Katalog

Çocuk kitapları yayımlayan yayınevlerimizin sayısı giderek artıyor. BunJara Evrensel Yayınları da eklcndi. Yayınevinin yayımladığı dört kitabı kısaca tanıtmaya çalıştık sizlere. ADNAN SATICI üyüklerin gcrçeklik ilgisindcn yok sun çocuk kavrayışları, en çok ço cukları şaşırtıyor. Büyümiiş her in sanın geçmişinue bir çocukluk scrüveni olduğunuan kuşku duynıalarına yol açan anlayışsızlık karşısında gülümseycbilme yi, yine çocuklar naşarabiliyor: "Büyükler bir şeyi hiçbir zaman tek başlarına anlayamazlar. Her defasında bir açıklama yapmak, çocuklar için yorucu oluyor." S. Exupcry'nin ölümsüz kahramanı Küçük Prens, ycrden göğe haklı. Çocuğun beyaz bir levna olduğu, büyüklerce doldurulmayı beklcdiği sanısı, bu çocukça ironi karşısında aldığı hazin yenifgiden etkilen mişc benzemiyor. Yine anlamakta güçlük çeken ve büyüklerc göre kurulmuş bir dünya, yine çocukları çalar saatını kurar gibi kurabileceğini düşiinen rasyonel bönlük, yine boş bir sayfa olmadıklarını anlatmaya çalışmaktan yorgutı düşmüş çocuklar... Ne çetrefillik ama!.. Bir arkadaşımın önerisi üzerine çocuk kitabı yazmaya hcveslendiğim bugünler de, ne yazık ki çocukken okuma şansı bulamadığım kızını Eylül için aldığım çocuk kitaplarını kezleree okuduktan sonra, ayıruına vardım ki, çocuğa sevgi yctmez, saygı da dııymamız gerekiyor. Bu meyanda, Evrensel Çocuk Dizisi'nden çıkan dört çocuk kitabı, çocuğun bizimkıne benzemeyen büyülü dünyasına, yine çocuklara özgü bir gerçeklik duygusu çerçevesinde yaklaşmayı deneyen çabalar olarak ilgimi çckti Çocuklarımıza sayaı Dört yeni çocuk kitabı ve... B gerekçesini oluşturuyor. Oldukça alçakgönüllü bir anlatımı var Akyüz'ün; gerçeklik ilgisinden uzaklasmaktan korkuyor gibi... Çarpıcı deöil, dogal olmaya özcn gösteriyor. Bezemeler den, süslemelerden uzak duruyor. Aslııı da çocukların bayıldığı soyutlamalara hiç yüz vermiyor. Yansıtma gcrcci olarak im gelemini aeğil, duyularını kullanıyor. So nuçta bizlerc, yakından tanıdığımız bir çocuk dünyasının eksiksiz, fazlasız bir naritasını cıkarıyor. Çalışmak, cğitim, kitap, doğa vc hayvan sevgisi, aile bircyleri arasındaki daya nışma duygusu, dinseletnik farklılıklara karşın evrensel kardeşlik düşüncesi, sanatın vazgeçilmezliöi (vb) gibi defierlerı yücclterek, açık bildirimler halinde çocuklara ilctiypr. "Incili Terlıkler", olaganüstü güzclliktc on çocuk öyküsünden oluşuyor. Yazarı Liana Daskalova. Yenilcyin duydug'ıım bir ad Daskalova; kitaptaki kısa yaşamöyküsünden öğrcndiğime göre çağdaş Bulgar şairlerinden. Bunu öğrenincc, kitaptaki öykülere sinen doyumsuz şiirscllik okuyanı şaşırtmıyor. Eminim ki, "Incili Tcrlikler'i okuyan herkes, benim gisi Daskalova'nın şiirlerini de okuma istegine kapılacaktır. Yazar, şiirsellik yülclü bu on kısa çocuk öyküsünün hemen hepsinde, çocuk imgclemine yatkın masalsı öğeler kullanmış: "Yeldede 'nin kollan arasında düşsel bir yolculuğa çıkan Gogo, çocuk diişleminin sınırsız oldugunu bir kez daha anımsatı yor bizlere. Yazarın küçük kjzı için lstanbul'dan aldığı "Incili Terlikler"in şamatacılığı yabancımız değil, geleneksel Doğu masallarından tanıyorıız onıı. Çobanyıldızının sudaki beyaz yansımasına âşık olan "ycşil kurbağanın şarkısı"nı istcyen herkes söyleyebilir. Faşizme karşı savaşta bir bacagını yitirmiş askerin Kızılmey dan'daki "barış güvercini"ni doyurmasının ne demeye geldiğini biliyoruz. "Kemanlı çocuk' ise, daha önce pck duymadığımız bir şey söylüyor öyküsünde; tek başına bir keman bile dünyayı güzelleştirmeye yetebilir. 'Mavi göller'in öyküsiinü merak cdcn "Küçük Kırmızı Balık"; mızıka çalan topal çocuğa dansıyla eşlik cdcn "Ay Kuzusu"; tavşan tüyünden yapılmış bir bere isteycn "Uyuyan Bebek"; hasta yatan tvanço'ya ninni söyleycn "Eski Çalar Saat"; zamanı yitiren, söz dinlemez "Ivano", bu harika kitabm diğer sevimli kahramanları. "Çocuğuma ne okutabilirim" diye soranlara, "Incili Terlikler"i ısrarla öncriyorum. Çocukların bu kitapta, hayallerini süsleyen "düşler dcğirmeni"ni bulacaklarından eminim. . Eminc sağlık şair Liana!.. • 1. En Giiçlü Kim?/ (Sovyet Çocuk Öykülcri)/ Evrensel Çocuk Dizisi/ 1995, UtJ 72 f. 2. Siyah Ântilop'un Şarkısı/ Götz R. Richter/ Evrensel Çocuk Dizisi/ 1995, Ist./240s. 3. Ayçe'nin Günleri/ Gühü'm Cengiz Akyüz/ Evrensel Çocuk Dizisi/ 1995, UtJ 256 s. 4. tncili Terlikler/ Liana Daskalova/ Evrensel Çocuk Dizisi/ 1995, lst./ 72 s. SAYFA 15 Incilj Tepliklep "En Güçlü Kim?" bir ortak kitap; kimi halk öyküleriyle birliktc Dimitry Petrov, Victor Khlimanov, Gennady Tsyferov, V. Maximov, I,. Tolstoi, Vassili Soukhomlinski, N. Krupskaya, Valery Suslov gibi yazarlardan alınmış toplam on sekiz kısa öyküdcn oluşuyor. Öykülerin ortak özelliği, gerçek dünyanın çocuk duyarlığınca geliştirilcn dünyadan daha az yalın olmadığını göstermcsi. Hepsinde de yalın ve abartısız Dİr anlarım egemen. Bilinci eksik bir gücün çaresizliği, toplumsalcı düşünüşün yüceliği, çalışma ülküsü, rüzgârdan özür dileycn rilin inceliği, saf köpeğin gereksız alınganlığı, arıları kuluçkaya yatıran çocuğun gerçekleşcn düşü, dirgenle güneşi yerinde tutmaya çalışan açgözlü tüccarm gülüncsi sonu, uyanık yoksul köylünün fendi, teniğin ötesindcki gücün kaynağı, devrim savaşımın daki 'küçük öncü' Nipper'in yaydığı aydınlık... Hepsi... Hepsi... bu kitapta. Alman yazar Götz R. Richtcr'in gcrçckçi, sürükleyici, sıcak çocuk romanı "Siyah Ântilop'un Şarkısı". Richter, heniiz on bcş yaşındaykcn Afrika'yla tanışır. Tayfa yamağı olarak bulunduğu gemide çalışan CUMHURİYET KİTAP SAYI 284 En Giiçlü Kim? sıyah işçilerin bcyazlardan daha fazla sömürüldüklerine, aşağılandıklarına tanık olur. "Siyah Antilop un Şarkısı", bu ve benzeri tanıklıklardan oluşturulmuş bir kitap. Siyah Antilop, Savvy'dir... Savvy, bir çocuktur, Mokkli de, Tonımy de... Afrika'nın büyülcyici dogası ilc acımasız toplumsal kosjullan, bu ikisi siyah, biri beyaz üç çocuk yüreginin kurduğu sevgi dolu dünyayı tamamlıyor. Ezilensiyah Afrikafıyı simgeleyen bilge ozan Isaku ile beyaz cgcmcni simgeleyen Bay John arasındaki kördüğüm olmuş savaşa ilişkin cn işe yarar çriziim önerisi, çocukların yalın işleyen düşünce evrenlerinden geliyor: Beyaz çocuk Tonımy, babası beyaz egemen John'a; siyah çocuk Mokkli, babası siyah ezilen Isaku'ya, bu savaşın başka türlü de sona erebileceğinin yollarını gösteriyor. Nasıl mı?.. Elbette, birbirlcrinin essiz güzelliklcrinin ayırdına vararak: "Tommy başını salladı. (Soyunan) Kızı seyrediyordu. Ince yapılı gövdesine, abanoz ağacından yontulmuş gibi giizel başına baktı. Ne kadar yumuşaktı! Dolgun kırmızı dudakları arasından parlayan inci dizisi dişlerini gördü. Giizel kahvercngi çocuk gözlerine baktı. Başını bir kez dana öne doğru eğerek salladı ve gerçekte hiç söylemek istcmediği bir şeyi söyledi. Söylediği şey güzel olouğu halde utandı. Bu sözlerin nereden aklına geldiğini anlamadı. Belki de düşlerinden. Beyaz çocuk: 'Nc kadar güzelsin Mokkli!' dedi." Yazar Gülsünı (Angız Akyüz, bilinen bir öyküyü anlatıyor "Ayşe nin Günlcri"noe. TokatReşadiye'den göç ederek Istanbul'da tutunmaya calışan yoksul bir ailenin en küçük kızı Âyse'nin öyküsünü... Küçük bir kasaba özlemiyle, devasa bir kenrin öğütücü işleyişi arasıııda sıkışıp kalan yüz binlerce çocuktan biridir Ayşc. Diğerleri gibi güzel, zeki ve uyum yetenegi gclişkin; diğerleri gibi sıska, ürkck ve duyarlı... Akyüz, köyden kente göç olgusunun yerişkin bireyler üzerindc yarattıgı sarsıcı etki üzerinde dunnaya gerck duymadan, olgunun çocuk duyarlıgından gcri dönen yankılamalarına kulak kesilmiş. Bu da bildik bir izleği yeniden ele almanın haklı /tyşe'nin GünieıH Siyah Ântilop'un Şarkısı