Katalog

Anna Ahmatova: Çok Sesli Sessizlik Kahramansız şiirin kahramanı GULTEKİN EMRE ulınış Snılcı, (Azcı Yaıan çcvıusı), 19X4, Yaban Balı Ozgürlük Kokar (Güneş Acar çevirisi), 1985; Uzanıp Öldü llüzün (Mazlum Bcyhan çevirisi), 1991 vc yine Mazlum Bcynan çcvirisiylc lyi Şcylcr'dc çıkan Şiirler, 1992. Ne yazık ki, onun Ve çer (Akşam) 1912, Çiotki (Tespih), 1914 ve Belaya Stava (Ak Uçuş), 1917, U Samago Morya (Yogun Dcniz), 1921, Podoroznık (Darı), 1921, Anno Domıni MCMXX1 (1922) ve şiirıni doruğa çıkardığı Poema bez Geroya (Kahramansız Şiir) 1963 gibi kitapları dilimize eksiksiz kazandırılmadı hcnüz. Akmeist akımını yansıtan ilk iki kitapla bırlikte, son çalışması Kahramansız Şiir'in dilimize kazan dınlması gerekli. Anna Ahmatova, yaşadıgı dönenıin hüznünü, acısını, tedirginliklcrini şiirindc yansıtmış yüce bir ozandır. Çağımn sancısını derinden duyumsamış, baskı ve horlanmaya karşı sürekli diklenmiş, şiirinden ve yaşamınuan hiç ödün vermcmiş bir kahramandır. Sözü, Eliane Bickert'in uzun denemesi Anna Ahmatova: Çok Sesli Sessizlik'e ge tirmek istiyorum. Anna Ahmatova'yı kışi olarak yakından tanımış, şiirlerini çok iyi özümlcmiş, onun şair yürcğınin tüm kö şelerine iyice sokulmuş bir usta anlatıcı nın kalemiyle daha yakından tanıyoruz bu büyük şairi. Kitap, Maskc, Görüntü, Yüz, Ses bölumleriylc Anna Ahmatova'nın şiiri üsninde ilerlerken, Üç Karşı laşma'yliı da sıcak bir anı kitabına dönüşüyor. Dayanılmaz aşk, acı, hüzün, aynlık, ölüm, yalnızlık, sessizlik, maskelerin ardından yaşama bakış, ay nalara sığınma ya da aynalarda yok olma, sonsuza kazınma, her şeyi gören gözler, yüzdeki gezinti, yü zün atlasındaki yönsüzlük vc sesi sese ulayan ses düzeni, ses şenliöi... işte Ahmatova diyebilir miyiz? Evet, "Ve o kadar çok aynada yaşadım ki", Yüzümü gizleyerek ona yanıt verdım...", "Yoksa bütün bunlar düşte miydi?*, "Hepimiz biraz konuklarıyız yaşamın", "Haberiniz olsun, son kez yaşıyorum", "Gizlerin gizi veniden içimde" ... İşte Ahma tova karşınızda. Kahramansız Şiir, alegorik, simgcci vc otobiyografik özelliklerle doruklaşır. Trajik olan, genç bir şairin ıntiharıyla sonuçlanan yasam !>avasıınıııda aldığı yofun aydınlatılmasıdır. 800 dizeden oluşan Kahramansız Şiir, ölümkalım çatışmasıyla birlikte, l)iı ıı, Lckısıncııııı, vaılık yokluk ekseninin izlcgicîir de. Ahmatova nın aynalardaki çogalan görüntülerinin üst üste gelmesidir, acılar yumağını çöziip çöziip yeniden dolaştırmadır. "... romantik karnaval, gerçeküstii filtn, fantastik senfoni..."dir bu eşsiz yapıt. Ahmatova, 27 Aralık 1940 gecesi düşer Kahramansız Şiir'in kucağına, ta 1962'ye dek sağdırır kendisini şiir. Ayrıca, bu başyapıt yazılnıadaıı önce dc, tam on beş yıl, peşini bırakmadan izlemiştir Ahmatova'yı. Düşleri düşü, acısı acısı, imgesi imgesi, sesi sesi olmuştur uzun büre. Ahmatova, yapıtı yavaş yavaş yazar, bitirir. Ondan kurtulmadan, Kahraman Şiir onu bitirmiştir, tıpkı şairasker kahramanının kendini tüketişi gibi. Sonsuza yelken açar sessizce.. Yansımadır, yansıtmadır, yansıyandır, yansıtandır onun şiirleri; neyi yansıtır şiirlcri peki? Kendisini, yaşamım, düşlerini cızlerini, aşklarını... Ve yazmak hiç de kolay değildir onun için, natta "zordur". Onca güzel şiiri sanki o yazmamıştır da, bir başkası yazdırmıştır ona. Şiir, onda, "acı içinde, neredeyse fiziksel bir acı içinde doğar." Şiiri, "Kısa diyaloglar, efsane alıntıları, alıntı parçaları, dii; kınntılan, üç noktalar, kısa kesilmi; satırlar, büyiitülmüş marjlar araıı ndan okura ulaşır. Ferit Edgü, Ahmatova'nın şıirini şöyle değcrlendiriyor: "Bir kavga şairi değildir o, yasamın şairidir" dedikten sonra, şun ları da yazıyor: "Ağladığında gözyaşları içine akar. Bağırması da sessiz sözcüklerledir, öylesine ki, uyuyan bir çocuğu bile uyandırtnaz. Yalnızca okuyucunun yüreğini dağlar, sarsar, başkaldırtır." Anna Alimatova, yaşamış bir eisancdir artık, çoktan yerini bulmuş bir efsane! işte, bu inanılmaz efsanenin gizemini gözler önüne sermeye çalışıyor Eliane Bic kert, Anna Ahmatova: Çok Sesli Sessizlik, başlıklı uzun denemesinde. Ahmatova siirinin tutkunları Çok Sesli Scssizlik'i çoktan okumuşlardır, sözüm onlara değil elbette. Ben, nenüz kitaptan haberi olmamışların dikkatini çekmek istiyorum bu güzel, bu önemli denemeye. Sevgi Tamgüç'ün güzel çcvirisini dc gözden ırak tutmamalı ve kendisini kutlamalıyım. • Anna Ahmatova: Çok Sesli Sessizlik/ deneme/ Çev Sevgi Tamgüç/ Broy yayınları/Mayıs 1994, 124 s. n Anna Ahmarova, yaşamış bir efsanedir artık, çoktan yerini bulmuş bir efsane! îşte, bu inanılmaz efsanenin gizemini gözler önüne sermeye çalışıyor Eliane Bickert, "Anna Ahmatova: Çok Scsli Sessizlik", başlıklı uzun denemcsinde. ( { T~\ u, kiispesi uykusuzlukların, / |"V Bu, mumların yanık fitili, isi, / JLJ BU, yüzlerce beyaz çıngırağın / Sabahleyin birinci darbcsi..." deuiöi Anna Ahmatuva'nın, şiirin oltaya takıldığı anlardır betimledıği, dizeleştirdiği. Şairlerin "Bilinmeyen dostu" okurlar katınca yüceltilmiş, çok seviJmiş, Sovyet yöneticilerince susturulmaya çaLşılmış Anna Ahmatova, Şıir Üstüne şıirinı şöyle sürdürüyor: "Bu, pencerenin sıcak esiği / Çernigovski ayı altında / Bu, ıırılar, bu sarıyonca çiçcği / Bu, tuz ve karanlık ve kurak." Anna Ahmatova'nın şiirlerinden çevirileri içeren dört kitap çıktı Türkçe'de: Se "Yalnızca iki dünya devrimi olmuştur. Biri 1848'de oldu. tkincisi ise 1968'de. tkisi de birer tarihsel yenilgiydi. Ama ikisi de dünyayı döniiştürdii. Her ikisinin de planlanmamış ve bu yüzden de derin bir anlamda kendiliğinden olması her iki olguyu da başansızlığa uğramalan olgusunu ve dünyayı dönüştürmeleri olgusunuaçıklamaktadır. Bugün 1789 Fransız Devrimi'ni kutluyoruz, ya da en azından kimi insanlar kutluyor. 1917 Sovyet Devrimi'ni de kutluyoruz, ya da en azından kimi insanlar kutluyor. 1848'i, yada 1968'i kutlamıyoruz. Ancak bu tarihlerin, bu kadar çok dikkat çeken o iki tarih kadar, belki daha da önemli olduklan iddia edilebilir." l)ıiıı\;ı Sisk'ini \e .MııhakTcl Arrighi, Hopkins ve Wallerstein Çeviren: C. Kanat SÎSTEM KARŞITI HAREKETLER Metis Yayınları CUMHURİYET KİTAP SAYI 271