Katalog

sinüirme işidir. Bu sinclıı ıneye karşılık olar.ık hcı zaman sindiremeyeeeğimiz kadaı değişik şeyler sunulacaktır. Ycni Yalan Zamanlar her şeyden öna toplumsal elcştiridir: Ay dınların, vatan mıllet diyc basbas bağııanlaıın, aile kurumunu koruyalım diye çağıranların, eskiye dön mek isteyenlcrin, cinscl dürtülcıirıi gizleyenlerin, gizemin ve küçük dünyaların rahatlığını özleyenlerin..daha pek çok şeyin eleştiıisi. Kim gerçekte kimdirKimin anlattığı doğruduı kim kimlik değiştirmektedir, kimin kimliğinde çocuklukta yaşanan traged yaJann izleri salt Freud'un aksiyomlarıyla çözülmek istenmektedir? Roman, romandaki ya zarın vasiyetle kendisinc kalan bir şeyi aramaya gitmesiyle başlıyor. Bu biı rüya. Rüyada varolan her türlü mantıksızlığı içeriyor. Ne var ki, rüya mantıksızlığı deyip geçemeyeceğimiz kadar da güncel yaşamın içinde bir durum yaşanıyor: Terkedilmiş bir mekâna giren, oraya girdiği görülen bir insanımızınbaşınagelebilecekşeygerçekleşiyor ve yargısız infaz oluşuyor. Ardındancenazetöreni! Insanlarınbu ölüme yaklaşımlan... Karabasan biçiminde bir karamizah anlatısı... Sonundagüvenlikgüçleriarananşeyielegeeirecek... Bu, Friedrich Engels'in daktilosudur. Anlatıcının yaşamı değişmiştir: "Bundan böyle Engels'in daktilosu öncesi ve ona sahi p oluşumdan sonrası olarak ikiye ayrılacak yaşamöykiim..." (sayfa 14) Güvenlik güçleri daktiloya da el koyarlar. Kahramanı bir RenauJt'nun arka koltuğuna iterler, ayakucuna bir kara bıyıklı üişir, önde oturan en uzun boyluya: "Daktilo Engels'e aitmiş efendim..." der. "Kîmmiş bu Engels denen herif?" diye soruyor şoför. (sayfa: 15) Engels'in daktilosunıın roman icinde bir başka işlevi yok. Ancak daha baştan romanda siyasal mesajlar verileceğinin, toplumsal eleştiri yapılacağının ve anlatımda gerçekle rüya iüşkisi gibi yalanla şaşırtıcı olan arasındaki ozmozların sürüp gideceğinin habercisi... Yeni Yalan Zamanlar eleştirel bakışı yanında, duygu dolu yoğun sevilerin ve bundan doğan çaresizliklerin de anlatıldığı bir sanat yapıtı. Romanın kurgusu, çok değişik: Zor ve büyük çaba harcandığı beİli olan bir kurgulaması var. Aral, rastlantısal olayları biraıaya getirmiş: Eski Amerikan ve bir zamanlarm Türk filmleri ile şimdilerde milyonları C U M H UR İY ET K İ T A P SAYI 253 "Tarih büyük çoğunluğun acılarını televizyonları başına çivileyen pembe dizilerin genel mantığı olan ve duygu yazmtyor. tnsan acılarının ayrıntılarısallığı sonuna kadar sömüren o; za na girmiyor. Yüreğin, ruhun, var olmanda, mekanda ve kişilerde saJt olay manın dayanılmaz acılarını söz konusu bile etmiyor..." (sayfa 154) lara dayalı hareketlilik yöntemini kullanıyor yer yer: "Tam o sırada/ meğerInci Aral, insanın toplumsal kimlise mekân daha önceki mekân değil ğinin katılmadığı durumda bireysel miymiş/ kişiler filanken meğer kimlik kimliğin çözülemeyecegi inancında. değiştirmemiş mi..." gibi kolaylıklar "Bu adamın bir resme herkesin bakvardırya... Onlardanyararlanıyor. Antığı gibi bakıp geçemeyeceğini, başcak... Bunu ironik bicimde yapıyor. kaları için yalnızca giizel ama daha Gerçek öyküyü, alttan akan gizil bir ırçok sıradan olan bir yiizün ardındaki mak olarak sonradanfarkettiriyorokuöyküyü yakalama duyarlılığına sahip runa. Aral bir şeyi anlattırıyor, sonra olduğunu tam da burada belirtmek bunun tersini ya da değişik biçimini. zorunluluğu var..." (sayfa 42)" Tam da dikkatli bir okur oldugunuzu Bir dostluk nasıl tarazlana tarazlana farkedip.yazarınhatayaptığınıdüşünincelir, kopma noktasına gelir, ya da düğünüz anda, yazarın bunu özellikle üstündeki lekeler genişler yayılır: Güyaptığını, kurguyu çok çeşitli trüklerle vensizlikler, kazık atmalar onu nasıl beslediftini anlayıveriyorsunuz. Kuşepritir, yok eder/ Bir evlilik nasıl eskusuz romanın yalnızca konusunu ve kir, derinligini yitirip yüzeysclleşerek olaylar zincirini kapmak isteyen, bu tek boyutluluğa indirgenir de insan nunla yetinmeye razı okurlar için hazırkazık yemişliğin acısını duyar/ Ayrılık lanmış tuzaklarla dolu bir anlatun biçigöründügünde bir sevi nasıl da pardmi bu. Okuru dikkatli olmak zorunlutısını yitirir, değerler koflaşır, yaşaluğunda tutuyor. Bunu neden yapmış? nanlar unutulmuş, değerler değersizBir romanın mesajı çok basit olabilir, miş gibi yoksanır/ Yaş,am biterken biyalnızca bir öyküyü anlatrnak olabilir. linenler bilinmiyormuş gibi yapılır, Aral şöyle söylüyor: "Isterdim ki yazdayanılamayan şeylere dayanılır/ dıklarım yalnızca ikimize ilişkin ol...Bunları; yaşamımızı dolduran yasıın. Bunca umutsuzluk içinde bile dalanlann öyküsünü anlatıyor ve bunun ha aydınlık olsun. Daha açık, daha gü için hem insanları hem deonların kurvenli, anlaşılır ve tutarlı olsun. En dukları yasjddıkları bütiın kurumları, önemlisi daha inanılır olsun. Ama oldııygulan ve dürtüleri ırdeliyor Inci madı çiinkü, belleğim ben ve o da olan Aral. ve aynı zamandaolmayan birçok insa"Değişen nedir? Değişen değerler nın belleği, bilinci,yüzü, gözü ile tıkanedir? Bu kızlar cinselliğe en aç ve basadoluydu." (sayfa: 335) açık oldukları dönemde hem böyle rahat, toplumsal ölçülere göre kuralInsana ozgü olanı, toplumsal eleştırıdışı ilişkilere kolaylıkla giriyorlar yi, onun çeşitli yönlerinden bakarak hem de mistisizme sapıyorlar. Duryapmadılar, diye düşünüyor ya/.ar: madan fal bakıyor, burçlardan, gizil güçlerden medet umuyor, dine imana tarikata, Tanrı'ya, hatta cinlere sığınabiliyorlar. Bu gençleri kim yarattı peki? Eöer yirmi yıl önce olsaydı bu kızların fanatik komünistler olacağındarı kuşkum yok." (sayfa 66) "Neden eğilir insan bu korkak köpekçe yaşama tutkusu bu alçak tutku nerden yaşam bulur ki..."(s.2O6) Kitabı bitirip kapattıgınızda bıraktığı nedir? Sorular ve yanıtlar... BöyJe mi, böyle olabilir mı.' (Siyasal açıdan) Olabilir, neden olmasın? (Doğal sonuç) Sanki şimdiki çok mu farklı? (Toplumsal yönden) Insanlar çok şeyi yaşar ve dayanabilir. 1 ler şey bir kasırga önündeki örümcek ağına endeksli sanki. Her şey yok olabilir ama örümcek agı kalabilir. Ama hep rastlantısal mı yaşayacağız? Güzellikle gizem birlikte mi sürclürürler varlıklarını yoksa biz, güzelde var olmayan bir gizemi illa arayan dürtülerimizle mi doğduk? Yukardaki paragrafta saydıgım sorular, kitabın bende hemen o an bıraktıgı sorular. Bunlar kitabın açık bıraktıkları değil, onu okumakla oluşan sorular. Yeni Yalan Zamanlar, çeşitli kesimlerden insanları anlatarak bu gidişin nereye olduğunu hatırlatıyor. Çok anlatdmamış bazı yaşanmışları gündeme getiriyor. Kalıp değerleri tuzbuz ediyor ve iletişimsizliğin neden oldugutehlikeyiişaretediyor. Alışılmışolanın çoğu kez ne kadar zor ve geıeksiz olduğunu hatırlatıyor. Bizlerin gerçekte bütün kötü yanlarına karşın alışılmışın sürmesini yeğlediğimizi anlıyoruz. Bir tür kurbanın katilinden kurtulmak istememesi sendromu içinde yaşadığımızı... Aile içi şiddetin veensestin anlatıldığı öyküler, acının yürekteki el izleri gibi paralayıcı. Aral, birinci kişi ağzından aniatım ile yazarın anlatımı yöntemini çoklukla uygulamış. Son bölümde ise üçlü anlatımla sürdürüyor romam. Birinci, ikinci kişi anlâtımları ve yazarın anlatımı...Çokbaşaıılı. Belki yine başa dönmek gerekli: Neyi anlatıyor Yeni Yalan Zamanlar?.. Zamanın yeni zamanlarda da yaJancı olduğunu mu yoksa yalanların bu zamandayeniliklerkazandığınımı? Şimdiki yanıtım: lkisinide. Çarpıcı, şaşırtıcı, güçlüve yenilikleıle dolu bir kitap... 1994 yılının Tüık edebiyatı hanesine çok olumlu bir kimlikle kaydı düşülecek... • SAYFA