Katalog

Mustafa Cezar'ın "Sanatta Batı'ya Açılış ve Osman 1 lamdi" adını taşıyan kitabı profcsyonel bir çaîışma sonunda ortaya çıkmış. 805 sayfalık kitabın tasarımı Ersu Pekin'c, röprodüksüyonların tamamı, iç ve dış mekân çekimlerinin büyük bölümü Erdal Aksoy'a ait. Kitap, ilk baskısındaki gibi tek ciît olarak hazırlanmış, ancak basıma hazır hale geldiği zaman kalın ve ağır bir kitap olaeağı düşünülmüş vc kullanım kolaylığı gözönüne alınarak iki cilde bölünmüş. NECLA ARSLAN ((t Önemli bir yeniden basım I 1 ıırk Miıidtnitin Bıi/ı ctkniıün bcI lirdı&ı ılk günlcrdcn bıi^layarcik JL ıkı yt/z tılıi yukııı bir zaniıiıı dtlıımntıı sıiıuıttti Botıya ııç/li} olgu\utnı işlevcn vc ösı/iciıı HaıtıJı konusuııu chı bunıırıla bırlıklc vc bu olgu ıçiıuic clc cilan cscruııizin ılk ba\kı\ı yıllar öncc liikcnııııştı. liılıııı adtiınları vc <mi}tırwıialann yanı sıra kitap ıucraklılan vc \twatscvcrlcrin clc fazlaca ilgj yn/cnlıtli kayııak kitap özclliğiııdçkı cscrıımzin \ahhaf fıyatı astroııotııik rakaıtılara ulayııı^ vc Tiirkiyc'de yazatı hayatta olan cıı pıihalı kılnp halıni almı^tı." Mustafa Cezar, ilk baskısı 1971 yılında yapılan, 1995'te Erol Kerim Aktiyor. Cezar'a göre Batı ctkisi ilk kcz sasoy Kültür, Eğitim, Spor vc Sağlık Vakfı natta görülüyor. Her ne kadar daha öntaralından yeniden basılan Sanatta Baccki tarihlcrdc Batı ile ilişkilerc dair bazı tı'ya Açılış ve Osman Hamdi kitabınm iınıçlarına rastlanıyorsa da ilk belirgin önsözünde bunlan söylüyor. ilişkilcr 18. yüzyılda, Lâle Devri'nde başSanatta Batı'ya Açılış ve Osman Hamlıyor. Bu dönemde Osmanlı saray çc\Tesi di, profesyonel bir çalışma sonunda ortaBatı'dakilere benzer köşk ve bançelerde ya çıkmış. 805 sayfalık kitabın tasanını zevk ve eğlcnce dolu bir hayat sürüyorErsu Pekin'e, röprodüksüyonların tamalar. Bu, dünya görüşündeki değişikliklemı, iç ve dış mekân çekimlerinin büyük rin en somut göstcrgcsi. Aslında en kökbölümü Erdal Aksoy'a ait. Kitap, ilk baslü ve bilinçli yenilik hareketleri ordunun kısındaki gibi tek ciît olarak hazırlanmış, vc askeri tcknolojinin yenilenmesi alaııııı ancak basıma hazır hule geldiği zaman da ortaya çıkıyor. Yöneticiler, lmparatorkalm ve ağır bir kitap olaeağı düşünüllugun yitircliği askeri giicünü yeniden kamüş ve kullamm kolaylığı gözönüne alızanabilmesi için Batı bilf»i ve teknolojisi narak iki cilde bölünmüş. nin ithal eılilmcsi ve ycnilcşme harcketlerinde Batılı personelden yararlanılması Yeniden basım gerektiği görüşündeler. Bu girişimler Os Sanatta Batı'ya Açılış ve Osman Hammanlı siyasal düzeni ve idari örgütlerinde di kitabı, yayımlandığı giindcn bugüne olduğu kadar toplumsal ve kültürel değin, özellikle 18. ve 19. yüzyıl Osmanlı alanlarda da yavaş yavaş değişmeler yol kültür ve sanatı konusıınıı çalışan araştıraçıyor. macılar için en önenıli kaynaklardan biıi Kitabın ikinci bölümü 19. yüzyıl Osolmuştur. Ancak kitabın ilk baskısı kısa manlı sanaıına ayrılmış. Kitapta oldııkça sürede tükendiği, sahaflarda ve kitap geniş bir yer tutan ve III. Selim'deıı II. müzayedelerinde büyük paralara satıldığı Abdülhamit'e kadar imparatorluğu yöve nüshaları ancak belli başlı kütüphaneneten Osmanlı padişahlarmın döneminlerde bulunduğu için aıaştırmacıların kide mimarlık \e sanat konularımn işlendi taba istedikleri anda ıılaşmalaıı giderek ği bu bölümde; klasik Osmanlı iıııar sisgüçleşmiştir. Bu nedenle Sanatta Batı'ya temi içinde Hassa Mimarları Ocağı, oca Açılış ve Osman 1 lamdi'nin yeniden bağın 19. yüzyılda dıırumu, çağdas ihtiyaçsılması, bılim \e kültür adına önemli bir lara cevap vermek üzere mimarlık örgü hi/mettir. Mustala Ce/ar, Osmanlı taıih, kültür ve sanatının pckçok dönemi ve problemine geniş bir perspektıfle bakarak yazdığı makafe ve kitaplardan da anlaşıldığı gibi, yaşamını çalışmaya adamış değerli bir biliııı adamıdır. Sanatta Batı'ya Açılış ve Osman Hamdi kitabı, lıer nc kadar ikinci baskı olarak belirtilmekteyse de, Cezar, 1971'dcki ilk kitabı tckrar ele ala rak sonraki yirmibeş yıllık çalışmalarının birikimiyle adeta yeniden yazmış. Kitap, Batı'ya Açılış ve Osman Hamdi olmak üzerc iki ana konuyu içeren on yedi bölümden oluşuyor. 1. ve 2. bölümler sanatta Batı etkisinin başlangıcı, gelişme yolu ve 19. yü/yıl padişahlarmın sanatla ilgili konularda tutıım ve davıamşları ile yine aynı yüzyılda güzel sanatların gcncl durıımunu kapsıyor. Cezar bu bölümde, Batı'ya açılışja ilgili konuların 'Batılıaşma Hareketleri olarak adlandınldıAım, ancak bu hareketlerin Batılılaşma değil, Batı bilgi ve teknolojisinden yararlanmak suretiyle gerçekleştırilen modernleşme vc çağdaşlaşma hareketleri olduğunu belirMustafa Cezar CUMHURİYET KİTAP SAYI 308 Sanatta Batı'ya Açılış ve Osman Hamdi Osman Hamdi bey kızıyla. tünde yapılan düzcnlemeler, yeni bir mimarlık örgütünün kurulmak istennıesi, 18. ve 19. yüzyıllarda hassa başmiman olarak görev yapan kişiler, Reformlar ve Tanzimat dönemlcrinin yapı etkinliklcri, Balyan Ailcsi başta olmak üzerc gayrımüslim mimar ve ustalar. Istanbul'îla çalışmış olan yabancı minıarlar ve yapıtları ait başlıklar halinde anlatıhyor. Yine bu bölümde resim sanatma oldukça gcniş bir ytr ayrıklıgı görülmekte. Minyatürden perspektifli resme geçiş, Osmanlı sarayının resme yaklaşımı ve sarayda açılan scrgiler, padisahlann resim sanatıyla ilgisi bu bölümde işienen koııular arasında. Cezar tiim bu konuları arşiv belgeleıi ve birinçi kaynaklara dayanarak anlatmış. Entelektüel ve çağdaş kişiligiyle OsmanlıTürk kültürünün en önenıli isimlerınden biri olan Osnıan.Hamdi Bcv kitabın ikinci ana konusu. Üçüncü bohim de Osman Hamdi Bey'in ailesi, çocukhığtı, eğitimi, dördüncü ve beşinci bölümlerde müzc nıüdürü olarak gerçekleştirdigi çalışmalar ve bu sıraıla Osmanlı toprakları üzerinde yabancılar tarafından yapılan, 42, Müzei Hümâyun adına yapılan 21 arkeolojik kazı, yine belgelere dayanılarak anlatıhyor. Altıncı bötüm bütiiniiylc Asârı Atîka Nizamnamesi'ne ayrılmış. Yedinci bölümde Osman Hamdi Bey'in kitap halindeki çalışmaları tanıtılı yor. Kitabın sekizincionbirinci bölümleri arasında ressam (3sman Hamdi Bey ve Tiirkiyc'de resim eğitimi konusu işıeniyor. ()sman 1 lamdi'nin Türk resmüıdeki ycri ve yapıtları verildikten sonra Batı tarzı resmin Osmanlı lmparatorluğu'na airişi ve resim egitiminin gelişmesi anlatılıyor. Cezar, burada Batı tarzı resmin öğrenim alanına Mühendishanci Bcrrîi Hümâyun'un ders prograınma girdiöini bclirttikten sonra Mühendishane'den mezun olan subayları, ınezun oldukları sınıflara göre liste halinde vermekte. Avrupa'ya resim öğrenimi için öğrenci gönderilmesi, II. Mahmut döneminde kurulan I larb Okulu'nun 19. yüzyıl boyunca Türkiye'dc resim öğrenimi ve sanatının gelişmesindeki rolü, askcr rcssamlar, sivil okullardaki resim öğrenimi ve Paris'teki Mektcbi Osmanî avrıntıh olarak işlenmiş. Kitabın onbirinci bölümü 19. vüzyılda tstanbul'da açılan sergilere aynfmış. Bu sergiler arasında 1863'teki Scrgii Osma ni gibi. sanat eserlerinin de yer aldığı s.ınayi sergisinin yanı sıra Şekcr Ahmet l'aşa nın tlüzenlcdiği 1873 ve 1875 sergileri, Elifba Kulübü'nün 18801881 sergileri, 1885'ten itibaren acılmaya başlanan Sanayii Netise Mektebt Sergileri; bu sergi lere katılan sanatçıların isimleri ve yapıtlarıyla beraber, dönemin gazete ve dergileri ile arşiv kâynaklanna dayanılarak hazırlanmış. Onikinci bölümde Sanayii Netise Mektebi'nin kuruluşu, vönetmeliği, ders programları vc okıılda der.s veren müslüman, gayrimüslim ve yabancı hocalar an latılıyor. "Cîenel Değerlendirme Eşliğin de Sanat Konusunda Abdülhanıid Döne mine Kıışbakışı " başlıklı onüçüncü böliim, 1971'deki ilk baskıda yeıalmıyor. Cezar, burada, II. Abdülhanıit dönemi sanat ortamını geniş bir perspektihen \e belgelere dayanarak işlemiş. ()ndördüncü bölümde genel çizgileriyle Osman I lamdi Bey ve öliimii, onbeşinci bölüm de, çalısmada kullanılan bcfgclcr yeralıyor. ()luukça geniş bir yer tutan onaltmcı bölüm Osman Ilamdi Bey'in resimlerine ayrılmış. Bu bölümdeki yağlıboya tablo ve desenler, sanatçımn mü/eler ve üzc\ koleksiyonlardaki yapıtlarından oluşu yor. Sanatta Batı'ya Açılış ve Osman Haın di, 18. ve 19. yüzyıl Osmanlı kültür ve sanat ortamına geniş perspektihen bakarak arşiv belgclerine ve birinci kaynaklara dayanan bilgi, yorum vc saptamalarıyla sanat tarihi, tarih, arkeoloji başta olmak üzere kiiltür tarihi vc sosyal tarih alanlarında önemli bir kaynak kitap olma özclliğini taşıınakta. • Sanatta Batıya Açılış ve Osman HanıdiII Cilt / Mınlıifıi C.czıir /Erol Kcrıııı Akwv Kültür, E&ıtıııı. Spor vc Sağlık Vdkft Yayınlart / 805 ı SAYFA 15 tstanbu! sergileri