sonra o dt$ göç fttrvası. Bir ıııasal iilkesi. Bıırada gcridc balanların draını. Özellihle çocuklar. Sorun benim için bıırada ytısandı. Angola, nz ö/emizdeydi, Çin dc öyle... Hele ırhçılıgjn direndıği Ciincy Afrika. Şıırlcrıındc, masallar anlahrk.cn hcm o iilkelere duydııSıım yıikııılığı anlatlım hcm dc Tiirkiyc'den göriiııiimlcr koydıım o masallara Onların ara\ında Victnam de Vılistin dc var. Adları aç/kça antlmasci da... Bcnım ıçiıı 'Çin kadar ııztik aııı kadar yaktn dır yazıklarım.." "1982'de 'Sesimi Arıyorum' yayımlandı. Benim salın aldığım ilk kitabın bu olnıuştu. Daha öncekıleri piyasada bulamamıştım bir/ türlü. Sanıyorum, böyle bir kitap adı benim gibi başka ukurları da şaşırtmıştır. Tabii sıynı adı taşıyan şiiri okuyunca kafamda her şey yerli yerine oturdu: 'Bir ses arıyorum/ Yeni bir şiire başlamak için/ Bir doğum çığlığı gibi kaçınılmaz/ Çocuğun ilk ağJayışınca güzel/ Bir ses'. CUMHURİYET KİTAP SAYI 308 Haksı/lıklara, adaletsizliklere yine öfkelisin; öfkenden hiç ödün vermiyorsun da hafif bir humour beliriyor bu kitaptaki kimi şiirlerde. Sözgelimi, 'Gül Felsefesi'nde, 'Bülbüle Sitem'de iyice belirgin olarak hem de... Ha, bir de adıyla, sanıyla Adnan Abi için yazdığın ilk şiirin de bu kitapta." "'Btr Scrgı Şiiri', Adnan'a yazdığım ilk. siir dcğ/l Dircnç'lc de ona yazılıms s/ırler var. Ki/aplara girmcyenler arasında da. Ama, bir sevgiyi yaşayamaytp, bir siperde iki askcr gibi olmanın dostluğunıı, bir döncmi de anlatarak yansıtırken bu şiirin kinıe yazıldtğı hclli olstın istedinı. Şiirin bastııa Adnan'ın adıııı koydıım. Humour, daha önccki kimi iiirlerimde dc vardı. 'Özct', 'Aksamla Siirülcr Inerdi', 'Ölümiin Çırakları', 'Baterıst Guido'... 'Sesimi Arıyorum' da öfkeyi yansıtmak için alay lavrınt seçtim sonunda. Bence en keskin alay şıı dizclerdc: 'Söyle âstk nerdcydin/ Kerem yanarken askla?/ Aslı'ıııu kucağında.' Alaysama hcp <iilah otınuştur. Zorda kalındıg'ında." Sonunda ralıatımın ycrinde olduğ'una ikııa cttim Sennur Aba'yı. Bu kez çavları tazelcmcyc gidcrkcn tcdirginliüi kalnıamiijtı artık. Bclki dc börcklcıin kırıııtısını bilc bııaknıadığmulan kayıuıklaıulı bu güvcn duygusu. Böylc lımzırca şeylcr diişüıınıcyc kaptırıyordum ki kcndimi, bir dcıı bir kanat scsi. Sonra başka kanat scslcri... livct onlar, güvercinlcr... Onlar, Sennur Abla'nın çalışma niasasının önündeki pcncerc pcrvazına ö/.cnlc bırakılnıış ckmck kırmtılannı ycılcıken aklına "Anneın vc KLIŞ ğuk vardı/ O kı$ her gün aırhayla/ Beyaz ctlcr pişırdi anncm/ "Bak tavıık yaptım kızıma"/ Scrtli tıızsuzdıı lokmalar yağsızdı/ Annclcr nlemese yutulmazdı/ Yılîarca kıış bcslcdı annem/ Ödcmek için bir kı$ ölculcri/ Nc bcıı söylcdim ttızağı gördiiSümu/ Ne o sezdı/ Bir oyunu sürdiirdiik o yıldan konustırkcn/ "Kardcşim doğmuştu hani"/ Hiç düşiinmcmı\iz annemin resmiııi/ Kuşlara bakarkcn çckmeyi. Şiir bittiginde bir siirc sessiz kaldık. Güvercinlerin sesleri yetiyordu ikimize de. J "O kıs ölcnleri ödemek için mir " diye soruverdırn usulca. "Bclki. Bir ozanın yaptıklarından, yasadıklartndan kim sorumlu? Savaş, kırım, kıtlık kinıin yüzimden. Bclki hâlâ yaban kusları avlantyor kapancalarca, cılız, hastaltklı çocuklara şifa diye." Bir an sustu. Sonra "Ama yazdığım şiirler, annemin yarım bıraktıg'ı şairlığini tamamlaınak için. Oııun yazdığım, pck çok kadın gibi, yazıp dıırduğunu biliyorum" dedi. "Annem ve Kuşlar" şiiri Bu Resimde Kimler Var adlı kitaptandı ve 1986'da yayımlanmıştı. Kitabı okumuştum, biliyordum ama yine de kısacık olmuştu sorıını: "Peki o resimde başka kimler, niye var?" "O resimde çıztlcnlcrin kiınhi gcnçlik arktidasları, öldurülmüslcr, kanscre zorlaıımi)lar: Vasıf Öngörcn, Oktav Arayıcı, Cjüncr Pcymaıı... Kinıisi çok kıuı sürcdc laı' şiiri gclıli, istcr istcmcz. 'Scnnur Abla' dcdim 'Anncm vc Kuslar'ı senin scsinucn ılinleyebilir miyinı1' Once gö/lcri dolar gibi oldu, kırmadı ama bcni. ANNEM VE KUŞLAR Hiç düsünmemişiz annemin/ Rcsmiui kuslarla çekmcyi/ Kcdileriylc de çekmedik ya/ Resimsiz kaldı saksıları çiçekleri/ annem de erkcnden gitti/ O yıl çok s<>guktu/ 194647 liskişchir/ Savaş hitmis miydi/ Kardcşim olacaktı biliyordum/ Annem zayıftı dtil gibi/ Beıı ökKİırüyorduın/ \avııklarımız yoktu/ Anlamam saıuyorlardı/ "Et" di'itıişti dok.tor/ "her giin"/ Şchriıı dışındaydtk/ Yol/ıtr karlıydı/ Odava kapaıı kunılııydıı/ Ktir yağtyordu clcgin iistiiııc pcnccredcıı/ Knşltir zayıftı açtt/ Çok \o SENNUR SEZER'İN KİTAPLARI Şiir (ıccekondıı ( ! % 4 ) , Yasak (1966), Direnç (1977), Sesimi Arıyorum 982), Kimlik Kartı (198i, ilk iiç kitaptun seçmder), Bu Resimde Kimler Var (1986), AHş (1991), Uçıık Seçik ijiirler (1991, şiir seçkisi), Direnç S.ürleri (Toplu 986), AHş Şiirlcr. 1995) Düzyazı : Iştanbul'ım Taşı lopıağı Altın (l:ski Istanbul Yaşayışı \c Iolkloıu, 1995, Adnan Ozv.ılçıner Ic birlikte), Şiir Ciündcmi (Dencmeler, 1995) Çocuklara yönelik kitaplar: Cîerçeâin Masalı (şiirler, 1979), Sümüklii Böeeğin Masalı (şiirmasal, 1989), Keloğlan ile Kösc (öykii, 1989, Adnan Ozyalçıncr ile birlikte), Hasır Oren Padişa (ıııasal, 1991), Robin Hood (1995), Pcıucrcdcıı Bakan Çocuk (şiir, 1995) tanıyıp sevdiğim aydtnlık savasçıları, yine öldurülmüslcr: Kcmal Türkler, Talip Özliirk, Scvıııç Özgüner. latsız bir kaznyla ölcıı bir dost Ahdiilkadır Bıılut, babasmın ycrıııc i'iıruldıığıı \öylcncn, ya da hir kaza kurşunuv/a ölcıı vedi yasında bir çocuk, Bcyrutlu bir ntnc, oııun çocııkkcn yanaıı kızkardcji Hacer, Bcyrut'/a bugiin ölcıı çocuklar, hapsc düsmii} dostlar, Orhan laylan'ın resimleri... Knaaı gcçmıym, gençliJ ğim... Neden mi Adlarını yazamadtğım. ölümlerine gidemcdiğim başka dostların acılarını azaltmak için. " Aslında 1991'dc yayımlanan "Atiş"lc ilgili sorular da soracaktım, "Neden " diycccklim "öfke yok artık şiirlcrindc." Zaman zaman ironiyc sarılsan da, niye aşk ve scvda başköşcyc kurulmuş böyle; ve niye daha çok "iç"e bakjyor gözlcritı ve yüreöin: ev içlerine, insanlann içlerine, kendi içine... Ama sormadım. İstedinı ki onu da Sennur Sczcr'in şiirini izlcycn her okur kendine goıe yorumlasın. Zatcn kapının zili de çalmıştı. Söyleşinıiz bitmişti artık. bcn vcdalaşmaya hazırlamyordıım ki, Adnan Abi uc kcndi şartmı önc siirdü: "Ya yemege kalırsın ya tla Sennur Ablaıı söylcşinin yayınlanmasma izin vcrmez". Yüzüııe bak tım, kızgın ralan ıleğilıli bana, kadiııı bir misatirseverin gözleriydi gördüğüm. Masaya oturdu£umuza görc iki kadeh de rakı içeccktik artık. En azından yenıeklerc ayıp olurdu: Kötte, patatcs, pilav, salata, beyaz peynir, cacık ve zeytiııyağlı yaprak sarnıası. Üstelik kalcın gibi sarılmıştı hepsi. Açıkçası şaşırdım, sevdiğim yemekle rin tiimii bir solıada nasıl yan yana gclebilirdi böylc' Bclleğimi yokladım, yenıcklcr konusundahiç sohbctiıniz olıııanuştı Sennur Abla'yla. Sezgi dcdim sonunda. Kadınca bir sezgi. Solrada daha bir sürii şey konııştuk. Nc de olsa konuş kan insanlardık üçüıniiz de! Ama bir soru da Adnan Abi'yc sorınalıydım. Hem dc söylcşide yeı almalıyılı yanıtı. Sorduın da: "Evdc çalışırkcn, birbirinizc gösterir misinız yazdıklarınızı. Ama daha bitnıemişkcn, Hkir sormak. öneri almak için. Ve bir soru daha, bir giin içinde 'scni seviyorum' sözcüklerini cn çok hanginiz kullanıyor?" "Bcn de Scnnur da huııu hcp yaparız. tkimizin de daha yaztyı, öyküyü, siiri bitirmcdcn birbirimize kimi hölümlcrini okuduğumuz olur. Bunlar heğendiğimiz, cuk oturttuğumuz yerlerdir çoğunlukla. Beğenilmc, övgü dııyma isteğiyle yapılaıı bir sey. Bütününü birbirimize okutmaksa değişik bir konu. Eleştirilmesi için. Aksak, sarkan yerlerinin düzeltilmesi için. Dil, yazım, anlattmdaki, kurgudaki aksaklıklar, yanlışlar. noktasından virgülüne kadar. Amaç yahancı hir gözle gözdeıı geçirerek redaksiyon yapmak, yaptırmak. Oııun için biz iktmiz birbirimizin el değmemiş okuruyuz. Biz evlenıneden önce dc birbirimizin ilk okuru, eleştirmeni olduk. Scnnur henimlc ilk kilabtmtn taze okuru olarak tanıştı. Ben de 'Gecekondu' kttahıuı basılmadan Konur'la birlikte düzcltıp clestirmistiın. Teknik düzellmelerin dısındaki clcstirilerc, öncrilerc uyııp uynıamak.ta ikimiz de mnuna kadar ö'zgürüz. Ben böylc yayııımlamadan okumalara, clcştirilere, yapılacak dcğisiklik öncrilcrinc, daha çok. da yuıııurtladığı yumurtanın büyüklüğünü gö\tcrcbilmc çabastna a'cılardan ahşığım. Biz a'cılar, Onat Kııtlar, Hilmi Yavıız, Kcmal Özcr, İl/kü Tamcr, bcn yazdıklarıınızı her aksam bultıştuğumıız kahvclcrdc birbirimize okurduk. Ben onlardan altştım da, Scnnur kımdcıı alıstt? O da bcndcn a/ijtı hcrhaldc Seni seviyorum'a geliuce ikimiz bunıı da hcp yapıyoruz. Bir otuz yıla yakındır bu böylc gidiyur. Ama galiha bcn, hcp 10 öndcyim. Yoksti hıı ışle dc crkcğin hcp ii\tiin gclmc istcğiııin payı mı var, nc dtrsin?" Oğreneceğimi öğrenmiştim, kalkma saati dc gclmişli artık. Bcni uğurlarkcn bir ara Sennur Abla içeri giıip gidip cliıı de bir naylon torbavla gcldi. "Eve götür" dedi, "scn sevcrsin.' Bu kcz dc ben sezmiştinı. Zcytinyağlı yaprak dolmasıydı paketteki. • SAYFA 5