Katalog

O K U R L A R A Müslim Çelik 1952 Erzincan dogumlu bir sairimiz. İlkokulu köyünde bitirdikten sonra okumak ve çahşmak icin değişik yörelerde bulunmuş, harita teknisyenlig'i, çijtçilik, İKitik, Bursa Âhmet Vefik Paşa Tiyatrosu nda kuniyertik, yardtmcı oyunculuk, ayrıca türkücülük yapmış. ilk şiirlerini 1981 yılından bu yana çeşitli dergiîcrde yayımlayan Çelik, "reryavşan" cıdınt taşıyan ilk kitabıyla 1989 Ceyhun Atuf Kansu Şit'r Ödülunü kazanmıştı. İlk kitabıntn ardından "Erzincan da Ya&murun Şarkısı" ve "İhbarlt Gül" adlarını tapyan iki kitap daha yayımladı Müüim Çelik. "însanların iiirle sevilip şiirle dövülebilecegine" inanan Çelik, halen edebiyat öğretnıetilig'i görevini sürdürüyur. Bu hafta yine şiir ağırlıklı bir dergi ile geliyuruz karşımza ama Bctül Çotuksöken 'in tlusserl'in felsefesinden bareketle Avrupa insanlıg'tnın bunahmınt anlatan yazısı da ilginizi çekecektir sanırız. Bol kitap h günler!... TURIIAN GÜNAY Lübnan doğumlu Amin Maalouf "Semerkant"ta dilinin, biçeminin, kurmaca yapıtı algılayiş biçiminin ve de kuşkusuz yetencğinin yardımıyla bir tarih şöleni sunuyor okuruna. MELİH NASIR Amin Maalouf un "Semerkant"ı Tarihler böyle yazılsa tur: Dünya, gelecek yüzyılın en iyi yazarlarından biriyle karşı karşıyadır Semerkant'la. Yukardaki kaygılarıma karşın, böylesi bir yazı için derkenar olarak adlandmlabilecek kimi izlekçelerden söz etmekte oldukça yarar görüyorum ki, bunlann başında Doğu'daki yaşama paradigmasına ait kimi törensel etkinliklerin birer düzdeği^mece nesnesi olarak yetkin biçimde kullanılışı gelmektedir. En çarpıcı örneklerden biri olan aşagıdaki bölümde. romanın başkişısi olan Benjamin O. Lasager, Iran ^ahının ölümünc ncden olmaktan dolayı aranırken sığındığı enderunda başından geçenleri ^öyle betimler: "Üç kadın, bir bahçe, işiıne yarayan bir yanılgı... Sabah şafağında beni çağırtmi!), sagına oturtmuş, iki kızını da sol yanına almıştı... önce cesaretımı övdü ve beni evinde agırlamaktan mutluluk duydıığunu söyledi. Sonra bir sürc sustu, gömleğinin düğmclerini çözmeye b a : I a d ı . > Kızardım, başka bir ycre baktım ama beni kendine dogru çekti. Omuzları ve gögü.slerı çıplaktı. Sözle ve ışaretle gögüslerını öpmemi söyledi En masum halimle. d udak Iarım ı meme uçların.ı değdırdım. Önce birine sonra digerine... Bunun üzerıne hıç acele e t m e d e n , dügmelerinı ilikledi. Son derece resmı bir bıçımde: Böylece ogluın oldun dedi. Seni dogurup, emzirmiş. gıbiyım. (s. 167)" Yapıtın gizliden gizliye ardında oldugu bir bajjka ızlek de, dünya yüzünde kadına duyulan zaafın k a d ı n I a r tarafından oldukça can alıcı biçimde erkeklcre k a r s ' kullanılı^ının betımi dogrııltusunda seyretın e k t c d ı r . Kadınlık dıırıımunu, yanı k;ıdın duyarlığının öteyü/ü olan kadın s ö y I e ın ı tarafından bilinçli olarak gözardı edilen bu duruınu derinliginc özümsemi'j olan Maalouf, metninin tümünc (ö/elliklc dc ilk iki kitaba) ustalıklı bir biçimde yedırerek; kadınların cennettcn kutsal kitaplara ve oradan da edebîy apıtlardan felsefe metinlerine değin lanetlcnmelennin tcmcl nedenlerini erkeksi bir söylemle yapıtı ieiııde homojen bir bıçımde ı^lemi!>tır. Son olarak da Maaloufıın tarıhı kullanma yetisınden sö/ edılebiliı. Tümevarımcı bir yordamla Doğu'daki görkemli suskunun p^rdesini aralar Maalouf. Yeni bir tarih yaratmak ıçın romanı kııllnnmaz, bir roman yazmak ıçın tarihi kullanır. Böylelikle de metin üzerinde almaşık bir bıçımde izini sürdügü tarihselligi, tüm ılinekleriyle döşer metninin giidüm aldıgı yuvaya. Semerkant//lw//// Mcuılonf/Çerırt'n Huıı Talu Çclikkan/Yapı Krcclı Yaxıntar//25()\ yayırhlanclı ((,'cviren: Ksin Talu Çelikkan). 1949 Lübnan doğumlu olan yazar halen Paris'te yaşamakta, doğu tarihi ve felsefesi ile yakından ilgilenmckte ve zamanının büyük çoğunluğunu ' y a z m a y a ' ayirarak Afrikalı Leo, Semerkant gibi yapıtlar ürctmektedir. Geçtiğimiz yıl, Fransa'nın basjlıca edebiyat ödüllerinden sayılan Goncourt Ödiilü'nü son romanı ' R o c h e r de Tanins/Tanios Kayalığı 1 ile kazandığını Yapı Kredi'nin Kitaplık'ından öğrcndiğimiz Amin M a a l o u f ' u n ayrıca Arapların Gözüyle Haçlılar vc Işık Bahçeleri adlarını taşıyan iki romanı daha var. Kanımca gerçek bir oryantalist olarak anılabilecek olan Amin Maalouf Semerkan'da dilinin, biçeminin, kurmaca yapıtı algılayış biçiminin ve de kuşkusuzyeteneğinın yardımıyla bir tarih >öleni sıınııyor okuruna. Çagda^ bir klasik olarak nitelenmesi gereken Semcrkant'la Amin Maalouf, gerck biçem açısından, gerekse de kurmacanın kalitesi açısından kolay ra.stlanmayacak türden bir yapıt ortaya çıkarıyor: bir tarih ancak, Semerkant'la böylesine güzel yazılabilirdi. Maalouf, yazınsal üretımı bağlamında ne ıstcdiğini iyi bilen bir yazar. Bıınun için kurduğu yapıtın mimarî tasarımını ineelikle iijlemesini ve buna bağlı olarak yerleştirmek is>tediği dcscnlerın de bu tasarının birer parçası olduklarını unutmadan yazıyor. Anlatının kendi öz tanımına ihanet ctmeyen bir yazar olan Emin Maalouf, böylelikle dc gökçe yazınların en yctkın örneklerinden birini gerçekleştiriyor. Yapıtının oluşum aşamasında gösterdiği titızlik, böyle bir sürcce duyduğu mutlak saygıdan (saygıdan ba;>ka bir sözcük bulamadığım ıçın, böylesi bir durum içın saygı sö/cüğünü kullanıyorum) kaynaklanmaktadır. Birbiri ardına eklcmlcnmı^ dört kitaptan olu^an S e m e r k a n t ' d a ana izlek, Ömer A min Maalouf un Afrikalı Leo'sun dan sunra Scmcrkanl'ı da Yapı Kredi Yayınları tarafından Hayyam'ın Semerkant Elya/masrnın s c r ü v e n ı d o l a y ı n d a o d a k l a n m ı ^ t ı r . İlk iki KtTAP Imtiyaz Sahibi: Berin Nadi o Basan ve Yayatr Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.$. cenel Yayın Yönetmeni: Orhan Erinç 0 Cenel Yayın Koordinatörü: Hikmet çetlnkaya vazıişlerl Müdürlerl: Ibrahlm Yıldız(Sorumlu) , Dinç Tayanc v Yayın Yönetmeni: Turhan Cunay Crafik Yönetmen: Dilek llkorur oReklam:Medyac CUMHURİYET kitap (Şairler ve Sevgililer ile Haşhaşiler Cenncti) Semerkant tilyazmasf nın yazılı^ macerası çerçevesinde örülürken, son iki kitap da (Bininci Y'ılın Sonu ve Denizde Bir Şair) Elyazması'nın yüzyıl baijinda geçirdigi sergüzeştin ilk ağızdan tanıklığına çağırır .saııki okuru. Tüm bunlann derınindc ise, adı geçen dönemlerın Iran'ını anlatma tepisi yer almaktadır. Semerkant, üzetlcnemez bir yapıttır: özetlencmez niteliğı, karmaşık, indirgenemez bir gövde üstüne oturtııluşundan değil, aksine bcrrak bir i/lence sunmasına karsjin, özetlenmesinin yapıta yapılabilme.sı olası bir haksızlıgı önleme kaygısından kaynaklanmaktadır: cn ıyı ö/etler bile bir şeyleri gözardı ederek kurulmaktadır ya^amda! Semerkant'ın ıse harcanacak hiçbir yanı yokSAYI 274 L KİTAP SAYFA 3