Katalog

Dcnemelerin babası, şiirlerin Salâh Birsd'i.şiirini hep kendinden yola çıkarır; hep kendini, kendi yüzünü, kendi yürcğini yazar. "Yalclli" dc dc oöylc yapıyor. Yalelli ya da... GÜLTEKİN EMRE lır. Salâlı HirNLl'in yakasını hıç bırak mamıştır çok şiikiir. Yalclli de dc şiir, onuıı oınmın bır yongasıdır, aslında, o, şiirin yongasıdır ya, buııu bilcnlcr zatcn biliyor. .Şiir, Salâh Biısel'in kımıları midır, diyc dc sorulabilir. Gcrçi, o, Kuzuııamc'yi şiir tarihiınize kazımıştır, ama giyotinin şairlcrin başına uzanma.sım da hiç isteme/.. "Kuzular" "nıeyhaneye" gitsin ama, şair bovunlan uzanmasın bıçağın altına vc şair başları da "tırt scpctc" gitmesın istcr. "Teleronlar çalaıak "tır hep ve "bir kuzu daha alnından" zımbalana caktır; halkımı/ın, politikacılarm gözü önüııde. Haydar Haydar (1972) kitabında ycr alan Balafong şiiri, kuzularla en sarmas dolaş şiir 1994'te Yalclli de "son şipşaklar"ıyla karşımıza daha gelişıniş vc gürbüzlcşmiş olarak çıkar. Acaba halkıınız bıııuı dııymııs mudur? "Gel duy bcni halkını/ Atlayacaktır sonunda inatçı ku/AI/ Bir lotoğralın arabıııdan ". Salâh Birsel'in şiiri, öylc birbirine agmıştır ki, şiiıleri birbiıinden ayırabilene aşkolsun! Alcvli imgeleı, yakıcı sözcükler, kavuıucu deyişler alır başını gitmek, girınck istcr yüreg'inizc vc ç.ıdır kurmak istcrlcr dünyaıııza. 'l'ürk şiiıinin en geııiş yclpuzeli, cn de\ingen, en çok bizdcn şairiııin ycııi şiir kitabı Yalcllı'yi şiırscvcrlcr bir saat içiııdc rükctcmedilersc, nc demeli onlara? Kuşkamaval, (iiıınistan, Tutiname, Kikiriknamc, Kolluknamc, Yahyanamc, Tazıname, Kuşvurantaşı.. lıalkımıza yazıl mış en giizel namelerdir, bilmeyeniniz vaısıı, lütlcıı üğrcııiıı ıırtık. Salâh BirscTin ütcki şiiıicriııi avırıvor mııyum vc onları f»iizcl bıılmııvor mııyum.'' I fâşâ, adını nndığıın 'jiii'lcr "ınıme" cılcbiyatımı/ın scçkin (iıncklcridir, adını anmadıklarım alınmasııı, onlar da kcnılı al.mlarmın bircr incısklirlcr, "nıabcl seı\e"niıı döııe düııc ntiip dıırduğıı ^iirlcılc yolculııjiuıiHiza lıo^ gcldiııi/ \c adı Salâh Biıscl olan îjiir yemisindeki volculıı^uııuı/a ba^lıyoruz. Işte şııraliir, " I üıkiyc'dc avlaııan gökyii/ leıi" lübclto "()/anlarıla tükk" olıır: Kalcnıtülcklcr, .'jiir yazar, idam kararlarıIIJ boyun cj>mcz, kırılmaz. "Biri kiliıninc" yazar şiirini, biıı iiiıinc yazar şiirini. "Ziya onurı yanında"dır lıiç kuşkunuz olmasın. CUMHURİYET KİTAP SAYI 264 Şiipdip Salâh Bipsel'in kekliği Salâh Birsel, ölü ıtıe, öltlünnclcrc, scvgisizligc, yoksullu|5a karşı diklenir siirleriyle. Ölü şiirleri siler geçer, hani yaprak kıpırdatmayan, yiircK hoplat nıayan, kııru, şaiıa l ölü topraftı scrpili şiirlcrc bir şanıar indirir: "Olii sanki ölünse şiirlcrimiz", yani "Ölüyoruz ölmckle me zarlarınızı"dır. "Kaç kıırt"tur, "kaç kuzu"dur ortalıkta dofaşan, ölümlc toltalaşan: Kim kimi kovalıyordur, kim kimden kaçıyordur.'\kim kimi npiiyc)rdıır,kim kimi öldürmc planları kuruyorduı? Salâh Birsel ise sevgili Güzin'den "kuzularını" saynıasını ister. Cıöl Sautleri, clbette Ahmet Haşim'e ^apka çıkarmadır; "Ahular geldi kayık içiııdc/ Jjiirlerini okudular mcrdivenlcre bakarak"; Ahmet Haşim sayesinde "Çok giimüc)leni"lir, "Kııgular" "ikindiyi ilân" "cderck" gclir, "kamışların" ülkesi, aranır "yaıı vc arka sokaklar'da, "nilüferler" "geceyi" ça^ırır, "Yarasalar" "sabahı" sormaya gelir, "su kargalarının" "Siyah çama^ırlan" daha "kuruma"ınıştır. Ahmct Haşim de, tiim bu görkemli görünüş Ş tamamlanınea "Cenyo'daki ycrini" alır. Sembolist şairin dünyasını vc şiirini oldukça deöiştirerek sunar şiirseverlere Salâh Birsel. Çünkü onu çekiyordur "şiirler", "kim tutabilir" ki kendisini. ünun yiiregi hep has ozanlardan, şiirlerden ya nadır; kıyıma karşıdır, hele güvercinlcrin, hele şairlcrin kıımma dayananıaz yüreöi: "Vurmayın güvercmlere/ Uçarken/ Vurunca ozanlara vuruyorsunuz.' Ozgürlü£c vurulan bir darbcdir her öldiirülen gü vcrcin ve her öldiirülen şair. üiinyaya "Sevgi sana sclânı üstü" demck varken, kovulmak neden "Bütiin şiirlerden?" Halbuki Salâh Birsel'in anıacı "şiiıli atış ıııa"dır. O. şiirleriyle Ksref'e dc selâm vnllaı, lıılattığı şiirtaşları kahıları yarnıaz, gönülleıv batar; batsın. Şimdi şu dörtlügü okuyunca siz de hak vereceksiniz kendisi ne: "Hırtlar hırbolar bu yana/ Akıllılar ka/aııa/ Harklmda şiir düzene/ Vanp külür döşenelim". Onıın "milyon milyon şi irleri" "var", haeli bakalını ne yapacaksınız? "Cîenç ne, gençlik ne". Yaşamın kendisi yatmıyor mu bu şiirlcrde, gençlik yatmıyor mu, kavga yer bulmuyor mu, sevgi sarıp sarmalamamış nıı bu meydanı? "Şi irler"i umıırsamayan bir kuşagın varlıöı elbette yadsınamaz, ama yine <le "Rakı süz"en, "Asık üz'en ve "Şiir düz"enler vardır. Salârı Birsel'in şiirindeki Güzin'i mcrak edenler, Cıeee Mavisi'ndeki (1994) Beni Unutmayın başlıklı denemesini mutlaka okumalısınız. Şiirlcrindeki aynada Salâh Birsel'in "Salâh Beyin Yüzleri" yansır pırıl pırıl. Şiir yazarken coşan, oflayıp puflayan, düşi'men (Güzin'i, insanları, Türkiye'yi, dünyayı düşünen), kahrolan Salâh Birsel'in yüzleri bir tören havasında art arda geçer halkımızın gözleri önünden. C), şiirlerini, "bıçak kcmiöe dayan"ınea yazar cünkü, yani yaşamdan süzer, yaşanmışlıklardan emer. Genç şairlere ve kendini usta ilan etrnekten çckinmeyen şairlere şiir dcrsi verir Salâh Birsel: "Konu diye 'Insanlık Sevgisi'ni al/ Vezin adına 'Hürriyet'i seç/ Sırası de^il deme/ Aklına estikçe/ 'Açhk' kelimesini kondur/ Bir kolayını bul/ Şiirin sonlarına dojjru/ 'Hak' ilc 'YaşamaKi da kafiye düşür/ işte sana 'Büyük Şair' olmanın yolu" (Köçekçeler, s. 140). kimi sözcükleri kullanınca kendilerini şair sayanlara güzel bir derstir yukarıdaki dizclcr. O, "gökyiizüne karşı durur" (herkesten ayrı durur), "Şiir yaz"ar (herkesten ayrı yazar), "Coşa"r (herkesten fazla coşar). Köçckçeler'de (1980) yer alan siirler bizi Varduman'daki (1993) şiirlerle buluşturuyor bir süre sonra. Eski Leyla'yla ayılıyor şiirlerin yüzleri, Salâh Birsel'in Ocfasıyla kapanıyor Vardııman'ın kapajŞı. Telgrat dirckleri, hey telgraf direklcri siz hic şiiri tellerden geçirdiniz mi, tcllcrinizc konan kıışlanı lıiç Salâh Birsel'in şiirlcrinden okudunuz mu? (ıiırbctteki ozanlara şiir yolladınız miı* TabancaLır, hey tabancalar lale yerine şiir sıktınız nıı halkımızın yüreğinc? Şiir. Salâh Birsel'in kekliğitlıi'. Âslında, ben, Salâh Birsel'ın «eçen giinlerde yayımlanan yeni şiir kitabı Ya lelli'den söz edecektim şiirsevcılere: Ytllardır dcnılencn, dinlenen, gclişcn. dcıinleşen, gidcrek göniillerc kazınan şiırlen bir bir elc alacaktım. Sözcüklcıin büyüsii nü çözecck, imgelerin ununu ipc serecek, "birinci iklimüc"ki şiirlerin içinc çekeccktim sizi. "Her şeyclcn ayrık" şiirin dilini birlikte çözelim, diycccktinı si/c. 75 yaşındaki genç bir çınarın altında birlikte serinlemeyi önerecektim. "Ozanlara vurun ama/ N'lur halka dokunmayın" diyen büyük bir ozanın elini öpelim, dersem, ne dersiniz, diyecektim. Kuzıı şiiri, (Yalelli, s. 15) Salâh Birsel'in şiirinin ııaritasına giden ipuçlarmı sergiliyor, iyi bakın, diyecektim. Dışarıda tilkilcrin dişlerini keskinleştirdiği dönemlerde de o, "içeridc" şiir yazmıştır, yazmıştır, diyecektim. Fotoğrafçı şiirinin (Yalclli, s. 22) girişini czberleyelim mi? "Biz bircr şahiniz/ Ama avdan uzak tutulmuş/ Dünyayı hileylc doldurmtışlar/ Arasöz etmişler bizi". Salâh Birsel itı dili "sızma baldır". Salâh Birsel, "ateş kuludur". Şiir, Salâh Birsel'in "pehlivanıdır". Şiir, Salâh Birscl'in "fırışka rüzgârı"dır. Şiir, Salâh Birsel'in "ct üstünde tırnağı"dır. Şiir, Salâh Birsel'in "tuzu'V'ekmeği"dir Şiir, Salâh Birsel'in "kekligidir". Yani Salâh Birsel'in şiirleri, "Tütün yaprağı dizisi inan olsun". Türkçe şiirinin (Yalclli, s. 38) ilk dörtlügündcki Türkçcyi buraya almamazlık euemezdim: "Er horozda ayaja kalkın/ Şiiri yüzünüze gözünüze sürün/ Aınaıı kıpırdamayın bu ekmck Türkçe'dir/ Türkçe uzanırsanız şiirdir". Çiinkü şiir, "ince nikâhtır", unutmayın. () kendi şiiri için "parsıdır" diyor yukarıdakileriııe ck olarak. Zaman, Salâh Birsel'in şiirindc "Akşamdan sonra mcrhaba"dır hep. F.lbette "Kargalar ne derse desin", o, "şiir yazar şiir okur". Uzun sözün kısası, denemelerin babası, şiirlerin Salâh Birscl'i, "Çok şükür sonunda" şiirim, "Cicnçligimle artık el ele", diyor ya, bu lıalkımıza yetcr. Salâh Birsel, şiirini hep kcndinden yola çıkarır; hep kendini, kendi yüzünü, kendı yürcğini yazar. Bu, Türk şiirinin yaşayan en büyük ııstalarından birinin yeni şiir kitabını edineıneyen, güremcycn varsa lıâlâ, tiim şiırsevcrlcr salıverin gözyaslarınızı, salıverin aksın da bu ahmakları DO^SUII. O, yürcğini size veıdi, nabzı elinizde, dtıyunihamıyor musunuz? • Yalelli/ Şıır/ Salâh Birsel/ Adam Yayınları/6ls. SAYFA 9 Sözcüklsrin büyiisü En giizel nameler salâh Birsel, ölüme. öldürmelere, sevglsizNOe, yoksullufla karşı diKlenlr slinerlyle.