Katalog

0 K U R L A RA Prof. Dr. Ytldız Ecevıt, Prof. Dr. (lürsel Aytaç'ın "Edebiyat Yaıılan I" kitabı ile ilgili yazdığı ve dcrginıizde yayımlanan bir yazısında Aytaç'ı söyle de^erlendiriyordu: "Gürsel Aytaç, birikitnini yalnızca akademik çerçevede değerlendirmeyip, onu çesitli yayın organlarında yayınladığı incelemedencme türü yazdan, kitapları ve çevirileri aracılıg'ıyla kitlelere aktarmak isteyen bir bilim adamı. Onun nesnelbilimsel ölçütler çcrçevesinae hazırlanmış ve gcnis bir ilgi yelpazesi sergileyen bu kitabı, yazın araştırmaları alanında bir bosluğu dolduruyor." Aytaç'ın "Edebiyat Yazuari' başlığthı taşıyan kitaplarıntn sayısı uçe ulaştı geçtiğimiz günlerde. Bunun yam sıra yitte edebiyat alanında olmak üzere birkaç kitaba daha imzasını knydu Aytaç. Biz de bu verimli bilim adamımızla bir söyleşi gerçekleştirdik. Söylesiyi gerçekleştirenler yine bilim çevresinden tanıdtg'ımız üç isim. Bu söylesiyi ilgiyle okuyacag'ınm samyoruz. Bol kitaplı günlerl... r Siirleri ve desenlerivle bir usta Yapı Kredi Kültür Merkezi Sermet Çifter Kütüphanesi. Bir Usta Bir Dünya başlıklı arşiv sergilerine llhan Berk arşivi ilc tlevam ediyor. 11 martta açılacak olan sereide llhan Berk'in fotoğrafları, şiir eslcizleri, desenleri, kişisel cşyası, kitapları ve ödülleri yer alacak. Scrgiyi Fatma türe hazırlamış. Unan Berk, başlangıcından bugüne, yazdığı şiirlerle hep günümüzün en ilginç şairlerinden biri olmuştur. Ona görc şiir insanlara en yakın sanattır. Yalnız şair dünyaya aracısız bakmayı öğretebilir bize. Bir ağaç yalnız şiirdeağacın kendisinden daha gerçektir. Insanlar bir gün şiirin bu gerçeğine var dıklarında dünyalarının değiştiğini görecekler. Bu da büyük bir şeydir elbet. Nasıl bir dünyada yaşarsak yaşayalım. lster güzclliltlerle kucak kucağa, ister pisliklcrlc burun buruna yaşayalım, şiir hep yanında olacaktır insanların. Şairler Dunun için vardır diyen Berk, şiiri bir ilham sorunu olarak da hiçbir zaman eörmemiştir. Ona göre şiir yazılarak bulunur: "Şiir kendi macerasını kimseye baglı ofnıadan sürdürdüğü gibi, gelişi için de bu böyledir; önceden bir şey bilemeyiz. Kısacası şiirin vakti yoktıır". llhan Berk Arşiv Sergisi yaşamlarını şiirle süsleyen herkesin kaçırmaması gereken bir sergi. deki şiirlerin de "insan gövdesi sorunsalını sorguladığı" bclirtilmiş. Demek, tlhan Berk şiiriyle kuramcılık yapıyor, kuramsal düşünceleriylede şiir... Şairin yine geçen yıl yayımlanan iki kitabı, El Yazılarına Vuruyor Güncş vc Şairin Toprağı bu türden yanılgıları giderecekrir. Bu denemelerden ve günlük nutlarmdan, Berk'in daha 1950'lerin başından beri sis temlı bir poetika geliştirdiöini ve bütün şiirsel dönüşümleri içincfe de bu poctikaya bağlı kaldığını görebiliyoruz. Bu, Aristnteles'in ki gibi, başKa şiirlerin ve farklı örneklerin ortak ozcllıklerının soyutlanmasıyla cldc ediJmiş klasik bir şiir kuramı değil. Poe'nun platonik pııetikasına da bcnzemiyor. Daha çok Valcry'ninkini andırıyor: Şairin kcııdi şiirlerini yazarkcn karşılaştığı somtıt sorunlarla ilgili açıklamalar, gerelc duydııgu hazırlıkla ve üstlendiöi enıekle ilgili düşünceler. Bu şnir, Valery'de olduğu gibi, hem llhan Berk hcm dc Şair: Ya/.ıın sürecı içinde kendi aınpırık kişiliğinın gündelik özclhklenndcn sıyrılan ve işinin buyruguna gircn kişı. ()ylc sanan ve biraz da öyle olan. Yine Valery gibi, Atlas'ı yazan adanı da şiirin sairindcn ba ğımsız olduguna ınanıyor; üstelik, yalnu yazılıp bittikten sonra degil, daha yazılırken bile ona biraz kapalı olduğunu düşünüyor: "Şüri doğrular yürütür, yanlışlar yapat." Dogrudan dogruya çalışmanın kendi içinden türetilmiş bu türdcn bir poctikanın Türk şiirinde başka örneği var mıdırr1 Belkı Yahya Kcmal. Berk'in Yanya Kemal'den bir farkı, ortaya koydugu poctikanın çelişkisiz ve sabit olmamasıdır. Yazım sürecinin kendi ürünü olan bu poetika, romantizmlc başlayan modern şiirin doiaşık serüveninin de kısaltılmış bir tarihi gibidir. Türk şiirinin, 193070 yılları arasında, Batı şiirinin son iki yüzyıllık tarihini kısaltılmış ve yoğunlaştırılmış bir biçimde yeniden yaşadığı, ama bir "taldit" olarak değil de modern dünyada şiirin (sanatın) bir ıç zorunlulugu olarak yaşadığı sövlenebilirse eğer, bu yoğunlaşmanın cn tipik temsilcisinin de (ve şiirin) deneyi min peşinde dogaya ve mimesis'c bir kez sırt çevirdiktcn sonra gelip dayandıgı sınırlarla, yaşadığı zorlanmalarla ilgilidir. Ama ne tuhaf, şiirinin içindeki ve çevre sindeki kavramsal öğeleri bir kalemde silerek oyuna ve dansa dönüştüren Melih (^evdct "uscu " bir şair olarak gö rülüvor da, kendi emegınin ve şiirinin bir de kav ramsal röntgenini çekebilen llhan Berk'in "kur a m s a 111 ğ ı" f a r k e d i1 rnıyor. Bir Usta Bir Dünya'da bu kez llhan Berk var. O TURHAN GÜNAY KİT/UP Imtiyaz Sahibi: Berln Nadi o Basan ve Yayan: Yenl Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.ş. o cenel Yayın Yönetmenl: orhan Erlnço Cenel Yayın Koordinatörü: Hikmet çetinkaya o Yazı i$leri Müdürlerl: Ibrahlm Yıldız, Dlnç Tayanç (Sorumlu) 0 Yayın Yönetmeni: Turhan Cünay : Crafik Yönetmen: Dllek ilkorur Reklam: Reha işıtman rhan Koçak, sergi kataloğunun başına da alman dc^crlcndirmesinin bir bölümündc llhan Berk ijiiri i(,in şun ları söyliiyor: "Tiirk şiirindc cn farklı biçimleri denemiş, cn farklı kalıpları kullanmış şair llhan Bcrk'tir ("Bir anlatı doymazıyım ben..."). Bu deneyscllik, ya da dcncy çeşitliliği, sairin "usa karşı" bazı deklarasyonlarıyla da oirleşcrck, gcr<,eğc uyınayan, yanlış bir "tlhan Berk" inigesi de yaratmış olabilir: Şiirin ken disine pidcbil' nıek için şiir üzerine düşün celerden kolay ca vazgeçebilcn bir şair Bir kııramcı degil, bir yapıcı. Bu izlenimi güçlendiren bir başka nokta da Berk'in yanıtın da, bir Ahmct Oktay, Cemal Süreya ya da Turgut Uyar'ın yazclıgı türdcn şiir eleştirılcrıııe, görece "ncsncl" dcğer vapı Kredl Kültür Merkezi daha önce Behcet Necatlgll. Oktay Rlfat ve Adaiet Aflaogiu sergi kataloglannı yayımlamı$tı. lendirme çalışmalarına pek rastlanmamasıdır. Zaman zaman yayımladığı denemeler, şiir üzerine düşiineelerini içeren defterler, kavramsal bir dogruluk iddiası içeren metinlerden çok, birer "şiir ucu" (Necatigil) ya da "şiir artığı" (Berk) olarak görülmüş olmalıdır: Şairin "poetikası" da şiirinin, hatta şairce davranışının bir parçasıdır. Bunun epeyce yaygın bir izlenim olduğunu gösteren belirtiler yok değil: Güzelırmak'ın geçen yıl yayımlanan ikinci basımının arka kapağında, ki tapta ycr alan vc Berk'in şiir üzerine bazı gözlemlerini, bazı düşünceıerini içeren "Şairin Kanı" şöyle tanıtılıyor: "(Şairin Kanı) kuramsallığıaşan şiir sanatına, poetika soru^ nıına egilıyor." Bu notların da Berk'in şiirle rini çok andırdığı yadsınamaz, yinc de unutulan bir şey var: Bir düşiinsel ürününün ktıramsallıgı aşması için önce oradan geçmiş olmasıgerekir. Bclki daha tuhai olanı, şu: Aynı kapak y.ızısında, "Güzclırmak" bölünıün CUMHURİYET KİTAP SAYI 264 SAYFA 3