Katalog

Pedanoii Sözlüğü EDİP OSMANOĞLU lkemizde, genç kuşakların çeşitli konularda bilgiler edinmelerini ya da edinmiş oldukları bilgileri arttırmalan, okul• larında daha başarılı olmaları, yabancı dilleri öğrenmeleri vb. için çeşitli ansiklopediler, sözlükleryayınlandığı halde, doğrudan doğruya eğitim sorunlarını, eğitimin bilimini konu alan bir ansildopedinin, eğitimle ilgili terimleri açıklayan bir sözlüğün yayımlanmamış olmasının bir eksiklik olduğunudüşünenlerherhalde.azdeğildir. Öyle ya, milyonlarca çocuğun ve gencin eğitim gördüğü, 400 bin kişilik bir öğretmenler ordusundan söz edilen, binlerce okulu ve onlarca üniversitesi olan bu ülkede, eğitimle ilgili çeşitli konuları kısa ve özlü bir şekilde bir araya toplayan, eğitim bilimi alanında kullanılan sözcükleri ve terimleri tanımlayan ve açıklayan bir esere ihtiyaç olmasın olamaz. Bu ihtiyacın karşılanması yolunda ilk girişimi Pedagoji Sözlüğü adlı kitapla Sosyal Yayınlar gerçekleştirmiş bulunuyor. Kitabın özgün adı: Dictionnaire de la Langue Pedagogique. Fransız eğitimbilimci Paul Foulquie'nin yapıtı. Fransa'nın bilimselyayınlarıyla ünlü Presse Universitaire de France yayınevinin sözlükler dizisinde çıkmış. Pedagoji Sözlüğü, adından da anlaşılacağı gibi, bir ansiklopedi niteliğinde değil; bir sözlük niteliğinde. Onun bu niteliği özgün adından (Pedagoji dili sözlüğü) da zaten anlaşılıyor. Yani onda tarihi ve kurumsal bilgiler, ünlü pedagoglar değil, pedagoji alanında kullanılan terimler ve sözcükler yer alıyor Esasen, yazar da bu noktayı önsözünde belirtmekte. Ama, yazar ayrıca, " pedagoji dili" deyimini oldukça geniş bir anlamda aldığını da bu belirtmesineekliyor. "Çünkü," diyor, "pedagojinin vokabülerinde psikolojiden alınma çok sayıda kelime bulunduğu bir gerçektir: Bu kelimeleri sözlüğümüzün dışına bırakamazdık. Ayrıca eğitimcilik anlayışı, başta ahlak alanı olmak üzere, bazı komşu disiplin alanlarına da el atılmasını kaçınılmaz kıl maktadır." Böyle bir görüşle hazırlanan yapıt, yaldaşık 1500 maddeden oluşuyor ve 550 sayfalık bir hacme ulaşıyor. Ayrıca, konunun uzmanlan için çok yararlı olabilecek bir de geniş bibliyografyayı S A YF A 8 Paul Foulguie'nin kitabı önemli bir ihtiyacı karşılıyor 1 edagoji Sözlüğü, adından da anlaşılacağı gibi, bir ansiklopedi niteliğinde değil; bir sözlük niteliğinde. Yani kitapta, tarihi ve kurumsal bilgiler, ünlü pedagoglar değil, pedagoji alanında kullanılan terimler ve sözcükler yer alıyor. ekinde taşıyor. Her madde, tanım ve açıklamalar içeriyor. Uluslararası terimler için, aynca, etimolojik bilgiler de veriliyor. Fakat, P. Foulquie'nin sözlüğünün asıl ilgi çekici, onu bilinen başka sözcüklerden ayırt edici yani, içerdiği alıntılar. Yazar, hemen her sözcük için, o sözcüğün kullanımına örnek oluşturan bir ya da birçok alıntı yapıyor. Ve bu alıntılar öyle sıradan denilebilecek türden değil. Her biri, insan tabiatını iyi bilen tanınmış yazarlardan (La Bruyera, Vauvenarques, La Rochefoucauld, Montaigne...), filozoflardan (Platon, Aristoteles, Seneca, Kant, Hegel. Descartes. J. P. Sartre...), Psikanalizcilerden (Freud, Jung, Adler...), pedagoglardan (J.J. Rousseau, Makarenko, Dupanloup...)ve daha birçok eskiyadayenidüşünür, yazar ve bilim adamlarından yapılmış alıntılar. Pedagoji m P. Foulquıe'nın yapıtının, eğıtimcıler, çocuk psikolojisi ve psikanalizi uzmanlan vb. için taşıdığı önemi belirtmeye gerek yok. Fakat, bunlann yani sıra bizzat anne ve babaların ve hatta gençlerin bu kitaptan sağlayacakları daha da büyük yararlar olduğunu düşünüyoruz. Çocuklarının, hayatlarının belli bazı dönemlerinde geçirdikleri, ruhsal ve davranışsal değişiklikler karşısında şaşıran ve ne yapacaklarını, nasıl bir karşı tavır alacaklarını, ne gibi önlemlere Çağdaş bir düşünürden: bilemeyen anaFelsefe sını/ı hümanht orta öğrettmi başvuracaklarmı taçlandıran stmftır Felsefe sımfı olma babaların bu kitaptan alacakları biryan bir kolej, ka/ası kesılmış btrgövde çok öğüt veders vardır. den başka bırşey değildir Öte yandan, delikanlılık, yetişkin (Felsefe maddesi) kızlık çağına gelmiş, kendisine bir kişiBu da Montaigne'den: lik bulma yolunda çaba harcayan, aıle..Mükemmel dostluk, bölünmezdır; sine, yakın çevresine, karşı cinse karşı çünkü dostlardan herbırı kendıstnt 67e değişik duygular içine giren, hatta kenkıne öylesıne tam olarak verir ki, başka disini çözüm yolu bulamadığı sorunsına verebıleceğt bırşeyikalmaz larla çevrili görüp bunalımlara düşebilen gençler de, bilinçsizce yaşadıkları (Doj//tt& m addesi) bazı olayların bilincine varmakta (bir Ve daha nice, nice, niceleri. sorunun bilincine varmak onu çözüme Gerçi, her sözlük gibi bu sözlüğün kavuşturmanın birinci şartıdır) bu kide esasını tanımlar oluşturuyor, şüptaptan yararlanabilirler. hesiz. Ama bu sözünü ettiğimiz alıntılar, Foulquie'nin vapıtını, ara sıra, bir Sosyal Yayınlar ı, kültür hayatımıza kelimenin, ya da bir terimin anlamtnı bu yapm kazandırdığı için kudanz. • öğremek, ya da kontrol etmek için başvurulan sıradan bir sözcük olmaktan Pedagoji Sözlüğü/ P. Foulquie'/ Çeçıkarıyor. Adeta, onu, her biri "otorivıren. Cenap Karakaya/ Sosyal Yayıntesini ünlü bir isimden alan" bir hiklar/ 557 s Işte, örneğin, size inci gibi bir Çinatasözü: Eğer bir yıl ıçtn plan yapıyonan, pirtnçek. Eğer on yıl >çm plan yapıyonan, ağaç dık. Eğer yüzyıl için plan yapıyorsan, halkıirşatet. (Irşat maddesi) Ünlü latin düşünürü Seneca'dan bir alıntı: Öğütle yol uzun, örnekle kısa ve etkilidir metli sözler "güldeotesi"ne (deyim yazann kendisinindir) dönüştürüyor. Gerçi, her düşünürün fikrine katılmak zorunda olamayız. Ama, büyük bir hayat deneyimine, pratik ya da teorik bilgi birikimine, dayanan bu sözleri onaylamak gibi onaylamamak da bir düşünce çabasını gerektirır ki, böyle bir çaba bir okuyucu için başlıbaşına birkazançtır. Kltaptan alınacak dersler CUMHURİYET KİTAP SAYI 238