Katalog

r Anabilim Dalı Araştırma Görevlilerinden Neslihan Uraz ın titiz cahşması ve Prol. Dr. Mcral Alpay'ın redaksiyonuyla dilimizc kazaııdırılmıştır. Böyle öııemli bir çalışmanın Tiirk okuruna ııliişabilmiş olması, ülkcTnizin yazma cserlcr konusıındaki zenginliği düşiinüldüğündc, son dercce onemlidir. Bu çalışma, konuyla ilgili vc konııya ilgi dııyan hcrkcs için önemli ve yararlı bir el kitabı niteliğindedir. Içerdıgi te mel bilgilerin yalın bir dillc aktanlması, okura büyük kolaylık sağlamaktadır. Bilimin vc kültürün kuşaktan kıışaga taşınmasını saglayan yazılı belgelerin ve kitapların var edilmeleıinin yanı sıra, korunmaları vc bozulanların onarılmaları da önenılidir. Bu komı, geç dc olsa, artık ülkcmizdc dc d c alınmaya başjanmıştır. Şıı anıla lck kitap hastancmiz olan Sülcynıaniyc Kiitiiphancsi "Cilt ve Pataloji Scrvisi'nin çajışınalannın tıim kitapsevcrler tarafından desrcklcnmcsi gerckmektedir. Bu çalıs.ma, koııuya ilgi vc sorumlulukla yaklaşan hcrkesi ay dınlaran tcmel bilgilcr içcrmcktcdir. Vcrilcn bilgilcr, •jckil vc tablolarla dcs tcklcnmiş ve cscrc daha sornut bir nitclik kazandmlmıştır. Ayrıca escrin so nıında mürekkcp ve kâğıt konusunda cok yararlı geniş bir kaynakça ve eserin kullanımını kolaylaştıran bir dizin bulunmakladır. Eserde eski ve yeni onarım yönteın vc malzemeleri, belgelerin bozulma nedcnlcri vc bozulmuş bclgc lerin artık maddcicr açıklanmaktadtr. Mürckkcp yapımı, türlcri vc kâöıt yapımı ve kâğıt yapımında kullanılan mal zcmc hakkmda ayrıntılı bilgilcr bulunmaktadır. Belgelerin depolanma koşulları, bozulmalarına ncden olan ctkcn ve ortamlar, asitrcn arıtma, belgelerin kaplanması, kaplanmış olanların kaplamalannının çıkarılması vb. tcknik isjcmler ayrı ayrı clc alınmaktadır. Çalışmanın mürckkcpler böliimünde, mürekkcp yapıınında kullanılan ınclanterit, mazı ccvhcri, arap zamkı vc cesitli çözgcnlcr gibi değişik malzcmc tiirleri hakkında ayrıntılı bilgilcr vcrilnıcktcdir. Onccliklc siyah, kınnızı ve mavi yazı mürek kepleri clc alınmış vc cn cski toz mürckkeplcr, bunların kullanımı, ambalaj lanması, sıvı nıürckkcplere geeiş,, kullammları vc sıvı mürekkcp kapları hak kında verilcn ilginç bilgilcr, ınürckkcbiıı bugünkü şcklinc ulaşmadan öncc ıızun bir gelişim süıecindcn gcçtiğini açıkca ortaya koymaktadır. Aynı şckib de, dığer konularda da dünden bugünc birgelişim tablostı çizilmiştir. Bu çalışmanın sonuçlarıyla biıliktc, ilcriyc ışık tutacak olan ve gelecekte ba;arıfması ümit cdilciı gelişmclcrc de son )ölümdc yer vcrilmiştir. Kısaca, cvindc kütüplıancsi olan, kitabı scvcn vc korumak ıstcycn hcr bircin clinin altında bulundurması gcrccn güzel bir çalışma. • El Yazmaları ve BelgelerBozulmaları ve Onarılmaları/ \Villnim J. linr row/ Çcvircn: Ncslthan llraz/ Tiirk Kütüphancalcr Dcrneğı Ulaııbul Şubcsi Yayınlan/No: 14/ 172 s. Hermann Hesse'nin '"Demian'ı ya da... Insanın vazaısı Demian, eski Yunanlıların "Daioman", Fransızların "Dcmon" dedikleri şeyi anımsatır. Eski insanların inanışına göre bir insanın, bir kcntin, bir clcvletin yazgısı, iyilik ya da kötülük Tanrısı'tia bağlıdır. Çağdaş insanlara görc isc bu "diable: şcytan"dır. M. TURKER ACAROĞLU I>cmian HERAMNN HESSE N obcl ödüllii Alman yazarı Hermann Hesse'nin (18771962) "Demian" adlı ünlü romanı, Kamuran Jjipal'in aslından çevirisiylc, Istanbul'da Afa Yayınlan arasında üçüncü kcz bastırıldıHMisan 1993, 191 s.) 40.000 TL. Ozgün baslıgı "Demian, die Gcschicthe von lîmil Sinclairs Judend" olan kitap, 1919 yılında Isviçre'de yazılmıştır; çünkü, yazar, Birinci Dünya Sava^ı'nda Alman militari/mini prutcsto ctmek için o ülkeye yerle^mişti. Ikincı Dünya Savaşı yıllannda kıtaplan Nazilerce yakılnııştır. Uu kitabın Türkçesi ilkin Kkim I99()'da basılmış, ikind kcz Nisan 1993 tarıhınde yayımlanmıştı. 19141918 savaş yıllannda yazar bir sinır bunalımı geçinnişti; son çocuğunun da hastalanmasıyla bu durum agırlastı. Sonnmatt'ta bir kliniğc göndcrildi; burada ünlü Dr. C. (i. Jung'un ögrencisi Lang tarafından, 60 scansta, psikanaliz yöntcmleriylc tedavi edildi. Iştc "Demian" romanının ortaya çıkışı böylc oldu. Bu ad, eski Yunanlılann "Daioman", Fransızların "Demon" dedikleri şcyi anımsatır. liski insanların inanışjna göre bir insanın, bir kcntin, bir devletin yazgısı, iyilik ya da kötülük Tannsına bağlıdır. Çağdas insanlara göre ise, bu "diable: şeytan"dır. "Kötü kişi, yaramaz çocuk" anlamına da gelir. İyilik ve kötülük, içgüdü ve kiiltür sorunu. Cienç öğrenci Sinclair, Kromer adında kötü bir arkadaşııı etkisinc gircr. Bu küllıanbeyi kılıklı küçük serseri, abartılı bıcımdc kendıni övcr, atıp tutar, çok yalan söyler. (iörmü.şgeçirmiş bir adamın tavırlarını alır, yerc tükürür. kcsip alar, buyurgandır, boyun egdirir. Onun ağına takılan Sinclair, anasınıbabasını aldatır, hırsızlık yapar, bir günah vc batak uçurumuııa diiser: Gclencksel iyilikkötülük zıtlıgı. Iştc burada sınıf'arkadaşı Demian ortaya çıkar. Şa^ırtıcı tulum ve davraııısları bulıınan, kimi kez soguk, kimi kcz gizemlı bakı^lurı olan bu dclikanlı, sanki zamandı.sı yasıyordur ya da çagı belli olmayan bir geçmiş zamandan çıkıp gclnıiş gibidir. Bir yıl sonra Sinclair onunla aynı sınıfta buluşur, burada Kabil öyküsünden söz edilir. Demian, Kabil öyküsünü kcndinc göre yo rıımlar: Daha güçlü bir soydur bu, daha güçsüzlcr bu masalı uydurmuştur! O haldc, Demian da kötü bir şcytan mıdır? Kuskusuz, o bir şeytan, ama kötü şeytanlar yok kı... Sinclair'i Kromer'in kötü etkisindcn kurtaracak olan odur. Der kı: Kromer haylazın tekidir, scni bu serseriden kurtarmak gerek. Gerçekten, o günden sonra (Demian ile arasında bir şeyler geçmi^tir, ama ne olduğıı bclirsizdir) Kromer ccvrcsindcn uzaklaştınlmıştır. Daha sonra din üzcrine konuşmalar olur: lyi uğru (hırsız) ftyküsü Demian'a yavan ve uyduruk görünür... Hıristiyanlann Tannsı, kuskusuz pek yüce bir simgedir: Onu yadsıma (inkâr) söz konusu dcğil. Ancak, "bir başka şey daha var": "Şcytanı da içinde barındıran bir Tann yaratmak gerekir; öyle bir l'ann ki, dünyanın en doğal olayları kar^ısında insan gö/lerini kav'irmasın kendisinden." (s.69) Aslında tenin kabaca bir saygınlığı söz konusu değil, çünkü Sinclair, Bcatrice'e karşı platonik bir tutkuya kapılır, içgüdülerinin düşkırıklıgına uğramasıyla, bu da kcndisini ikinci kez kurtanr. Bundan başka, Demian, tavernalan dolaşıp sarhoş olduğıından ötürü kcndisinc sitcm cdcr. Universitcde, Sinclair, Pistorius adında bir orgcu ile tanışır. Jung'un bir ögrencisi gibi konuşan bu delikanlı ile uzun söylcşiler yapar, orgcu kisjsel ve kolcktit bilinçal tının rolünü göstermeye çalışır. Sincliar ile Demian ünivcrsitedc ycniden buluşur. Sinclair, Dcmian'ın annesiylc de tanışır. Kadın ona gençlik rcsimleriuı göstcrir. Dclikanlı, sevebileccği bir kadınla ycniden karşılaştığını sanır. "scvimli bir yüz, bir insan, bir anne, bir metrcs, bir dost", bütün bunlar birbirinc kanşır, geçmi^tcn çıkıp karşısına dikilir... Anncnin adı Bayan liva'dır, bu Havva'yı anımsatır. Daha sonra bir taşınma, bir aynlık... Yürcği yaralı Sinclair, yenidcn karşılaşmayı umar. Demian ona dcr ki: Kromer olayındaki gibi, bana gereksinim duydugunda, bcni imdada çagırma, kcndini dinlc, görcccksin ki bcn scndeyim! Ancak, az sonra uyandığında. Sinclair kendini bir yabancının yanıbaşında bulur! lyi bir biçirndc yazılmış olan bu kitap, çok varsıldır: daha sonra 1927 yılında yazılan, Iris Kantemiz tarafından dilimizc çevrilen "Bozkır Kurdu" romanına bcnzer. Hiç kuskusuz, romanda şaşırtıcı birçok olay var. Ancak, sorun iyicc ortaya konulmuş olmakla birliktc, çözümlendiği söylenemez. lyiliğin içine sokulması gereken bu kötülük parçası, tam olarak nedir? Biliıımiyor. Hcssc, eski hümanizmi gcnislcterck savunmak ister. Bu bereketli vc güzel kitapta, soylu bir bireyciliği, bir kişilik bağımsızlığı ve özgürlügünü özcndirmektcn baska bir şcy bulunmaz. Ama bu da, tıpkı Nictzsche'nin "insanüstü" gibi, pck açık değildir, hütün yorumlara izin ve olanak verir. ö t e yandan, Hcsse, bir yıl sonra (1920) "Zarathustras Wiederkehr" (Zerdüşt'ün Dönüşü) adlı yeni bir öykü yazacaktır. • Demian / Hermann Hesse / Çeviren: Kamuran Şipal/AFA Yavınlan /I86 s İyilik kötülük CUMHURİYET KİTAP SAYI 268 SAYFA 17