Katalog

O K U R L A R A Franz Ka/ka 1924'de öldüğü'nde geride bıraktığt yapıtlanmn bu denligüçlü etkiler yapacağını urnmamtşlt sanırız ölümünden bu yana geçen 70 yıl içinde tüm dünya edebiyatını etkiledi Ka/ka. Bu etkide eserlerini güntsığma çıkaran Max orod'u da unutmamak gerekiyor. 1994 yılı Ka/ka nın ölümünün lO.yıhydı. Buyıliçinde dünyanın çeşitli ülkelerinae düzenlenen etkinliklerle anıldı Ka/ka. Eserlen yeniden değerlendirildi. Ka/ka, 1950'liyıllardan bu yana ülkemiz edebiyatçtlartmn ve edebıyatseverlerin de gündeminde oldu hep. Etkileri tartışıldı, tüm eserleri tekrar tekrar basıldt. Kafkayılı bitmeden birKa/ka değerlendimıesi sunmak istedik sizlere. YineAlman dilinde yazan bir başka yazarm, liermann îîesse'nin kitaplart da ncredeyse tümüyle dilimıze aktanldı. Bir de liermann Hessekitabı yayımlandı. Sayın YıldızEcevıt'in Hesse'yi degerlendiren biryaznı ve bir başka ünîüyazanrL Djuna Bames'ın "GeceyiAnlat Bana"sı ile ilgili yazılanmız yer alıyor sayfalaımızda.. Bolkitaplı günler!... ' TIJRHAN CÜNAY Katmerli papatyalann ateşte yanan kalplerinin kokusu: sasregggmiBassisgsggigg^sıtg»^^ Boris Vian vcva Kırmızı Ot t/leştirmenlere göre Boris Vian'ın asıl gücü 19471953 yılları arasında yazdığı dört romanında saklıdır: Günlerin Köpüğü , Pekinde Sonbahar, Kırmızı Ot ve Yüreksöken. Şaşırtıcı bir tarzda ve paradoksal olarak yazdığı fantezi ve coşkuyu müthiş bir tempoyla yoğurduğu bu dört roman çağdaş edebiyatın klasikleri arasında yerini almıştır. EDİPUYAR BORIS VIAN kırını/ı nt . n mmmmmmmmmmmmsmmmmmmmmmmm B clirli bir süre son ra öleccğinizi biliyor ve sıkışmış bir zamanı yaşıyorsanız, ne olmak neler yapmak isterdiniz? Tek bir ömürsizeyetermiydi? Boris Vian, "40 yaşıma ulaşmayacağım" diyen ve bunu başarabilen bir adam. 1920 yılında Ville d'Avray'da doğan Vian, 39 yaşında bir eserinin fılm uyarlamasını seyrederken, 1959 yılında kalp kfizinden ölüyordu. Tükencn, yorgun bir kalpten söke söke aldığı her yılı değeriendirdi. Kısa bir hayat sürdü ama asla tek bir kimliğe saplanıp kalmadı. Sayısız yaşamı, hiç yaşlanmadan sürdürdü: Mühendis, caz trompetçisieleştirmenibestecisi ve vokalisti, oyun yazan, romancı, şair, kara edebiyat ve biHmkurgu çevirmeni, sıkı bir amatör sinemacı, dcrgici, Kral Übü'nün yazan Alfred Jarry'nin sadık tutkunları tarafından kurulan College de Pataphysique'nin aktif bir üyesi, aşık, serseri ve hasta kalbi yüzünden genç yaşta ölüme mahkum bir adam. Birçok dergi ve gazete yazısı, 400'ü aşkın bestesi, ovunları ve kara Amerikan edebiyatına öykünüp Vernon Sullivan adıyla yazdığı dört roman (ki bunlarda adını çevirmen olarak geçirip zamanın eleştirmenleriyle eğlenmeyi umuyordu) veöyküleri, 8O'!erin ikinci yarısıhda Fansız gençliği tarafından yeniden keşfedilen Vian ın su üstündeki çalışmalandır. Eleştirmenlere görc onun asıl gücü 19471953 yılları arasında yazdığı dört romanında saklıdır: Günlerin Köpüğü (1947), Pekinde Sonbahar (1947), Kırmızı Ot (1950) ve Yüreksöken (1953). Şaşırtıcı bir tarzda ve paradoksal olarak yazdığı fantezi vecoşkuyu müthiş bir tempoyla yoğurduğu bu dört roman çağdaş edebiyatın klasikleri arasında yerini almıştır. Altıkırkbeş Yayın'ın geçtiğimiz günlerde yayımladığı ve Ayça Sezen'in gerçekten temiz bir dil kullanarak çevirdiği Kırmızı Ot ileefsanevi dörtlü Türk okurları için tamamlandı. Artık, bir anlamda birbirini tamamlayan bu kitapları ele alıp yeniden okumanın vakti geldi galiba. Zamana karşı yanş, Vian'ın eserlerine attığı damgasıdır. Günlerin Köpüğü, sadece iki gün içinde yazılmıştır. Bu yarışın getirdiği, hızlı yazış sorunu, Vian'ın romanlarında kullandığı dile, bitmeyen bir koşturmaca ve sayfaların içinden delicesine fırlayan temposuna yansır. Sanki onun gibi, okurları da roman ve öykülerini bir dikişte bitirip dış dünyadaki yolculuklarına kaldıklan yerdcn devam etmek zorunda gibidir. Dış dünya diyorum (Sullivan adıyla SAVI 2 5 4 Vlan'm asü gücü yazdıkları dışında) dört romanında da kurduğu dünya gerçeğinden daha farklıdır. Olması gerektiği gibi, absürd, duygusal tepkimeler ve aşktan oluşan garip bir sıvıyla doludur. Kendine özgü sözcükler, canlılar, oyunlar üretir. Garip bir oyunu veya içinde olmayı istediğiniz bir öyküyü anlat an meddah gibi Vian, bulutsu bir dünya anlatır sizin için; gözünüzü açtığınızda kaybolupgitmesıgerek. Eleştirmenler, Boris Vian'ın tarzını asıl karakterize eden şeyin bağımsızlık olduğunu yazarlar. Bana göreyse bağımsızlığın yanında müzisyenliğinden gelen farklı bir duygu yapısı da yatmaktadır. O tüm müzisyenler gibi parçaların bitiminde mutlaka bir sessizlik olduğunu bilir. Yalnızlığın içinde dalınan düşler gibi dört romanı da mutlu veya mutsuz olarak tanunlanamayacak bir şekilde biter: Olümle. Bu sadece sıradan bir sondur ve yeni bir şarkı başlarken siz kitabı kapatırsınız. Yukarda bahsettiğimiz dört roman birbirinin içinde dönüpdurmak tadır.Büyükyalnızlığın dört farklı yorumu gibi, Vian, Kırmızı Ot'a ise fazladan kendi düşüncelerini ve yaşama karşı duyduğu soruları çok daha açık bir şekilde yüklemiştir. Kırmızı Ot'ta açıkça sorulan bir soru vardır: Eğer dünyada en çok istediğiniz şey elinizc geçerse mutlu olurmusunuz? Romanınkarakterlerindenbiri.konuşanköpek SenatörDupont "evet" cevabı verecek kadar emındir kendisinden. Bu soruya cevap veremeyen asıl karakter Wolf, yanıta ulaşabil Dört 1arkh yonım mek için Senatör'ün en büyük isteğinin nesntsi olan şeyin peşine düşüyor ve biraz şiddet kullanarak ele geçiriyor: Bir ouapiti. Ouapiti, yeşildir, yuvarlak dikenleri vardır ve suya atılınca plop sesini çıkarır. Gerçek yaşamda hiçbir zaman göremeyeceğiniz veya yanınızdan geçtiği halde hissedenıeyeceğiniz bir canlı olan ouapitisine kavuşan Senatör Dupont, sonsuz mutluluğa ulaşır. Büyük bir ahmaklık ve bunalımın içine düşse bile amacına ulaşmış, mutlu bir canlıdıro. Buyıpratıcıamarahatlatıcıdurumu izleyen Wolf, iyi bir erkek kahraman olarak kendi melankolisinin ve düşlerinin peşinden gitmeyi sürdürecekti. Romanda ikinci bir soru daha vardır: Yaşamak, bir sarkacın sıkıntıyla aptalca bir mutluluk arasında gidip gelmesinden daha farklı bir şeyolmalı (mı)dır? Bu sorunun cevabını bulabilmek içinWolf, mekânisyen ve yakın dostu olan Lazuli'nin romandaki gizli çocuk, duygusal bir âşık, siyah bir adam tarafından sürekli izlenen ve acı çeken asıl karakter yardımlarıyla geçmişe dönüp anılarıyla hesaplaşmasını sağlaya>:ak zamanmakinesiniyaratırlar. Wolf,Saphir'inmakineye girmesine izin vermez, çünkü o zaten acıçekiyordur. Kara mizah kisvesini çıkardığınız zaman, bu romanda Vian'ın tüm dünya ve aldığı eğitimle hesaplaşmasını rahatça okuyabilirsiniz. " Yaşlı, budala profesörler" diyor, Wolfveya Vian, sizseçin "Birbunaklıkokulu. Eğitim... Yaşlılıkları iğrenç... Cüzzama dönüşüyor. Yüzey yıpranıyor ve altta ne olduğu görülüyor... îğrenç bir madde... On altı yıl gecelerimi çaldılar benden..." Klasik bir aile sevgisi içinde boğulmuş, onu sevenlerin aptal hatta kötü oldukları sonucuna varan Wolf, ailesinin yalıttığı dünyasında kahramanlığı seçer ve Vian onu konuşturur: "Bu kahramandan daha yalnızne vardır?" Imtlyaz sahlbl: Berln Nadl oBasan ve Yayan: yenl cün Haber AJansı Basın ve Yayıncılık A.$. . cenei Yayın Yonetmenl: Orhan Erlnçc cenel Yayın KoordlnatorU: Hlkmet Cetlnkava • Yazı Işlerl Müdüıiert: Ibrahlm YHdız (Sorumlu), DlnçTayanç o Yayın YOnetmenl Turhan Cünay craflk Yönetmen: Dllek llkorur Reklam: Reha Işıtman Geçmişine yantığı her yolculuğun sonunda anılanndan bir bölümünü belleğinden yitiriyordur. "Anı yoktur" diyor Vian, "anıların kendisinden kaynaklanan, bir başka kişilikle yaşanmış, bir başka hayat vardır." O zaman bir sorudabizsoralım. Yaşamıngerçekteneolduğunu anlamaya çalısan bir insan tüm anılanndan kurtulursa ne olur. Bu sorunun yanıtı Kırmızı Ot'un içinde gizli. Günlük yaşamın sıradanlığının altında yaşayansaydamörtüyükaldırdığımızda gerçek yaşamı görebilirsiniz. Boris Vian'ın küçük kırmızı otlarla bezediği ve ateşte yanan katmerli papatyalann kalplerinin kokusuyla anlattığı o garip sıvıyı. Tüm bunların ardından dönüp bahsi geçen diğer üç kitabı da okumalısınız. Kırkınızdan önceöldüğünüzdeelinizdebirşeylerinkalmasın ı istiyorsanız, eğer. tyigeceler. • Kırmızı Ot / Boris Vian / Türkçesi: Ayça Sezen /A/tıkrrkbe} Yayınlart/144s. S A Y F A 3 'Anı yofctur' C U M H U R İ Y E T KİTAP