Katalog

Charles Taylor karmaşıklığı giderek artan, ama onu eleştırenlerin basit çözümler bufmayı bcklcdıklerı toplumlarda siyasal ve ahlaksal felsefelerımızın, bundan sonra ortanoktalar etrafında geliştirilmesi gerektiöini rarketmiş ve yazmış kitabında. ARTHUR C. DANTO Narkissos'un büyiiklüğü şeyc olanak bağladığını anlatmaya çalışı yor So/ konıısu şcy sahıcdıktır ve Hc ıdegger'ın anlayı^ıyla bclırlı bır bağlantısı var lıpkı, olumumu/un bızım olumu mu/ olduğunun ayırdına varınca ve an cak o 7aman sahıcılığın belırmesı gıbı, laylor'un du^unce Mstcmınde de sanıcı lık, hcr bırımi7in ıçınde bızım yerımıze bır başkasının ke^fedemeyeceğı, bır "07 gunluk" bulunduğunun kabuluyle ger <,ekle$ıyor Ne oldıığumu/u ortava <,ıka racak ve sonra onunla uyumlu bıçımde yaşayacak olan kendımızız "Onu berrak la^tırırken aynı /amanda kendımı de ta nımlarım Tamamen benım olan bır po tansıyelı gerçekleştııırını Iaylor sanırım kendını gercekleştırme nın nerkes ıçın bır ıcieal oluuğu toplu mıın, her bııeyın bclırlı bır "yer"c, ona sahıp olanların ufkunu, gorevlerını ve bckJcntıIerını bclırleyen bır yere doğdu gu topluma yeğlenme!>ı gcrckır dıyor Bu sav, yakın geçmışe değın çok sınırlı seçe nekicrc sahıp olmasına 17in verılmı^ olan kadınlar ıçın ozellıkle geçcrlı Kadının durdugu "yer"ı bılmeyıp, o yer dışında kendını gercekleştırme yolları araması hem ısrısnaı bır uurumdu, hem de ^up heyle kaı^ılamrdı Kısacası, narsisızm pa hasına da olsa, sahıcılığtn cıddı bır ıdeal olarak bcnımsendığı toplum, bunu benımsemeyen toplumdan ahlaksal olarak daha ıyı bır toplumdur Yınc de, sahıcılığın kendılıgındcn kay da değer bır etık doğurmasını bcklcye meyız Modern cdcbıyat, valm clınde korıdorda gıtmeyc hazır duran, bıt kez olsun kendılerını duşunme vaktının gcl dığı çagusuıa kulak vcrcn kahr ımanl.ırlu ozcllıkle dc kadın kahramanlarla dolu dur Şımclı o ınsanlar bunu "karıycr gc lıştırmek ugruııa scvgıyı, çocukları, cfc mokratık dayanışmayı bır yana itmayı" haklı gosrermck ıçın sahıcilıge siğınabılıı mir1 Sıh gurusu Ram Das soyle dcrdı "Sı/in ıçın yapabılcccgım tck ^cy ktndı mı yetı^tırmcktır Sızın benım ıçın yapa bılcccgını/ tek şey kendını/ı yetıijtırmc ni7dıı" Burada kuskusu/, kendını ger çekleştıtnıeyı, ba^kalarına yardım vc on ları kollamayı ıçcrır bıçımde anlavanlar soz konusu Ama onlar Kant'ın bansettı ğı kışılerden bınnın % sozlerını tekrarla u yanlardan daha az sahıcı değıller "Bana ner1 Bırakın herkes olabıldığınce mutlu olsun ya da kendını mutlu edeblldıgın ce Ancak cscnlıöe vc yardıma ıhtıyaç duyduklanncla da katkıda bulunmaya nıç nıyctım yok " Bıı durumda çeJıskılı de ol sa, hıç kımsenın kendını gercekleştırme sının engclluımcdıgı bır toplum, sonuçta ortaya tum sanatçılar kaaar bencıl bıı nufus çıksa bıle ba7i ınsanların bu ıstck lerının engellendığı bır topluma yeğ tutu lacaktır Taylor, bunun yerıne şunu onc surerck sahıctlık durtusune dızgın vurma arayışı Cnlııasıray Charles Taylor'dan "Modernliğin Sıkıntılan" V aroluşçular sahıcılık terımını çağ daş felsefe soylemıne katarken, ahlaksal bır kavram olarak sahıcı lığe ozcllıkle olumlu çağrışımlar yuklcmış değıllcrdır I leıdegger c gorc sahıcı yaşam, olumumuzun bızım kcndı olıımu muz olduftu, kımsenın bmm yerımıze ol mcyı bcccremeyeceği bılıncıylc vaşanan yaşamdır Sahıcılığı ortaya atan kışı olarak Ileıdegger'ın, ornck teşkıl edecek sa hıcılıktc bır yaşamı olduğunu varsaytnak akla uygun olurdu, ama onun Nazı done mındckı tutumuna ılışkın bılgılcr arttık ça, sahıcılığı ahlak açısından yol gosterıu olarak gorme olanağı a/alıyor Sartre'a gore sahıcı olınama, mutlak o?gurluk on tolojık koşulumuz olduğu halde onun so rumluluğundan kaçanların surdurduğu bır mauvaıse foı yaşamını tanımlar Bız o/gurlugu/dur, dolayısıyla şcylerın sahıp olduğu turden ozel bır kımlığımız ola maz Ama Sartre pervasızca şoyle der "Insan ctkınlıklennın tamamı eşdeğerdır" vc bu noktadan hareket cdıp şoyle surdurur Bırınuı yalnız başına sarhoş olmasıyla ulusların lıdcrı olması aynı kapıya çıkar " Sartre bunu W<\rltk vc Hıılık adlı kıta bında, 600'un ustundc sayfa ayirdığı "fe nomcnolo]ik ontolojı 'nın ctık sonuçl ııı nı siğdırmaya (.alı^tı ıkı saytah1 'visa so nuç bolumuııdc soyler C harlcs laylor ıın kıtabında sahıcılı ğın olıını y.ı da o/guıluklc pek tlgısı yok, daha çok bcnlıklc ılışkılı Kışı kendıne o/gu doğasına dıırııst yıklasm onu yo rumlayarak davranıyoısa, bıı kuşak on cckı asik sıııatJı gençlık soylcmındt dcn dığı K'bı, "kcndı lijinc bakıyorsa sahıcı dır Oylc anlaşılıyor kı, akla gclebılecek en bcncıl davranış, bu anlamıyla sahıulı 1 ğe sığınılarak, haklı gosterılebıleceğıne gore, bu kavramın U7crıne kurıılacak bır etık bcklcntısı başlangiçta pck de parlak bır ızlenım vermeyeccktır Bununla bera ber laylor'a gorc "Ifadc bıçımı bo/ulınuş ve dejcncrc de olsa butada guçlu bır ah lakî ıdcal bulunuyor" Bcncc dc haklı, ama ortaya koyu^ a<,iM yanlı^ Modern toplumun, dıınyayı yalnızca bıreysel hcdcflerı ve doyumları bağla mında algllayan kendı ^ıkar vc refahının vasat ufııkJarını aşabılecek konulara kor ya da kayıtsı/ bırcylerının naısiMzmı ne denıyle kınandığı, aşına olduğumuz tur den bır kulturel ele^tııı var Taylor, bu turden bıı bıreycılıgın, adını koyarsak, kendını gerçcklcştırmenın, "tenmın bu gunku O7el anlamıyla kendıne kar^ı du rust olmanın" rcddedılcmc/ gerçekçılığı nın luçbır bıçımde aşağılık olmayan bır Kadmm dtırduğu yer na gıdıyor "Insan dıllerının zengin anlatım araçlarını SIKINÜLARI edınmemız sayesın de, kendını anlama ve boylece kımlığı nı tanımlama yete & »a neğıne sahıp tam ınsanlar oluruz Ama "gereklı dıllen kımse Tfeendı kendı ne edınmez " Dola yısıyla "kımlıfiımızı her zaman bızım ıçın anlamlı otekıîcrın bızdc gormek ıstedık lerı kımlıklerle dıyalog, bazen onlara kar şı savaşım ıçınde tanınılıyoruz " Butun bunlar doğru, ama bana oyle gclıyor kı ahlak konusuyla ılgiM yok Dcmek ıstcdığım, dıyalog bırılcrınde sahıcılık doğurduğunda bıle, sahıcılığın karşımı/dakılerc hangı ahlaksal yukum luluklcn dayattığı konusu açıklık kazanmış olmuyor Sanatçı laylor'a gore paradıgmatık olarak sahıcı bırey, ama sanat dunyası muthış egoyla dolu Hocalar, aracilar, eleştırmenler, patronlar, hamılık yapanlar ve dığerlerı olmadan kımsenın sanatcı olamadıgını, ego sahıplerıne belırtereK bunu a/altmak ıçın ne yapsak boş. Ve, MODEMGÎN tam olarak kendını gcrçekleştırmış egc oıstlere ahlakın temellerını bıldırmek ıçın sahıcılıkten ve onun onkoşullarından baska bır dayanak gereklıdır Ahlakî bır ılke ya da ıdeal olarak bı reycılık, bıreyın başkalarıyla bır arada nasıl yaşaması gcrcktığıne ılışkın bır go ruş ortaya koymak durumuntladır" dıyor Taylor, ama bu kıtapta es>as olarak, onu oluşturan bırcylcrc karşı toplumun tavrı nın nc olması gerektığı uzerınde durdu ğunu gormezden gelemcyız Taylor'a go re toplum, bırcylerın bır kımlık arama haklarını tanımalıdır Çunku "tanımayı reddetınek bır baskı bıçımıdır " Iaylor ondan sonra da, mu hatap aldığı kultur eleştırıcılerının narsı sıst olduğunu duşunup soyler "Modern Iığın sığ ve tehlıkelı şeylerın yanı sıra, bu yuk şeyler de ıçerdığını gormek gerekır " Ama buyukluk muhtemelen sığliktan ay nlama/nıtelıktedır ( ) Taylor, karmaşıklığı giderek artan, ama onu eleştırenlerin basıt çozumler bulma yı bckledıklcrı toplumlarda siyasal vc ah laksal felsefelerımızın, bundan sonra or ta noktalar etrafında gcbştınlmesı gcrck tıöını farketmış Bunun onemlı bu katkı olduğunu duşunuyorum • 2l) Ocak 1191 lımes Lıterary Supplt ment dergı%tndcn knaltarak çevtren Can Uğur Modernliğin Sıkıntıları/ Charles \a\> lorl Çevtren Uğur Canhtlen/ Ayrınlı Yaymları/ 101 t OÜNVflVI DEÖİŞTİRMEH İSTEVENLERE. HlTflP fl M n ı h u 1 1 u f u n h a m u r u n d a n . Ölüm ve özgüplük Modern Iran ve fifgan Öghüleri flnrolojisi H a z ı rI a nan v e Cev ı ren He hmer Hana r Aynı kultur çevresınde bulunmanın etkısıyle, yuzyıllardır ulkemızde ılgıyle karşılanmasına rağmen, çağdaş yazınları Iran ve Afganıstan... Turkçe'ye pek aktarılmamış ıkı ulke Bu eksıklığı bıraz olsun gıdermeyı amaçlayan Modern Iran ve Afgan Oykulerı Antolojısı, Mehmet Kanar'ın, 19 Iranlı, 9 Afganıstanlı yazardan tıtızlıkle seçerek dılımıze kazandırdığı 71 oykuyle sunuluyor Bılmedığımız bu ıkı ulke yazınının seçkın orneklerınden oluşan antolojı kıtapçınızda, hemen uğrayın Zengin anlatım araçlan ©•© Y A P I K R E D 1 Y A Y I N L A R I Tax ( 0 2 1 2 ) 2 9 3 07 23 8Ü050 lstanbul lel ( 0 2 12) 2 9 3 0 8 2 4 ( 4 h a t ) CUMHURİYET KİTAP SAYI 271