Katalog

H yandaşı olun.ın gorusjleı \ontemlei gelı^ı gu/el, soıunlaıın o/gııl \anlan go/ctıl mcksum ço/um yolu olaıak ı,aıc olaı ık sunulur Aslında fılo7otlıı fclsch rııtıım laıını temelık bııbııııukn (,ok t.ııklı ın saıı ba^aıılaıı ıle bcsk\<.bılnlci (lelsefi Söylem Nedir.J dc bunım u/cıındc cpc\ ce durulmuijtuı 1991 1994 B (, ) aıııa gc nellıkle sınırl.n aşılıı, relserc, o kaynakla t)zdeşle^tmlır, kımı /aıııan bellı bir ka\«ı buna yol açaı (oınegm, nesnelhk kavgı^ı ya dd ncsnellıftm tek bir bıçımı oldu^uıııı sanma), yıne bu gerekçeyle bellı bir ıns.ın başarısı, ço^ıın bılım felsereyı tıımuyle ıs ğıınu gosrermek ol Husserl'in soylcmı tlla edeı EdffliıiKl Husserl du " (Kesin Bir Biiçerdığı ozgun kav Platon'da ııcsncllijSın olçııiıı dınuluı lim Olarak Felsefe ramlar bakınıından dunyayı as,an bir vapıdır, Ick ıdıı, Aıısto AURUPA buyuk bir zengınOnsoz, ss 11 12) teles'te olçııt tlııyulur olan.ı ıckın bıum INSANLlClrilN KRIZİ lıkfe ortaya çıkmakFelsefi soylemın dır Ancak c)tc vandaıı, o/ellıkk Sokı ı tadır taııhı bıze, felsere UE FELSEFE tcs'e attcdıleıı dus,uııccleı baglamııul ı de zamaıı /aınan Öte yandan 1994 Platon'un va^amın kendısını (çagdasj bıı ba^kaldıı ı tuı uıı yılındd Turkıyc Feldıle gctırısje v.ış.ım.ı dııııvası I c.bensv\ılı) den tutumların scı sefe Kııı umu'nun soıguladığı dt\ oıt.ıdatlıı Oıtaça^ bovuıı gıleıulığmı gosteı bünytsıııdc, Onay ca nesııellık k.ıvgılaıı mııtlak o/nt f Faı111) BETÜL ÇOTUKSÖKEN mektcuır Bu bas So/eı VL Alı Vahıt vc ınanma cdunı ılc baglantılı olaıak gun kaldırıların oıtak Turhan'ın katkılarıyl.ı dcmcgelır Descaıtes ın dıiiiıncn •jovı (us U I K I I I K I lılo/ol, relsclenm nclı kurulan 'I enomcnoloıı Bııınıı nın 1 lus bıle^enı de, felsereyı ncsncl bir bılım dalı cogıtans) onc çikaıı^ı \e matcmatıgı. ol ın £ıne ıli'jkın gorıışjerını, dığer fılo olarak gosterme çabasında/cab.ılaıınıla serl'ı ve dıg>ı fınomenoloıık bakı^ aula sarsılnıaz guveııı nesnellıüe ılı^kın tutu /oflaıa ve onlaıın relsere kavıa genellıkle somutlaşmaktadır Bu dıııum rını kavraınada aıılamada buyuk yaıuım munu bcslcycn kavnaklardıı Kant ısc bıl yışlaıına yonelttıuı clcijtııılcı aıacılıgıyla da dd felsctc tofiun, ncsncl bıl,gı dıye su lar sag'layaidgı k.ımsııulayım Bılındıjiı gı mede, cylcmedc, tıımuyle ınsan dunvası\ ortava koyma yolunıı seçer va da felsefı nulan doğ.ı bılımlerıne ve onların do^akı bı geten yıl (2S 50 Nısan 1994) ger<,ek Ia vasaiılıgın pcjinde ko^ar soylemın tıımııvle dokıımıınıı yaparak vakl.ışımlaı ına ovkunmektedır leştırılen "Fenomenolo)ik Sorıın Ohıı.ık Hıısserl'e goıc bıı tııtumlaım ort.ık kendı dııııınııııui konumuıuı saptama i!}i Avrupa'nın Donu^unuı LJIusl.ırarası Ko Nesııellık o/lemleııne kar^ı dıııan sav pavdası buyuk olçudc 'natıııaliM (do ne gırısjı llusserl de Kesin Bir Bilim lokvumu" boyle bir çabanın ılk ornejimı lar ısc gc)i(.(.clı tutumlaımı tarılısckılık f5alcı) nıtclcmesınde somıırl lyr Dof.ıkılı Olarak Felsefe (19||) ((.cvııen Tomrıs olııştıımuktadır cerçevesınde sergılcmcktcdırlcr Husserl ^ııı o/u bllıncı bılıııç \cnlciini ıdckıını Mengııs.og'lu Y.ıpı Krcdı Yavınları, Ist.ın lıeı ıkı tııtuma da k.ıı^ı çıkacak ancak I elselı soylemını teıııelde (dış) duına do^asalla^tıımaktıı l'opıılcı mateıva bul 1995) h.ışlıklı v.uısında boyle bıı yo '( ) 19^1'dcn başla>aıak kiiikus.ii/ VC du^unme ılış.kısı baölamnıa >oılc^tııLII lı/mdcn ba^l.naıak ı.n \cnı olan dııvu lu ulıvor Dılthev'm ve M Hcıdcggcr'ın etkısıyle Husserl, bu ıer<,cvedc oluijan soıunlaıa monı/nıınc cntıgm/mı k.ıdaı ışııı ru Hussırl ıdı gcten bu ya/ı vc Avrupa ılı^kın koktentı turumınl.ı (,,ıi»ımı/m en yını bir sorıın alanının ıçınc gıılecek taılı natıııalı/nıın butun tuılcıııuk k.ııak t n s a n l ı ğ ı m n K r İ 7 İ ve Felsefe ( 1 9 3 5 ) b a ^ B (s) ılıınyanın bılım adamınm katasında onemlı ufuk aciıi fılo/oflarınılan bııı ol Lcııslık olan lııtum bıı WIIKI.IM bilinci do lıklı yazı ((^evııenler Avça Sabuncuoglu yapılanınasmın temelleıının kendınde hic mu^tur Husserl'in kaygıları, bir vandaıı ğasallasjtırmak, buna b.ığlı ol ıı ık butun Oııay So/cı Felsefe Yazıları Ansiklopedc kesınlık taşıma bılgı sorunlarına, ıçeııklcııvle bılınc, veııkrını dog.ıs.ıllaşlıı disi, Ala Yayınları Istanbul 1994) ıle ul van bir kııltur \ t ote yandan ı\.\ gun maktıı ote vandaıı da kleleıın dog.tsall.ıs, kemı/ okurlatına dogıudan ıılaşıvor An Husserl, felsefeye değeı dıınyasııula gcçtikçe etkınlık tırılması, bo\lccc dc mııtlak ıdcal olanın cak 4O'lı yıllaıdan bcıı Husserl te^ıtlı yanı yaşam dunya bağımsi/ bir alan açma ve alanıııı yitirıyor go \c noımlaımın do^asallaştııılmasıılıı baglamldrdd olmak u/crc fclsefe dunya sı'nda CLebens runcn vc bir /a (Kesin B i r B i l i m O l a r a k Felsefe, s \S) yöntem kazandırma mızdakı uç oııcmlı aıasjtırmanın konusu welt') oldu^ıınu manlar anası duru Bu tuı Uıtımıl.ıı l.ı 1 Iııssc 11 ııı goıuşu .ıı.ı olmıış.tuı çabasinda doğalcılıkla dııijunmeyc ba% munda olduğu bi sındakı en buvuk ayııın 'kesin bılım c Hussepl'le ilgili çalışmalar latvacaktıı B (, ) " ılıskın vaklaşjmd.ı kendını bellı cder, do limlerce işgal edilen olduğu kadar, göreceliğı (Avrupa InsanlığıBu aıaş,tıı malar sııasıyla, Takıyyetın fclscfcyc ycnıdcn ğdlcıldid goiı kesin bılım denıncc akla içeren tarihselci tutumla nın Krizi ve Felsefe Meııguijoglu Ncııııı Uygıır ve Onuy So o/erk varlık alanını po/ıtıf bılınıleı gelıı da savasacaktır. Ancak, çevırısıne Onay So zeı taıalıııdan ger(,ekles,tuılmışleıdır. Ta kazandırmaya ılış "Boylecc sauccc po/ıtıl bılınıleıı kisııı zer ın ya/dıgı Cıi kıycttm Mcııguijoğlu'nun doçentlık tezı kindir Takiyettin tarıhe ilişkin bilinçle tıpkı bılım sayan vc bılımscl lcKctcıun ancak rış"ten, ss 10 11) olarak 4O'lı yıllarda kaleme altiığı, ancak Mengu^oglu Hus bu bılımlerk ttmclkndınlcbıkctgı y.ıv doğaya ilişkin yılku sonra yayımladığı Fenomenologi ve serl'ın bu konudakı Otc yandan, bı gın duşuncesmı taiivanlaıda bıı amaç de Nicolai Hartmımn (Ldebıyat 1 akultesi tutumıınu, başarısı bilinçte olduğu lımlerın sınıilandı g'eıını yıtıııyoı K esin bılım voluıul.ın .ı\ Matbaası, Istanbul, 1976) başjıklı talış nı s,oyle dıle getırı ıılması da yıne rel gibi tarihselci tutum ıılmavı buyu/den ıstcmck tcmeldcıı van ma, araştırmalaıın ılkını olıışturmaktadır yor. "Felscfe eskı seleııın onemlı so lış olııı " (a g y s 39) Oylevsc bu t.ıv ı ı birbırine Husserl'le ılgılı ıkınu onemlı çalı^m.. ısc anlamını yıtırdı, ev lunlaımddiı bırıdıı "kesin bılım" ıstcmınc vapılaıak ıkştııı Nerını Uygm'un 1958 de bııınu, 1972'dc rensel bir bılgı olkarıştırılmamalıdır. bu sorun da gcncl en azından bıı noktada tanı da bıı ıstc dc ıkıncı baskısı yapılaıı vc 1959'da Turk maktan çıktı Yon lıkle hlo/oflarca bı nıın kendısmde olumlıı katkıda bıılıınabı Dıl Kıırunuı Bılıın Armaganı'nı kazanmış temının tek yanlı kurgusallıgı yuzunden ıa/ oııcekı tutumlara ko^ut olarak ele lıı, ama o kadar Ba^ka bu dcvı^lc, lclscic olan Edmund Hıısserl'de Başkasının yıkılan Hcgcl tclscfeM, bu anlamda yapı alınmakta \e 'doğa bılımlcıı', "lın bılım yapıca bambaşk.ı bıı 'kesin bılım ıstc Ben'i Sorıınıı, Trans?endental Fenomelan cn son dcnemeydı Artık Arıstoteles lerı' ayırımı ılc çozulmektedır Ancak i!; mının pc^ındcn gıtmelıdıı ( ıınku felsctc nologi ilc Transzendental Felsefenin anldmında, onceden tasarlanmi!} kuıgusal bu kadarla kalmaz vc kaygan bir /crnındc nın yoneldıfiı alanla, po/ıtıl bılınıın, dogal Ozune Giriş (Edebıyat Fakultesı Yayını) bir yonteıne davaıınıayan, dunya hakkın dola^ınayı lın, mı hıç go/e alamayan va da ta\rın yoncldı^ı alan bırbırınden tıımuvk başlıklı çalışmasıdır Yıne Husserl'le ılgılı da felsefi bir bılgı eldc ctmeyc çalışan bıı aslındd zcmınlerı birbırine karı^tıranldr farklıdır, oyleyse bu alanların ' kcsııı bı uçııncıı onemlı çalışjııayı geıcekle^tırcn felsefenin do£ması gcrckıyor scçılcn tek bir yontcmlc, varlı^ın butun lım ' ıstemlerı de tarklı olacaktıı Bu du ısc Onay So/cı dıı Edmund Husserl'in koşe bucag'ını kavrama etkınlı^ıne gııışır ııımda, sık sık ıastlanaıı yanlı^ iKH.dc 1 Felsefi söylemin tarihi Fenomenolojisi ve Nesnelerin Varlığı. lcı Scçılcn tek bir vontem boylece, butun Husscrl'e goıc asıl vanlış. tarklı \apılaıın Iste telseleyı boyle bir donuııı ııokıası Transendental İdenli/m Açısından "Ken\arlıi>ı, vaılığııı butun yoıelcıını anlama aynı yontemlerlc bcn/tı \ ıklaşıml ııl.ı ı k na kavu^turan, yırmıntı yuzyılın ba^langı dinde Nesne"nin Tcmellcndirilmcsindc nın kavı.ım.ının ko^ıılu h.ılınc getırılır alınmasında kendını gosterıı lumuvlc cında ortaya tikan F,dmund Husseıl ın Duygusallığın Rolu (Ldcbıyat Fakultcsı bdijka yapıda olanlaıa tek, avnı vontciıık Doğalcılığın özii 'rcnomenolojrsı oldu ( ) I elsete ı^ııı Basımcvı, tstanbııl 1976) yakldijilması cn ıyı oıncğını psıkolopck o/.cl bir .ıı.ı^lıım.ı al.ııımın l.ınınnı.ını.ısı Dogıııdan bılgı kuıamının ıçcıclıgı so Yukaııd.ı aılı geçen ıkı ! lusserl metnıne verır, do^al tavıııı buıada vııı vokıııı ov sadtcc daha OIICL oıtav.ı konmus, olan sıs ııınlaı bılgılcıın voııleınlerıııın \c sınıl lomrıs Mengııs.oglu \e Onay Sozer tara sa otedeıı heıı vapılan bııduı Asıl anl ı tcmlerın cltijtırısı ılc vttınılnıcsı onıı bir landırılmalaıımn ıçcrdıjîı sorunlar klscfe lından (.kkm.n açıklaıııalaı da okuyucunıında, yalnı/ca /aıııan nıckâna baglı çıkma7a sokmuş kısır bir dıırum.ı gctır dekı tutumların, t.uırların, yandas,ı olıı ya, suruıı bajjlaınlaıını aıılamada buyuk maddc clıınvası dogadıı Butun otckı ın ını^lı Husserl ın en l)Liyuk baş,aıısı lelse n.ın goıu^lcıın .ısıl belıılcyıcısı olıır ya d.ı kolaylıklar sag'lamaktadır (ıcrçekten de dnıdııel varolus, ılc psı^ık olııı ıkıııtı bıı feniıı ozcl bir aıaijtııma alanının vaı oldu olması geıekıı Aııcak ı,ogu /anıaıı da Felsefi söylemini tcmelde dünya düşünme ilişkisi bağlamına ycrlcştircn Husscrl, bu çerçevede olus,an sorunlara ilişkin köktcnci tutumııyla çağımi/'in en önemli ufuk açıcı rilozollarınclan bırı olmuştur Husserl'in kaygıları, bir yandan bügı sorunlarına, ötc yandan da, gün gcçtikçe ctkinlik alamnı yitirıyor görunen ve bir /amanlar anası durumunda olduğu bilirnlcrcc işgal edilen felsefeye yeniden özerk varlık alanını kazandırmaya ilışkindir. Felsefe ve bunalımlı Avruna insanlım Husserl Fenomenolojisinden iki izlek SAYFA 12 CUMHURİYET KİTAP SAYI 274