Katalog

kale vc Bildiriler", "Kitap Tanıuna Yazılan" ve "Bir Çeviri" olnıak üzcrc üç bölürndcn oluşur. Bu eserle, Kültiir Bilimleri ve Kültiir Felsefesi adlı kitap arasında bazı ortak yönler bulunabilir. Bıınlar ise, Dogan Ozlcm'in mantık, bilgi, biliın, ta rilı ve kültiir kavramlannı birbirlcriylc olan çok yönlü ilişkileri vc bagiantıları içindc incclcnmcsidir. Doöan Özlem amacını şöylc dilc getirir: "Felsefedeki amacım, tek bir felsefc disiplini ya da tck bir felsefi problematik içinde yoğunlasmak, belirli bir izmin kalıplan içindc felscfc yapmak veya global/büfüncül bir fel sefc sisteminin yandaşlıgına vc gciiştirici liğine soyunmak olmamıştır. Amacım, felsefcnin kcndisini dc bir kültiir öficsi vc bileşeni olarak görmcyi sağiayacak bir çeşit üstfclsefe geliştirmek veya mııtlalca felsefeiçi bir adlandırma yapmak gerc kirse, izmlcrin, pcrspcktitlerin ve sistemlerin insansallıgını, tarihsclliğini vc kültürclliğini ortaya scrmeye yönclık bir tarih ve kültür felsefesi yapmak olmııştur." acıklıyor: "Bu kitap, 1970'lcrc kadar kendisini dar bir alanda yöntembilimscl sorunlarla sınırlamış olan doğa bilimleri felsefesini, yaşama, praksis, toplum, tarih, teknik ve tekııoloji ile ilgisi bakınıından ele alması ve bu bilim felsefesi gcleııcği ııiıı bu koııulardaki duyarsızli{*ını clc^tircl bir bakışla serimlemesi bakımıruian önemlıdir." Ülkemizıle, Anglo Sak.son felsefesi et kisindeki lelbcfccilcrin çabalarıyla, u/uu sürc, doga bilimleri fclscfcsinin tck vc bi ricik bilim felsefesi olarak kabul gördiıöünü söyleyebiliriz. Ama özellikle son yıllarda diğer bazı felsefecilerle birlikte Ozlcm'in cscrlcri de, ülkemizde kültür bi limleri felsefesinin scsini duyurmaya ba^lamıştır diyebiliriz. Giinümüzde Felsefe Disiplinleri (K) başlıca felsefe disiplinlcrini temel konu ve problemleriylc tanıtan bir çcviridir. Bilgi kuramından tarih felsefesine kadar felsefcnin degişik ilgı alanları çcşitli yazarlar tarafından dile gctirilmektedır. Bu kitap hem Türkçede yayınlanan türünün ilk ör ncgi olması açısından hcm dc büyük bir ihtiyacı karşılaması bakımından öncm taşımaktadır. Metinlerle Hermeneutik (Yorumbilgisi) Dersleri 1 (9), iki metin ve bunlaıdan biri üzerine yükscklisans öğrencileriyle yapılmı^bir mctin incelenıesini içerir. (Bu kitapta Özlem'in hcr scydcn öncc bir ho calık dersı vcrdiöini belirtmek gerekir.) İlk metin, "Tinsel Bilimlere Ciriş'in 100. Yılı ve Dilthcy", daha öncc Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi içindc yaymlan mıştı. lııeelenen ve yorumfanan "Willıelın Dilthcy'da Teorık Bılnıc ve Yaşama Kc sinliği Bağıntısı" (M. Riedel) adlı çeviri nıakale ise ilk kez bu yııpılta yer alıyor. Bıırada, Ozlem'in Dilthey'a karşı özel bir ilgisi bulunduğu söylcncbilir. Bu durumu, felsefe anlayışlarının yakınlığıyla vc kültiir bilimlerınin temellendirilmesi açı sından Dilthey'ın çalışmalarının büyük öncm tasımasıyla açıklaıııak ınümkündür. Me4inierle Hermeneutik (Yorumbilgisi) Dersleri 2 (10) adlı yapıtta ise iki metnin cevırısi ve bıınlarm yorumları yer al maktadır. Söz konusıı mctinlerden ilki )ürgcn Hubcrnıas'ın "Dilthey'ın Aıılama Kuramı: BcnOzdeşliöi ve Dilsel llctişiın Kuramı", diğeri de HansGcorg Gadamer'in "Dilfney'ın Tarihselciliğin Giiç Iüklerinde Dolanışı" adlı ya/ısıdır. Ozlem'in en son çıkan kitaplarından biri de Felsefe ve Dogabilimlcri (11) adlı escrıdir. Bu aynı zamanda yakında yayınlanacaj*ı söylcnen Felsefe ve Kültür Bilimleri adlı eserle birlikte oluş,acak bir ıli zinin ba^langıcıdır, Allı ana bölünıden oluşan bu eserdc Özlem, doga bilimlcrinin yöntcmleri, problcmlcri, bu bilimlerin özelliklerı üzerinde durmaktadır. Buıııı, kendisinin de belirttıği gibi, "kendi felsefi görüş ve tutumumu scrimlcmc is tc^inin yaııı sıra, konu ve problcmlc ilgili olarak eldcn gcldiğincc gcniş bir bilgi aktanmına, konu ve problcm tanıtımına yö nelik bir çalışma stili"yle gcrçekle^tir ıncktcdir. Ozleııı in cn son iki çevirisi iist üst'c ya yımlandı: Heidegcer, Bir Filozof, Bir Alman (P. llühnerrcld (12) ve Heidegger Üzerine İki Yazı (Pöggeler/Alleınıinn) (13). Heidegger'i kişi ve filozol olarak ele alan her iki kitabın da, felsefe yazıntmızda öncmli bir boşlug'u dolduracağı açıktı Kant deyince aklınıa "ödev" kavramı gelir. Işte Do^an Ozlcm de, bir fclsefeci olarak, kendisinı bir ödcvlc sorıımlu tutmaktadır. Nedır bu ödcv ya da görevr" Kendi sözleriylc: "Bu görevlerin ilki, ül kemizde bir tcmel felsefe kültürünün olusumuna telif ve çeviri escrlcrle katkıda bulunınak, felsefe konularını ve problemlcrını, telsefe alanlarını, felsefeye ilgi duyan okuyucuya, geleceöin felsefccilerine Türkçede tanılmaktır. rakat bu tanıtma işiniıı, felsefecinin özel seçimlerinden, kendi felsefesindcn ba^ımsız olamayacağı da açık bir olgudıır. Çünkü felsefeei her şeyden önce kendi dogrultusunda "felsc le yapan" kişidir. Işte ben, bu felsefe yapma etkinli^ine, ülkemiz için clden geluigince geniş bir şekilde relsefe kiiltiirii oluşturma etkinliğinin eşlik etmesini bir gercklilik ve ödev sayıyorum." Böylc bir ödcv vc sorumlulukla düşünen ve yazan, ülkemizde bir felsefe kültürünün oluşumunda rol oynayan, bu arada kendi felsefeşini de geliştirmeye devam eden Doğan Ozlem gibi insanlara ne çok ihtiyacımız olduĞu açıklır. Son söz: kitaplar yankı buldukca havat kazanırlar vc hayatı ctkilerlcr. Özellikle felsefe kitapları. Son yıllarda üst üste yeni baskıları yapılan I)oöan Ozlem'in telif ve çeviri eserlerinin kültür hayatımızı etkile mekte oldukları açıktır. Bu, kültür hayatımız için ilcriyc uınutla bakmamızı sağlayan bir durumdur. • Kültür bilimleri lelselesi BiHmsel nesneflik Felsefe Yazıları'nda ycı alan "Bilimsel Nesnellik ve. Tarihsellik adlı makalcsindc, Doğan Özlem, pozitivizmin vc ncopozitivizmin tekçi bilim anlayışına görc belirlcnegelmiş olan "bilimsel nesnellik" tasanmının, tarihselci açıdan bakıldığında, aslında, yeniçağın bilgi kuramının ve doğabilinıinin dayandı^ı klasik özneııes nc ilişkisindcn çıkarılan bir tasarım olmak ycrinc, öznclerarası bir tarihsel uzlaşım ürünü olduğuna işaret eder. Ona göre bilim felsefesi ve bilim tarihi, insancı bir tarih vc kültür felsefesi ularak, tüm kültür olayları gibi bilimin dc en kalıcı nitcli^inin görclilik vc tarihscllik olduğunu saptamalıdır. Ozlem'in çevirmiş olıluğu Tarihselcilik Sorunu (6) adlı escrinde, Erich Rotlıac kcr'in tcmel düşüncesi şudur: Felscfc vc bilimin hcp aşmaya çalıştığı şeylcr olarak görelilik ve tarihsellik, bilim ve felsefe yoluyla asılamaz; çünkü bilim ve felsefe dc görelilik vc tarihselliklen bagımsız dcöildirlcr. Rothackcr'in klasik anlamda bir felsefesi yoktıır. Ona görc felsefe dc, bir kültür öğesi ve bileşenidir. Felsefeyi de bir öjie ve biles.en olarak içeren "kültür'V yine de "bir" felscfeden bakılmaktadır. Bu, öznclci ve özncmcrkczci bir fclscfcdir, ilgi odaftı isc insan ve kültürdür. Insanı ve kültürü bilmenin yolu, ancak kiiltür "içinde" bulunabilir. Bu durumda bilme eylemini gerçekleştiren kişi, bunu bclirli bir kültürcl donanını altında gcrçekleştirir. Ve bıırada "görclilıkcılık" ve "tarihselcilik" adıyla anılan sorunsal ortaya çık maktadır. Rothacker'c göre, bilim ve fcl scfc hiçbir zaman bunlardan kurtulama/.. Rothacker'e göre, her düşünce sistemi tarihscldir. Hiçbir sistem evrensel degildir, böyle oldu£unu iddia etse de. l Ier bi linısel veya felsefi sistem nesnesi hakkın da genel açıklamalar vcren, ama nesnesiy lc ilişkisi hep göreli kalan bir sistem durumundadır. Ozlem'in F,lisabcth Strökcr'dcn çevir diği Bilim Kuratnına Giriş (7) adlı eser ise, özellikle doga bilimlerini örnek ala rak, bilim fclscfcsinin tcmcl konu vc sorıınlarını ele alan bir kitaptır. Özlem, remel ilgi alanı kültiir bilimleri olmasına karşm, neden doöa bilimlerine giriş nite liği taşıyan bir kitap çevirdiğini şöyle CUMHURİYET KİTAP SAYI 284 1) Doğan Özlem, Tarih Felsefesi, E.Ü Edcbiyat I'akültcsi yayını, tzmir 1984, 3. baskı 1995, Anahtar Yayınevi, Istanbul. 2) D. Ozlem, Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi, Rem/.i Kitabevi, Ist. 1986, 2. baskı: 1993. 3) D. Özlem, Max Weber'de Bilim ve Sosyoloji, Ara Yayıncılık, Ist. 1990. 4) D. Ozlem, Mantık, Ara Yayıncılık, Ist. 1991, 2. baskı: Anahtar Yaymlan, Ist. 1994. 5) D. Özlem, Felsefe Yazıları, Arıahtar Kitaplar, Ist. 1993. 6) Erich Rothackcr, Tarihselcilik Sorunu, Çev. D. Özlem, Ara Yayıncılık, Ist. 1990. 7) Elisabeth Strökcr, Bilim Kuramına Giriş, Çev. D. Özlem, Ara Yayıncılık, tst. 1990. 8) Günümüzde Felsefe Disiplinleri, Çev. D. Özlem, Ara Yayıncılık, Ist. 1990. 9) D. Özlem, Metinlerle Hermeneutik (Yorumbilgisi) Dersleri 1, 10) D. Ozlem, Metinlerle Hermeneutik (Yorumbilgisi) Dersleri 2, Prospcro Yayınevi, Izmir 1994. 11) D. Özlem, Felsefe ve Doğa Bilimleri, îzmir Kitaplığı Yayını, Izmir 1995. 12) P. Hühnerfeld, Heidegger, Bir Filozof, Bir Alman, Çev. D. Özlem, Cîün doğan Yayınları, Ankara 1994. ..13) Pöggclcr/Allemann,^ Heidegger Üzerine iki Yazı, Çev. D. Özlem, Gündogan Yaymlan, Ankara 1994. * Ç.Ü. Eğitim Fak. Felsefe Bölümü Oğr. Gör. SALAH BİRSEL . PAPAGANNAME Papağanname GUnlUk: 1993 1994 "Bütün yazarlar bir papağandır." Salâh Bırsel 128 sayfa, 170.000 TL ADAM Yayınları'ndaki öbür kitapları: Yalelli (şiir) Yaşama Sevinci (şiir) çıkacak " Salâh Birsel'in II. Abdülhamit'in piştovuna ot tıkayan günlükleri. Paraşütçüler. tızmantınllar, şanışalaklar, bcberuhiler, kısacası hallocello takımına karşı yalınkılıç... Bütün öncmli kıtapçılarda. Kumbu da Rumba (şiir) çıkacak ADAM YAYINLARI BUyükderc Cad. Üçyol Mcvkiı No. 57 Kat 3 Maslak 80725 Istanbul Tel: (0212) 285 21 52 (12 hat) Faks: (0212) 276 27 67 degerli kitaplar yayımlar