Katalog

Sayılan giderek azalıyor... Son dönemin amatör demileri ıookıyı I Y E N 1 BBÇiSM m Jon dönemlere değin, ' öncelikle tstanbul'da yaygın bir şekilde kendini gösteren amatör edebiyatşiir dergilerinin şimdilerde Ankara, Bursa ve Anadolu'nun değişik yerlerine kayışındaki nedenler ise hem sevindirici, hem de oldukça düşündürücü. METİN CENGİZ | on yıllarda, belli bir sermaI yeye dayanmayan ve bu açıdan amatör olarak niteleni dirilebilen, edebiyat ve sanat, özellikle de şiir dergilerinin yayımlanması îstanbul'un dışına kaymış gibi. Estetik ve sayfa mizanpajı açısından amatör olarak nitelendirebileceğimiz edebiyat, sanat ve şiir dergilerini ise bu yazının dışında tutmak istediğimizaçık. Gerçi belli bir düzey tutturan dergilerde de sayfa düzeni açısından amatörlükler bulmak olası. Ancak bu olgu, yazı ilerledikçe adlarını anacağımız, belli bir düzey tutturan dergilerin içerik ve biçim olarak niteliklerine pek bir zarar vermemekte... En azından, bu çeşit dergilerde amatörlükler, bu dergilerin tutturduğu düzey içinde erimekte. Son dönemlere değin, öncelikle tstanbul'da yaygın bir şekilde kendini gösteren amatör edebiyatşiir dergilerinin şimdilerde Ankara, Bursa ve Anadolu'nun değişik yerlerine kayışındaki nedenler ise hem sevindirici, hem de oldukça düşündürücü. îçinde SAYFA Atnatör dergiler hep bir dergi çıkarma hevesi olan, değişik amatör ve sermaye dergilerine katkıda bulunmuş biri olarak beni bu yazıyı kaleme almaya iten de bu. Amatör olarak, belli bi r sermayeye dayanmayan edebiyat, sanat ve özellikle de şur dergisi çıkarma tutkusu, kendini, kurum dergileri de olarak nıtelendirebileceğimiz sermaye dergileri dışında ifade etme, daha özgür olma, istediklerini söyleme, bir anlayışın içinde sıkışıp kalmama, yerleşmiş edebi anlayışlara karşı çıkma, meşru ve iktidardakine muhalif olabilme vb. gibi isteklerden, anlayışlardan, heveslerden, heyecanlardan kaynaklanır. Gerek dünyada, gerekse Türkiye'de edebiyat ve özellikle de şiir hep bu çeşit dergilerde can bulmuş, yaygınlaşma olanağı edinmiştir. Belli bir düzey de tutturarak Ankara, Bursa ve diğer Anadolu illerinde çıkan amatör dergilerin çıkmasındaki sevindirici yan, kendini sermaye dergileri dışında ifade etme (bu dergilerde yazma olanağı bulmamanın da katkısı unutulmamalı), daha özgür olma, istediklerini söyleme, bir anlayışın içinde sıkışıp kalmama, yerleşmiş edebi anlayışlara karşı çıkma, meşru ve iktidardakine muhalif olabilme vb. gibi istek, anlayış, heves ve heyecanların bir tutku haline gelmesidir. Dahası, îstanbul'da, az sonra değineceğimiz nedenlerden dolayı bu tür dergilerin bir olgu olarak azalması (dileğim bu gözlemimin tersinin gerçekleşmesidir) ve bu illerde yaygınlaşması, düzenli bir yayın haline gelmesi, îstanbul açısından düşündürücü olurken, bu iller açısından sevindirici. Burada, konuya bir başka açıdan bakarak, amatör dergi çıkaran ve bu dergilerde yazı yazanların, kurum dergilerinde kolayca yer bulamama nedenlerinin başlı başına bir yazıyı ge Kurum dergflerl rektirdiğini, sonradan bu kurum dergilerınde kendilerini ifade etme hakkını kazanmalarının da işleyişın bir parçası olduğunu söylemek istiyorum. Bu da kurum veya profesyonel dergilerin kadrolarını amatör dergilerden devşirdiği gerçeğini ortaya koyuyor. Bunun altında da, ilk dönemlerde profesyonel dergilere aykırı gelenin, kabul edilemez olanın sonradan iktidarda kendine pay edinmesi, yer edınmesi yatmaktadır. Bu konuya burada kısaca değinmek gereği, amatör şiir dergilerinin tstanbul'da giderek kaybolmaya yüz tutmasına da bir açıklama getirdiğindendir. Üzücü olan da budur. Yani birdönemlstanbul'da amatör dergi çıkaran şair ve yazarların artık iktidarla yetindiği, muhalif olmada burada sürdiîrebildikieri kadarıyla yetinmelerİ gerçeği... Nitekim Istanbul'da özellikle amatör şiir dergilerinin kaybolmaya yüz tutmasında bu gerçeklerin payı oldukça yüksek. Bu tür dergilerin belirli bir düzey tutturmasına karşın, kötü baskı, kapakta düzeyin tutturulamaması, yer yer de amatörlük kokan sayfa düzeni yüzünden kimilerince eleştirilir olmast şiire değer görülmemesinin altında da hep andığımız bu nedenler yatmaktadır. Yer edinilen ya da sermayeye dayanılarak çıkarılan dergilerden, amatör dergilere bir çeşit yukarıdan aşağıya bakışla bakmak. Olanakları görmezden gelerek, farklı olanakları aynı potada değerlendirmek. Bir şekilde de böbürlenmek. Burnu büyümek. Oysa, asıl amatör dergilerle kaybolan muhalefet olabilme, kendine bile muhalif olabilme yürekliliğinin kaybolması. Anılmasıgerekendebu. Bir süredir yayınlarına ara vermeden, her türlü parasal olanaksızlıkları aşarak süreduran Yeni Biçem (Bursa), Kıyı (Trabzon), Edebiyat Eleştiri (îzmir) çeşitli nedenlerle ürün bazında kcndılerıne yardımcı olamadığım tzlek (Ankara) vb. gibi dergiler, sözünü ettığim edebiyatşiir cephesindeki muhalif ruhtan iktıdara kadar belirli bir etkinlikle çıkan, belirli bir haz duyarak okuduğum amatör dergilerdir. Son dönemlerde çıkmasına katkıda bulunduğum Atika dergısini (tstanbul) anmadan geçemeyeceğim. Beni asıl üzen ise Düşler, Eski'Z, Yaşasın Edebiyat Karşı (Ankara), Şairın Atölyesi (tstanbul) gibi gerçekten belli bir düzey de tutturan dergilerin çeşitli nedenlerle yayımlanamamaları. Belirli aralıklarla düzenli bir biçimde yayımlanan Sombahar dergisi ise, özellikle şiir sorunlarında getirdığı tartışma, eleştirme, değinme düzeyı bakımından amatör ruh açısından sevindirici, onur verici... Dileğim bu ruhun asla ihanet edemeyeceğimiz Istanbul'da yeniden ortam bulması, her türlü zorluğa karşın. • Metln cenglz C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 2 3 1 1 2