Katalog

M. GÜNER DEMİRAY mer Seyfettin'in "TürkJük Üzerinc Yazılar "daki yazıları, o döııcmdc ulusallığa yönelmemizdeki nedenleri stralar, ulusal uyanışımı/ı hazıılar. Biliııdiği gibi Avrupa süıııürge cilik ilk kcz coğrafi keş,iflerin bir sonııcu olarak XVI. yüzyılda başladı. Ancak XIX. yüzyılın ortalannda dcvingenlik kazanan Avrııpa kapiralizmi sömürgeciliği bir yaşam felsefesi konumuna getirerck acımasız katı kurallar dogurmuş; bıınun sonııcu oluştıırduğu çckirdck kadrolarla yavılnıacı (ctııpcyalist) bir politikaya ybnelmiştir. Bıı nedenlc Fransa, Almanya, lngiltere zaman zanıaıı Rusya (Düveli Muazzama) azınlıkları, dcmokratikleştirme vc insan haklarını savunma kisvesine bürünerek Osınanlı'nın içişlerine karışmaya başlamış, aynca bir uluslar mozaiği yapısını içeren imparatorlugu parçalamaya yönelik sürekli bir ulusçııluk (milliyetçtlik) ateşipompalamıştır. Ancak digcr yandan da Fransa, tngiltere, Almanya ve diğer Avrupa ülkeleri Asya vc Ahika'da mazlum halkları silah gücü vc çcşirli diizcn vc oyunlarla sömürmeye durmuş, Rusya da I. Pctro'nun ünlü vasiyctnamcsindcki "sıcak denizlere inmek ve Türkleri Avrupa dcvlctlcri ilc birleşcrck Rumcli'dcn atmak, Istanbtıl'u işgal ctmek, Kafkaslara vc Orta Asya'ya yayılmak..." istckJerini ulusal bir politika olarak bcnimscycrck hemen panislavist birliği tamanılayıp Osmanlı, Kafkasya, Orta Asya vc Uzakdoğu topraklarında dünyanın en büyük ve toplu sömürge imparatorlugunu kurmak çabasındaydı. Ömer Seyfettin'in "Türklük Üzerine Yazılar'ı O Omer Seyfettjn'm kültürel evneni Ulusal yazınımızın öncü vc kurucu öykücüsü ve Fürk dilinin bağımsızhğa kavuşması için özgün düsüncelerlc ön saflarda savaşım veren bilinçli dilcisi Ömer Seyfettin'in Türklükle ilgili yazılarını araştırmacı yazar Muzaffer Uyguner bir araya getirdi ve "Türklük Üzerine Yazılar" adiyla kitaplaştırdı. rimizin Yunanistan'ın ıssız adalarmda kastcn öldürültlükleri bir zamanda sahtc Prens Sabahattin Bey'in Yunan Kra lı'nın, Venezilos'un ayaklarına kapanmak suretiyle bu zavallı milleti tefrikaya dü^ürnıek için o ezeli düşmanlarımızdan para dilenmesini unutmayınız. (Milli Tecrübelcrimizdcn Çıkardığı mız Amcli Siyasct, s.6162)" Aynı bölümde "Yarmki Tııran Devleti" adlı yazısı 1914 yılında yayınlanmıi} tır. Bu yazı Rusya gcrçcklcri içindc filizlenen îsmail Gaspıralı vc toplunıbilimci ve düşünür Ziya Cîökalp'in çizgisindcki düşüncclerin işlenmcsiylc oluşmuşrur. Oünyayı saran ulusçu akımlar, özelliklc Osmanlı azınlıklarındaki şovcncc taşkınlıklar, yeryüzünü kana bulayan I. Dünya Savaşı, doöaldır ki Ömer Scyfcttin'i etkileyerek kimlik arayışına götürmüştür. Işte 21. yüzyıla yaklaştığımız bu zaman dılimindc farklı koşullarda da olsa ulusçu ctnik akımlar yinc at oynatmakta, ta rihi düşmanlıklar hurtlatılarak Balkan lar, Kafkasya vc Güneydoğu Anadolumuz ateş içine atılnıaktadır. Birinci Dünya Savaşı'nın barut kokuları ortalığı kaplamaya Daşlarken Ömer Scyfettin !junları söylcr: "Bugün milletlerde ırk csası aramak 'cl kimya' ile meşgul olmaktan ziyade gülünçtür. Millct: Bir li san konuşan, bir din, bir tcrbiyc, bir maarifle birbirine merbut insanların mevcududur. Bir milleti siyasi hudutlar ayıramaz. Dikkat edersek anlarız ki: Millctlcrin mefkurclcri, lisan, din, tcrbiyc, can vc his kardeşlerini birleştirip hepsini siyasi bir hudut içinde toplamak ve her türlü menfaatlerini temin etmekten başka bir şey değildir. Panccrmcnizm, panislavizm, panelcnizm ncdir? Ccrman vc Islav merküreleri malum... Cemiyetçe dünyanın en küçük milleti olan Rumluk'un mefkürcsinc bakalım. Bu hcmen hemen tckamül etmiştir. Dünyada ne kadar Rum varsa hepsi bir lisanla konuşur. Edebiyatları birdir, dinleri birdir, terLiye ve.mefküreleri birdir. Bugün bir Atinalı, bir Giritli, bir Moralı, bir Adalı, bir îstanbullu, bir Trabzonlu, bir Filibcli Rum'un ruhlan, hislcri, düşüncclcri bir vc aynıdır. Panelenizm mefkuresi; yüzlerce maddi, coğrafi ve etnografi manalara rağmen yalnız bu milli ittinat ve kanaat edemcz. Kuvvetsizliğine, vasıtasıziığına bakmadan bütün Rumları siyasi bir hudut içinde birleştirmeye, lstanbul'u zaptedip es ki Rum Bizans Imparatorluğu'nu teşkile çalışır. Mektcp kitaplan, şairlerinin nağmeferi, ediplerinin kalemleri hep bu cmeli tekrarlar. Orada rcsmi hükümct bile bu mefkürenin hadimidir. Kralları Kostantin'i Bizans lmparatoru addeder, Bizans împaratorluğu'nun merasimini yapar ve Bizans hancdanmı devaın cttir mek fikriyle yeni hükiimetlerinin ikinci kralına 'C)n İkinci Konstantin' derler. Sonra Italyanların 'irredantizm'i nedir? Bulgarlar niçin Makedonya'ya ali çekerler? Bir millet lisan, din ve terbiye kardes, lcrini siyasi bir hudut içinde birlcştirdik ı CUMHURİYET KİTAP SAYI 268 MHeUerln melkureleıH Sonunda olan olur. Balkan ve Birinci Dünya savaşlarından Osmanlı ycnik ve dağtfarak çıkar; böylece tarih sahnesinden çckilir. tştc Ömer Seyfettin'in bu düşün vc düşünce cvreninin oluşması, çafiın getirdiği koşullara vc Avrupa'daki DU gelişmelere bağlı diyalektik bir sonuçtur. Oykümüzün "Iki yüzyıldan beri Avrupa'nın büyümck vc yayılmak scciyesi Istanı dünyasına yönelmiştir" düşüncesi bu görüşümüzün yerindeliğini kanıtlar. Şimdi bu kısa açıklamaların ışığında kitabın içindekilere göz atalım sırayla. Birinci bölümün ilk kitapçığı "Vatan Yalnız Vatan"dır. Muzaffer Uyguner bu kitapcık ilc ilgili şunlan söylcmcktcdir: "O yıllarda Osmanlı Imparatorluöu'nun parçalanmasına dönük çalı^maları ve ulusçulukla ilgili görüşjerini, Türk gençlerinin yabancı çahşmalar karşısındaki tutumlarını elc almıştır. Bu kitapçığın Ziya Cökalp ve Ali Canip Yöntcm ile birliktc ha/.niandığı sanılmaktadır. Ancak incclendiğinde biçcmin kendi biçenıine çok benzediği görülmektedir. Yazılış tarıhi 1911'dir. (s.7) "Kitapçıktaki şu ilginç düşünceler bugiin değişmiş midir? ' hvet, bütün Avrupa kavimleri 'empcryalizm', ısrila gaycsıni rakip cdiyoılaı. Lakin istila ve istimlakin dc şckli dcğişti. Tarih bu tahavvül pck vazıh gösteriyor. ILskiden Romalılar bir usııl bılir lerdi: Millctlcri silahla maölup ctmek, mcmlcketlerıni zaptctmck, kuvvctlcrinı SAYFA 14 "Vatan yatanvrtan" yine ilginçtir: "Geçen muhaesir gibi satmak... Bu tarz talefette kalkan maske 'ademi mamiyle terkolundu. Şimdi bir merkeziyet' nakaratı idi. Bu nüfuz mıntıkası peyda olmuşsefer Türk düşmanları zannetur. Oradaki ahalinin milliyet dersek 'Radikal bir Tanzimatfikri uyuşturuluyor. tktisadi ve çılık' nakaratını tutturacaklar. içtimai membalar ele geçiriliTürkJük ccryanınun fenalığuıyor. İstila tcmin olunuyor. (Vadan bahsedccckler, hatta Pctan Yalnız Vatan, s.2021) TÜRKLÜK yâm gazetesinin sahibi Ali "Ömer Seyfettin'in yukarıda ÜZERİNE Kcmal vc Mihran isminde bir söylcdikleri gibi gündemde YAZILAR F.rmeni'nin malı olan Sabah degil mi? Iştc Amerika'nın gazetesi muharrirlerinden llaiti'dc, Avrupa'nın BosnaMahmud Sadık (M.S.) gibilerin bile 1 lersek'te, Rusya'nın Kafkasya vc Orta aleyhinde bulunacaktır. Asya'da oynadığı oyunlar bu tarihi traje dinin sürdüğünü gostermiyor mu? BuCîcccn fclakctlcrimizi vc felaketlerin giin yeni dünya düzeni dedıkleri soygun sebeplerinı asla unutmayalım... Ceçirdive kırım, insan hakları, özgürlük, dc ğimiz nifak günlerini hatırlayarak elimizi mokrasi yaldızıyla cilalanmış bir kılıf gcnaşımıza koyalım. Türk kardeşlerimizçirilcrek insanlık piyasasına sunulmuyor den ayrılarak Patrikhane'nin kucağına mu? Dcrs alınsaydı tarih yinclcnir miy atılan, Arnavutlarla birleşen, hariçte ihdi? tılal vc isyanlar yaptırıp mcşru vc kanuni mcclisimizi tanımayan hain kuvvetlerin Birinci bölümün ikinci yazısı "Milli aldatıcı sozlerine kapılmayalım..." Ve Tecrübelerden Çıkarılmış Ameli Siya yazarımız yerindcn yönctimi savunan sct" kitapçıgıdır. Bu oylumlu kitapçıgın Prcns Sabanattin ilc ilgili şu notu diişer: ilk basımı 1912 yılıncıa yapılmışnr. Bu "Bunların rüesasından bulunan Şerif uzun yazıda Osmanlı lmparutorlugu ve Paşa'nın idarenin sükutundan sonra Türk ıılıısıı hakkıntla ayuınlatıcı bilgilcr muzaffircycttcn scrbest olan Balkan sunulmakta, Türklerin birlikte yasadık ları azınhklarla olan iliskilcri anlatılmak dü^nıanlarımı/ın Paris'te tertip cttikleri ziyafctc iştirak ctmek suretiylc vatanımıtatlır îjimıli dcmokratiklcşmc sürccimizı\n lelakctine giildiiklcrini, binlcrce esi dc dc tartüjilmakta olan ^u düşünceler