Katalog

DR. ALEVCOŞKUN S ivil toplum gökten inmez, yasalarla da yaratılamaz. Onun gerekleri vaıdır. Toplumuoluştu ran bireyleı ve oluştuıulan ör gütler demokrasiyi algılıyacaklar, inanacaklar, onun gereklerini yerine getirecekler. Demokratik sistemi hergün, biı gün öncesinden daha güçlü olaı ak savunacaklar ve demokrasinin gelişmesi için çalışacaklarlar. Sivil toplum biı demet kurumlar yelpazesidir. Onemlı bir kurum da üniversitelerdir, araştırma yapan resmi ve özel kuruluşlardır, özerk kurunılardır. Toplumumuzda geriye gidiş olduğu kddar, scvindirici bir gelişme de sivil toplum amaçlayan ya/.ıların yanında, sivil toplum içın çalışan, fikir üreten kurumlann da yavaş yavaş boy göstermeye başlamasıdır. Işte Ankara'da kurulan TIİSAV; yayımladıkları araştırmaları daha önce konu etmiştik. (Cumhuriyet Kitap liki: • Sayı 236, 1 Liylül 1994 vesayı241,Xlikim 1994) Bugün yeni bir kuı uluştan, Stratejik Aıaştıımalar Vakfı vc Türkiye'de Siyasi Tıkanıklığı Aşmak tçin adlı yayınından söz edeeegiz. Bu vakıf, Türkıye'nın çeşitlı soı unlaıına alternatif çözüm önerileri geliştirmek amacıyla, ünivcrsitc öğretim üyeleri, bürokratlar, işadamlarıtarafından 1993 Kasım ayındakurulmuştur. Bu kutuluşun başkanlığını yapan Doç. Dr. (îökhan Çapoğlu, Bilkent Universitesi Işletme l'akültesi'ndeöğrcitm üyesi; uzmanlık dalında lngilizce ve Türkçe eserleı veımiş genc,' bir bilimadamıdır. Dr. Çapoğlu taıafından yazılan, Stratcjik Araştırmalar Vakfı tarafından yayımlanan bu <,a]ı<îmanın tanıtım yazisında, Türkiye'de siyasi tıkanıklığın toplumun tiim kurumlarını işlemez hale getirecek boyutlara ulaştığı bu nedenle diğer konuların tümünün ikinciplanaitildigibelirtiliyor.(S.5) Bu araştırmada, Türkiye'nin içine sürüklendiği laik olanlarolmayanlar, Kemalist ve diğcticri gibi yapay olarak yaratılan vetoplumugereksizbiçimde kamplara bölen tartışmaların dışına çıkdması ve ülkenin temel sorunlarına çözüm aranması istenmektedir. Kitabın çözüm arayışları konusunda tartışma açmak amacıyla yazıldıgı belırtiliyor. Yazata göre, Türkiye'de siyasi tıkanıklığı aşmak içın, siyasi parti örgütleri oligaışik yapılarından, ve devlette ganimet paylaşma aracı olmaktan kurtarılmalıdır. Bunun öncelıkle siyasi paıti oıgütlenmesi ile devletin ekonomideki rolünün değiijmesi ve yerelleşmenin gerçekleşmesiyle olanaklı olabilece|îini, demokratik katılım sisteminin geliijtirilmesi sayesinde tüm kurumlarıyla "hesap sorulan, hesap veren" devletın ortaya çıkması14 ^tratejik Araştırmalar Vakfı'nın yayımladığı ve GÖkhan Çapoğlu'nun yazdığı "Türkiye'de Siyasi Tıkanıklığı Aşmak İçin ", Türkiye'nin içine sürüklendiği laik olanlarolmayanlar, Kemalist ve diğerleri gibi yapay olarak yaratılan ve toplumu gereksiz biçimde kamplara bölen tartışmaların dışına çıkılması ve ülkenin temel sorunlarına çözüm aranması istemektedir. TURKIYB'DE ^ $ 1 T1KAN1KL1C1 AŞMAK İÇİN n ı n ü Türkiye'de siyasi tıkamklık önerileri Doç. Dr. Gökhan Çapoglu güncel bir yaraya parmak basıyor gcekliliği üzerinde duıul m a ktad.r. Kitap dört bölümdenoluşuyor, I. Bölüm: Türkiye'de Siyasi Tıkanıklıkve Yarat tığıKayıplar II. Bölüm: Türkiye'de Siyasi TıkanıklığınNedenleri III. Bölüm: Tüıkiye'de Siyasi Tıkanıklığı Aşma Yollaıı IV. Bölüm: Lylem Flanı Kaynaklar ve Ekler Kitabıilkelimealdığımda.herhaJde yine bir (Cumhuriyet sıralaması, bir ikinci Cumhuriyet fikri ile karşılaşacağımı, sanmıştım. Ama yanılmışım, yanıldığima da çok sevindim. Yazar birinci bölümde özellikle vergi toplama konusundaki bozukluklardan, resmi dairelerde iş görmek isteyen vataridaşın önüne çıkarılan bürokratik engellerden, her gün ortaya çıkan yolsuzluklar ve bu yolsuzluklar karşısında siyasi irade ve yargının kayıtsızlığındanyakınıvor. Siyasi tıkanıklığın rakamlara yansıyan nesnel sonucu ise, Türkiye ve Güney Kore'nin karşılaştırılmasında açık bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Türkiye'de kişi başına düşen milli gelir 1995 yılında Güney Kore'nin üç katı idi.210dolarakarşılık,70dolar. 1984 yılında ise durum tersine dönmüştür. (J üney Kore'nin kişi başına düşen millı geliri 4400 dolara ulaşırken bu rakam Türkiye'de 1570 dolarda kalmış Günay Kore Türkiye'yi gaçti tır. 1989'da Türkiye'nin ihracatı 11.6 milyar dolarda kalırken, (îüney Kore'ninki, 62.3 milyar dolara ulaşmıştır. (S.22) 1 ürkiye'de iç politikadandış politikaya kadar en temel konularda çözüm üretilemediğini, alınan kararların bütünlükten yoksun, düşünülmeden alınmış, göstermelik nitelikte olduğu belırtiliyor. Orneğin, PTT'nin satılması, 440.600 öğreneinin açık öğretime yerleştirılmesi, unıversite sınavlarının kaldırılması, gecekondu yapımına izin verilmesi, faizlerın emirle düşürülmesi gibi temel politikalara dayanmıyan kararlargibi... Yazar Türkiye'de Siyasi Tıkanıklığın Nedenlerini dört ana başlıkta irdeliyor. 1 Demokratik katılım ve denetim eksikliği, 2 Siyasi partilerin oligarşik yapıları, (özellikle delege sistemindeki bozukluklar) 3 • Devletin ekonomisindeki ağırlığı, 4Yerelyönetimleringüçsüzlüğü. Yazar üçüncü bölümde, Türkiye'de Siyasi Tıkanıklığı Aşma Yollarını irdeler, yazara göre, Türkiye'de sıyasal alanda son yıllarda güncel hale gelen ıki tartışma var. Birincisi başkanlık sistemi, diğeri ikinci Cumhuriyet tartışmalarıdır. fakat "Başkanlık sisteminin yürütmenin yetkileı ıni arttırıp tek elde toplaya cağı için devlet yönetiminde keyfiliği" daha da arttıracağını, "Osmanlı'dan gelen tarihsel geleneğimizin" de buna uygun olduğunu vurguluyor. (52) 1993 yılında batılı iki bilim adamı A. Stepan ve L. Skach'ın yaptıkları karşılaştırmalı bir incelemede parlamenteı demokarsilerin, ekonomik ve toplumsal yeniden yapılanma ve demokratik gelişme için, başkanlık sistemine göre daha elverişli olduğu sonucunu çıkardıklarınıbelirtiyor. (53) 19791989 yılları arasında dünyada demokrasi ile yönetilen 43 ülke var. 34'ü parlamenter demokrasi, ikisi yarı başkanlık sistemi, beşi ise tam başkanlık sistemi ile yönetiliyor. Sözü edilen bilimsel araştırmaya göre başkanlık sistemi, parlamenter sisteme göre de mokratik açıdan 34 kat daha başarısız görülüyor.(53) Sorunun başkanlık veya parlamenter sistemden daha çok paıti sistemi ile yakından ilgili olduğunu, siyasaJ partilerin oligarşik yapılanmaları ile sivil toplum örgütlenmesinin yetersizliğinden kaynaldandığını belirten yazar bu konudaörneklerveriyor. (54) İkinci Cumhuıiyet tartışmalarının iseyapayolduğunu.Cumhuriyetinkuruluş dönemini bugünün koşullarıyla değıl, o günün koşullarıyla değerlendirmek gerektiğinı belirterek, 1920'lerin Türkıyesi feodal bir toplum niteliğindeydi; ne siyasi açıdan, ne de ekonomik açıdan haklarını savunacak bir burjuvazi vardı. Bu nedenle ilk on yıldan sonra devlet kapitaJistlerin ye" CUMHURİYET KİTAP SAYI bdnd Cumhuriyet Tartışmaton Turgut Ozal'ın (Aimhuıbaşkanı seçilmesinden sonra güncellik kazanan başkanlık sistemi tartışmalarının, cumhurbaşkanı olarak yetkileri a/.alan Ozal'ın arzularından kaynaklandıgını Başkanlık Sistemi Parlamentar Damokrasi I SAYFA 2 5 2