Katalog

Tarih öncesi Sümerlerden günümüze Süryanilerin soy kütügü MUSTAFAALASONYALI j ürkiye'deki yaşayan büyük çoğunluk, gerçekte, üzerinde I yaşadığı ülkenin ne toplum; sal tarihini, ne de kültürünü I yeteri kadar tanıyabilivor. Cumhuriyet döneminde, gitgide uaha fazla homojenleşen toplum, 19. yüzyıldaki çeşitliliğini/ renklerini gittikçe kaybetti ve çeşitli uluslardan/ kültürlerden/ dinlerden ve dillerden oluşan o büyük mozaik, neredeyse standardize edilmiş bir yapıya, hegemonik bir ideolojik kuşatmaya dönüştü. Işte bu ortamda, sayılan ne kadar azalmış olursa olsun Anadolu halklarının kültürlerini, tanıma/anlama çabası daha çok önem kazanmaktadır. Bu tanışma, çoğunluk kültürü bakımından çeşitlenmeyi/ zenginleşmeyi sağlarken, diğer kültürlerin de, varlıklarını sürdürmeleri ve daha elverişli koşullara kavuşabilmeleri bakımından önem taşımaktadır. Türkiye toplumu, bugün, kendi dışında iki temel kültürel modele yönelmiş durumda: Batı (Avrupa, ABD) ve Islam toplumları modelleri. Bu modeller, yaşayan biçimleriyle, medyadaki propaganda araçlarıyla toplumu öylesine kuşatıyorlar ki, çok yakın zamanlara kadar Anadolu'nun her yerinde, sokakta, kamu mekanlarında birlikte olduğumuz diğer halklar ve onların kültürleriyle ilgilenmek ve r' . uan öğrenerek, onlarla beraber olınak, artık aklımıza gelmiyor. Bu ülkede birlikte yaşadığımız Ermenileri, Süryanileri, Yahudileri ne kadar tanıyoruz? Kürtleri ne kadar tanıyoruz? Ve toplumumuz giderek önü alınamaz hale gelebilecek bir milliyetçilik krizine doğru ilerliyor. Gazeteler, TV'ler bunu körüklüyor, milliyetçiliğin kanlı saldırılarıyla biçimlenmekte olan dünya konjonktürünün gelişmeleri de, daha fazla milliyetçilik için yorumlanıyor. Türkiye'de TürkJerin ya da Anadolu'nun tarihini, yani kendi tarihimizi ve geçmişinizi daha iyi anlamak için, bir tran tarihi okumak, bir Suriye, Lübnan tarihi okumak, Irak tarihi, Mısır tarihi okumak isterseniz, böyle bir tarihi kitabı bulamazsınız. Hele Ermeni tarihi, standartlise düzeyinde bir Ermeni tarihi, Gürcü tarihi öğrenmek isteseniz bile, böyle bir imkan asla yoktur. Yunan tarihi, Bulgar tarihi, Romen tarihi, ancak Osmanlı tarihi içinde okutulduğu kadar öğrenilebilir. Oysa tarihi, farklı olaylara ağırlık vererek farklı göstergelere göre yorumlayaCUMHURİYET KİTAP S A Y I 212 ASUP Tarihi larında bulunmalarını artık sağlayamadığımız Süryanilerin bu durumundan, toplum oîarak sorumlu olduğu muzu anlamamızgerekiyor. Diyarbakn'ın.Midyat'ın, Mardin'iıı kentlerinde ve köylerinde yaşayamayan, yöredeki yüzlerce manastırını terk etmek ve yıkılmaya bırakmak zorunda kalan, TurAbidin'i ziyaret edemeyen Süryani topluluklarının îsveç'te, Kanada'da, Hollanda'da hatta îstanbul'da nasü bir geleceği olabilir ki? Süryani topluluklarının özgür, onurlu ve yerel kültürünü olması gereken doğalhkta yaşatmak sorunu, aynı zamanda bizim de sorunumuzdur. Erol Sever'in kitabı bu bakımdan önemli." Asur Tarihi/ Erol Sever/ Istanbul, 1993/KaynakYaytnlan. tlgilenenler için not: Süryanılerle ilgıli ve Süryanileri de ilgilendıren Türkçe yayınlardan bazılan aşağıdaki listede sunulmuştur • Andersson, Stefan (1992), Asurlar. Istanbul: Kaynak Yayınları. Andrews, Peter Alford (1992), Türkiye'de Etnık Gruplar tstanbul: Tüm ZamanlarYayıncılık. Armalto, Shaq (1993), Türkiye Mezopotamya'smda Mardin. Isveç: Nsibis Yayıncıhk. Aydın, Cebrail (1964), Tarihte Süryantler. Istanbul. Bilge, Yakup (1991), Süryanilerin Kökenı ve TürkıyelıSüryaniler Istanbul. Çelik. Mehmet (1987), Suryanı Kılısesı Tarihi I. Istanbul. Çiyan, Gabar (1993), SuryanıKıldam (Asurlar). Isveç: Nsibis. Dolapönü, Hanna (1972), TarthteMardın tstanbul. Günel, Aziz (1970), Türk Süryaniler Tarihi Diyarbakır. • Kramer, S. N. (1990), Tarih Sümer'de Baslar Ankara:TTK. bar Mattoy, Matiyef (1992), Aıurtlerın Tartht ve Kültürü Uzertne Isveç# Nsibis Yayıncılık. Özbay, Kemal (1975), Süryaniler, Kadım Süryaniler ve Türkiye'dekı Durumlan. tstanbul. Özdemir, Murat (1988), Yezidıler ve Süryaniler tstanbul: Ekin Yayıncılık. Perley, Barşavm David {l?92), Asurlar Mısyonerler tsveç: Nsibis Yayıncılık. • Samcun.surmadBayt Mar (1993), PatrtkMarSamcun'un Katlt Isveç: Nsibis Yayıncılık. Sayılı, Aydın (1982), Mtsirlılarda ve Mezopotamyalılarda Matemattk, Astronomive Ttp. Ankara: TTK. Soysü, Hale (1992), Kavımlcr Kaptsı I tstanbul: Kaynak Yayıncılık. bar Şawme, Tuma (1992), Avrupa'da Süryaniler. Isveç: Nsibis Yayıncılık. bar Şawme, Tuma (1992), Dünden BugüneTstanbul'Süryanileri tsveç: Nsibis Yayıncılık. Şawoce, Jan Bet (1992), MezopotamyaitSığtnmactlar. tsveç: Nsibis Yayıncılık. Tori, Welate (1991), Birlikte Olduğumuz Halklar. tstanbul: Koral Yayıncılık. S AY F A 15 lirol Sever, "Asur Tarihi "nde Ortadoğu ve çevresinde dolaşıyor ve tarih öncesinden günümüze Asurları inceliyor. rak yapılmış farklı çalışmalardan, farklı kaynaklardan okuyarak anlamaya çalışmak, kadar gerekli... lnsan toplumlarında tek bir yaşam biçimi olamayacağı gibi, tek bir tarih de olamayacağını daha iyi anlayabilmek için, başka tarihlere ihtiyacımız var. Işte Erol Sever'in Asur Tarihi kitabını okumak, bizler için bu nedenle önem taşıyor. Kitap, gerçekte, bugünkü Süryani cemaatinin ilk çağ (Asur tarihini) ve ortaçağ tarihini anlatıyor. Süryanilerin kim oldukları, adlandırma(Asur/Süryani)sorunu,yazılıveyazısız dillerin neler olduğu ve bunun nedenleri, Süryanilerin Hıristiyanlık içindeki konumu, vb. gibi konularda bilgi veriyor. Belki Süryaniler ve Süryani dili, dini, geçmişi ve kültürü ile ilgili bu sorular, bilinmese de hiçbir şey kaybetmeyeceğimizi düşünebilirsiniz. Oysa kitabı okudukça, tam tersini, yani bütün bunlarınbilinmesinin öneminianlıyorsunuz. Aritmetiğin, geometrinin ve cebirin, astronominin, kutsal kitapların ve bu kitapların mitolojikedebiyatının, "Kadim Süryani liturjisi"nin Urfa ve Antakya şehirlerinin, Emevi ve Abbasi uygarlıklarının ve Rönesans'ın, Isveç, Hollanda ve Kanada'daki Süryani diasporalarının gözünüzdeki değeri değişiyor. Bu konulara başka bir gözle bakmak gereğini hissediyorsunuz. Gerçi Erol Sever'in/4«/rT<7r//>/ kitabı, tarihçinin yazdığı bir tarih kitabı değil. Asur tarihi bölümünde teknik tarihçiliğin ağır bastığı bir ele alış biçimi var ve bu tür kaynaklara çok bağımlı olmanın sonucunda, çoğu kez, mekanik bir savaşlar tarihini tekrarlamakla yetinmek durumunda kalıyor. Ortaçağ Asur tarihi ise, tarih olmaktan iyice uzaklaşıyor ve TİKP savunma şemasına çok fazla dayanan ve tekrarlarla dolu bir bölüm oluşturuyor. Buna rağmen bilinen niteliklerini bu materyallere bile, Süryani topluluğunun geçmişi ile ilgili bağlantılar arayan bir gözle bakmanın sağlayacağı kazanımlarvar. Bu kitabı.Türkiye'de, özellikle Süryani tarihinin oluştuğu Güneydoğu bölgesinde (Türkiye Mezopotamyası'nda) sayılan çok az kalmakta olan bir cemaati, Süryanileri daha çok tanımak ve daha iyi anlamak için okumak, ülkemizdeki kültürün çoğulcu karakterini elden geldiğince korumak isteyenler için, yararlı olacaktır. Urfa'da, Mardin ve Midyat'ta, Diyarbakır'da, Şırnak'ta yani, anavatan