Katalog

/mily Dickinson'ın şiirleri, iki ayrı düzenleme ve çeviriyle Türkçe'de yayımlandı. Edebiyatımızı hayli etkileyecek bu durum sanırız. Çeviri edebiyatının, edebiyatımızı etkilemesi neredeyse gelenek. Ancak, 19. Yüzyüda yaşayan ve 20. Yüzyılda bütünüyle yayınlanıp, anlaşıldığı, değerlendiği söylenen Dickinson'ı bu seçmelerden okuyanlar, çevirilerle yetinmemek zorunda. Şiirlerin asıllarını, hiç olmazsa ses, uyum, harf benzeşmesi yönünden irdelemek için, görmek zorunda. Selahattin Özpalabıyıklar'ın îyi Şeyler Yayıncılık'ta yayımlanan seçmesi okura bu olanağı sağhyor. Korsan Yayınlar'daki seçme ise şairin yaşam öyküsü ve şiiri ile ilgili denemeleri içeriyor. Kitapta Denis Donoghue'nun da bir denemesi özet olarak yer alıyor. SENNUR SEZER | mily Dickinson'ın 15 Mayıs 1886'da ölüşünden bir siire sonra kızkardeşi Lavinia, i onun odasındaki yüzlercc şiiri 1 bulduğunda şaşkınhkla mırıldanmış olmalı: "Şiir, Emily'nin oyun arkadaşıymış." Çünkü Lavinia'nın bulduğu şiirler, kâğıtların iki yanına da yazılmış, birçok sözüklerin önüne x işareti konularak, sayfa sonuna konulan x'lerle yeni sözcükler önerilmiş, bilmece metinlerdi. Sayfalardaki ve sayfa sonlarındaki x'lerin aynı karakterde oluşu ve çokluğu, hangi sözcüğün, metindekine yeğlendiğini ve hangi sözcüğün hangi sözcüğe karşı önerildiğini anlamayı zorlaştırıyordu. Bu şiirlerin düzenlenip yayımlanması dört yıl sürüyor. Mrs. Todd ve Thomas Higginson'un geçerli şiir kalıplarına göre "kafiyeli" olmasına dikkat edip, "düzelttiği", konularına göre "tasnif ettiği" 116 şiir, 12 Kasım 1890'da yayımlanıyor. Beş ayda altı baskı yapacak kadar başarı kazanan bu kitabı, Emily'nin mektup ya da gazetelerin kenarlarına "karaladığı" şiirlerin keşfedümesi izleyecektir. Bu şiirlerin sayısı her "yeni şiirler"in yayımlanışıyla artacak, 1955 yılında 1775 şiirden oluşan Emily Dickinson'un bütün şiirlerinin "kesin basımı" yapılabilecektir. Higginson'a yazdığı bir mektupta, "şiir benim oyun arkadaşımdır" (Poetry is my playmate.) diyen Dickinson'ın şiirlerinin bir seçmeyle olsun, dilimizde kitaplaşmaması, belki de edebiyatımızın "kadın şairlere" olan tavrıyla açıklanabilir. Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi mezuniyet tezleri arasında kadın şairlerle ilgili olanların sayısı azdır. Dickinson da, bu tutumdan payını almıştır, saptayabildiğime göre. Yine bir kadın tez sahibi S A YFA 8 sinde, şiirlerin tngilizce asılları da yeraıyor Dlcktnsonlar'm evl Emily Dickinson (10 Aralık 183015 Mayıs 1886), şiiri ve yaşamı söylence niteliği kazanmış bir şair. Yaşam öyküsünün söylencelerden arındırılması, 1952 yılını bulmuş. George Fisbie Whicher, onun eleştirel yaşam öyküsünü yayımlamış: This as a Poet (Critical biography of Emily Dickinson). Dickinson'ın şiirine ve yaşamına ışık tutan mektupların yayını da (LetterOf Emily Dickinson, Mabel Loomis Todd) 1951 yılında. Yaşamına ve şiirine olağanüstülük kazandıran, belki de onun seçtiği bir "ev hapsi". Ruhsa! bir çöküntü, dinsel bir arınma isteği, kötü sonuçlanan bir aşk öyküsü vb. diye açıklanmaya çalışılan bu eve, hatta odasına kapanma sürecinde, Emily dış dünya ile ilgi kurmamaya çahşıyor. Yazdığı mektupların zarflarını da kardeşi Lavinia'ya yazdırıyor ya da gazete ve dergilerden kestiği haflerle yazıyor. Birdehep "beyaz" giyiyor. Bu durum, "sevgilisi babası tarafından kovulan genç kızın, o gelip kendisini götürene kadar, evden çıkmama yemini", "ölen sevgilisini gelinliğiyle bekleyen mutsuzgençkız"söylenceleriyaratmış. Emily Dickinson'ın ataları 1742'de Amerika'ya gelmiş. Siyasal bir yanı da olan, hoşgörüsüz bir dinsel topluluk (püritenler) üyesi olan bu atalar, Emily'nin doğduğu kentin (AmherstMassachuset) ve eğitim gördüğü okulun (Amherst Koleji) kurucularından. îngiltere'yi, dünyayı ve dünya işlerini reddediyorlar. Onların kasabasında ne tiyatroya ne de bu tür eğlencelere yer vardır. Günlük uğraşlar, vaizler, dinsel konuşmaların ağır bastığı ev ziyaretleriyle "renklenir". Dansın ve tiyatronun yer almadığı, dinsel müzik dışında bir müziğin de çalınmadığı bu ortam, Emily'nin din ve şiir anlayışını bir başka biçimde etkileyecektir. Var olan kuise yerine doğayı yeğleme, Tanrı ile aracısız konuştuğunu dile getirme. Bir bakıma, bizim dervişozanlarımızda görülen "başkaldırı". Kiliseye ayırır bazılarıSabat gününu Ben evde oturmak için saklıyorum. Bir" bobolink " le korist yerine Ve kubbe yerine bir meyve bahçesi(Oğuz Cebeci çevirisi) C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI (Zerrin Demir) ve bütün şiirlerinin yayım tarihi düşünülürse erken bir tarih: 195253. Tezi hazırlayan Zerrin Demir, Dickinson'ın yaşam koşullarını, Türk hayatıyla karşılaştırmakta, onu sevimli göstermeye çalışmaktadır, bir bakıma. Dickinson'ın şiirleri, dilimize iki ayrı seçmeyle çevrüdi bu yıl: Seçilmiş Şiirler, Emily Dickinson, Çeviren: Oğuz Cebeci, Korsan Yayın, 112 sayfa ve Emily Dickinson, Şiirler, Tiirkçesi: Selahattin Özpalabıyıklar, lyi Şeyler Yayıncılık Özei Dizi, Ciltli 84 sayfa. îyi Şeyler Yayıncılık'ın seçme 218 J