Katalog

kalıp anil.it ını ya/an I lans Schıltbcrger Macarıstanlı Georg ve Baıteelemeı Geor gıjevıç m oykulerı ıse ya/ann çabalarıyla hıı hlm senaryosunu andırır nıtelıkte su nulmuş üzellıkle Georg von Ungarn (Macaı ıstanlı Cıeorg'un) Turklere yonelık saptamalan çok oğretıcı ve ılgı çekıtı Bu saptamalardan ba/ıları "Padışahın sadelı ğı, alçakgonulluğu ve hoşgorusu, Iurklc rın temızlığı I urklerde konut alışkanlığı nın olmayışı, I urk kadınlarının namuslu luğu, Turk dın adatnlarının yucelığı, Furklcrın tahılhğı ve ınatçılığı, Turklenn ınanç larınabağlılığı " ( s 7 3 129) Yıne aynı şekılde larıh kıtaplarına yans>ı mayan ( em ve Beya/ıt ııı çekışmelerı ve Rodos kuşatması ıle ılıntılı o/gun bclgeler çok yonlu ırdelenerek başka hır peıuere den bakılarak verılır Ya/arm, Alman kultımınde Turk ımajı nı konuiaştırdığı "Alman Kulturunde Turk SımgeM II" mayıs 1993'te yayımla nır Ikıncı kttapta, tarıhın dolay st7 etkıledığı edebıyat ve edebı yatın da etkılendığl felsefe ve obur bılımscl alanlardakı yansı malar ırdelenır Italyan kokenlı Domınık Pa pa?ı Rıcoldo de Monte Gote'nın vapıtlarını Turk ınıgcsı açısından ırdclevtn Kula Rıcol do'nun Arapça yı veKuran'ıoğtenerek, en karşıt dıye nıtelenen ' başka yaaçılımoıneğınıverdıgını vurgular (s 43) Hırıs>tıyan lığı yaymakla kendını yukumlu sayan Rıcoldo'nun Kuran'dan etkılenıp Incıl bılgınlerıne şoyle seslendığı goıulur "Fy Incd ko nusunda bılgın olan kışıler, Mu hammed sızc ne ettı kı, lncıl'de onun adından so/etmedınız' 1 (s39) vııen ve sade ınsanlaıın gunluk vaşamına sokan, reformasvonun (ventden bıçımlen dının)kıııameısıçok yonlu bır kışıdır Cıcrmarııstık ogrenımı goren hcrkes, Turkıye dt. dc Martın I utlur 1 bu vonlerı ıle tanır Oğretılerın temel ılkelerını I urk Mer'euvaıladığıbllınme/ Kula'nınbu ırdc lemesı I urkıye'dckı Germanıstık oğrenımının farklı yapılanmasını gerektırecek oğretıcı bır yaklaşım olarak dadeğeılendı rılmelı Maıtın Luther'ın Alman kulturundekı l u r k ıma|inın Almaııların ve Avrupalı nın bılıncıne yerleşmesinde en etkın kı^ı oldu ğu goruluyor Martın Luther ıçın I urk "Tanrının kırbatı, jeyianın hı/metçısı, Hı nstıyanlığı ve 11/ tsa'yı bo/uma uğratan yokedendır "(s> 73) Lutheı.Avrupalı'nınOrtaçağ'dabıleey lemını sorgulayan, neden sonuç ılışkısı kurduğuna çok ıyı bır ornek Luther'ın 1500'lu \ılların ılk yarısında vapııgı şu sap ^umunu bdırleven ko^ııt nedenlerın anla şılmasınıamaçlar Luther, Hıribtıvanlaıı harekete geçır mek ıçın Iıııklerı ^ovlc tanıtır "Turk ve onun Islam Imparaıoılugu Tanrı'nın duşmanıdıı Kılıç ve savaş ıle Hırıstıyanlığaı kıyandır " ( s 8 9 ) "Turkler durust denetımlı, saygındıı lar ^>arap ıçme/lcr Hukumdaıa karşı ıtaatlıdırler Kadınlaıı, jehvctlılık, fazla sus, luks ve gorkem tanıma/lar Bır I urk'u dınınden dondurmek olanaksı?dır Turkler ınançsı/dır "(slO2) Luther'e gore fclaketler ınsanın aklını başına getırır dkesı, Alnıanlar ıçın Turk ler e uyarlanarak guncelleştırılır "1 urkler bı/ım oğretmcnımı/dır, onlar bı/e Tan rı'dan korknıayı ve ona yalvarmayı oğrete cektır " (s 115) Bır ba^ka yerde Luther "Turklerı boğa/layan hayır ışleyıp, gu nahlardan kurtulacaktır" (s 131), "Turk ler, Hırıstıyanlığın bajlıca duşmanıdır" Aleksısos Konımenos'un Kont Robııı t ya?dığı mtktubu anarak*ben/er anlıtım larla Avrupalıyı I urklere karşı savaşa ıstek lendırmeye çalışır Ikıncı cıldın son konuğu "Delıler Gemı sı"nın yazarı, hıcıvcı Sebastıan Branı Brant, Kuçuk Abya'nııı (Anadolu'nun) vt Yedı kılıselerın (Egc kıyılarındakı vedı kent) Turklenn elıne geçmesinı Avru pa'nın ve Hırıstıyanlığın en buyuk kaybı olarak değerlendırır (s207) 20 yu/yıla altı kala, Avrupa'nın ortasın da Sırpların olum kamplarında, onbınlerce ınsanın oldurulmeiine, yu/bıne yakın suçbuz kadının ır/ına geçılmesıne, Almanya dahıl olmak u/ere ışlenen bu ınsanlık suçu na karşı sessı/ kalınmasının, Sayın Ku la'nın soylemıyle "tanh yınelenme/, ama Avrupa'nın tslam'a bakışını etkıleyen, ta rıhsel bırıkımın /aman /aman guntelleştığı olgusuna" ışaret ettığı soylenebılır Kula'nın Alman kulturundekı 1 urk ını gesını ıçeren, (, ukurova Unıver sitesı Araştırma Fonu'nca da desteklenen araştırmasının 17 yu/yıla kadarkı doncmı 'AJnıan Kulturundt lıırk Imgesı 1 vc II' de konulaştırılmış Gunu mu/,de karşılaşılan olgulard.ıkı tarıhbel bırıkımın rolu her ıkı cıltte netleşıyor Kula'nın bu çalışması, T urk çe'ııın anlatım gucunun /orlan dığında, dılın anlatımda vetkın oldugunun sevındırıcı bır kanıtı da Sayın Kula'nın ıkı cıltte topla nan araştırmasının ılk aşaınasını yansıtan bolum çok tıtı/ ve u/un bır çalışmanın urunu Ya/arın dılı, seçılmış ba/ı kavramlar açı sından ılk bakışta larklı gorunse de, so/toıklerın çağrıştırıcı yonu ıle Turkçe'nın /engınleştığını gosteren her kesımden okuyu cunun rahatça anlayabıleceğı bır i.eçım Uzıın bolumler ara baş lıklarla suslenerek okuyucunun katılımı kolaylaştırılmış Gunu muzde Turklenn Batı ıle ılışkılerını ıçeıık ve bıçım yonunden belırleyen tanhsel bırı kımı Turk okuruna ulaştırmada araulık eden Sayın Kula'yı kutluyor, ya/ın alanın da yoğunlaşan 17 yu/yıl sonrası belgelerı ılgılı bılım çevrelerının ve Turk kamuoyu nun eleştırı ve edknıne sunmasını beklıyoru/ Olgular sınırsı/ bır okyanusta dolaşan balıklara ben/erler, tarıhçının, araştırma cının, bılımcının başarısı avlanmak ıçın okyanusun nerebine gıdeceğıne ve hangı oltayı kullanmayı scçeteğıne bağlıdır Sa yın Kula'nın ıkı ucu da keskın ıma| araştır masında ı/ledığı yolla Almanlar ıle fuık ler arasında ınsancıl ılışkılerı ve ılctışımı zorlaştıran tarıhsel bırıkımı açığa çıkarıp, bu kulturler arasında yakınlaşmavı sağla yacağına ınancımı vurgulamak ıstıyo rıım H * Çukurova ÜnwersttesıEğıtımFakulteu Rıcoldo, Islam'ın Hırıstıyanlık karşısındakı yengısını ıçıne sındıremez ve H7 Isa'ya yergı nıtelığınde mektuplar yazar "KutsalMeryembak1 Muham Almanların gözunde "Turkler gerçek barbarlar'dır med ın soyledıklerı gcrçekleşı 1 yorsankı (s 34) Mektubun bır başka yctama her borunun kaynağını dı^arda ara rınde27Nısan 1289'daSıvaskcntındebu yan bı/ım polıtıkatınm ve aydınımı? ıçın lunduğu sırada Trıpolıs'ın fethedıklığı ha de oğretıcı olsa gerek Kula'dan alıntılıyo berı gelıme, Sıvas halkının Hırıstıyanlık lum "(,(1711111 ıçtedır, Turklere karşı say ıçın daha buyuk bır utanç olsun dıye o/el gınlık vc varlık ka/anmaya yonelık sava$ lıkle pazar gunu Hırıstıyanlığın sımgesı çağıılaııyanılgı veyanıltıtıdır Toplum ıç kutsal Haç'ın hır at kuyruğuna bağlanıp yapısınııyıleştırnıelıdır "(s 77) pıslığe batırıldığını bıldırır ve aşağılanmaLuther, "1 ıırk'un dort kıtap ve peygam laranasılkatlandığınısorar1 (s 35) berlerı kutsal saydığını, H/ Isa ve annesı (H7 Meryem'den) ovguyle so<!ettıgını lslam'a yonelık butun ıçtanlıklı ovgulere yadbimadığını, ama Muhammed'ın rağmen, Rıtoldu gorevını unutmaz vc Hı Isa'danustunolduğuna H? Isa'nınTanrı riitıyanlık ıçın Islam'ı yadsımayı amaçla olmadığınadaınandığınıvurgular' (s 79) yan "Kuran'ın geçerbi/ kılınması" yonun dekı kıtabını yayımlar Avrupa Rıcoldo'yu Kula,Luther'ın Avrupa'dakı Turk ıma|i sadece bu yanı ıle alır ve değerlendırır nın oluiinaMndakı etkınlığını çok ayrıntılı trdeleı Luther'ındonemın Almankamuo Protestanlığın kunıcusu, Avrupa ıçın, yuna Turklerı anlattığı donem 1521 Belg aydınlanma ıçın çok onemlı bır bılge kımlı rad, 1522 Rodos'unalınışı, 1526Mohaç'ta ğı ıle anılan Martın Luther de kaynakları bır zafcr kazamlmış, 10 Mayıs 1529 Kanu a*>ıl duşman dıye nıteledığı Turklere karşı nı'nın Batı'ya doğru sefere çıkıığı, Turkle kullanmayıyeğler rın Vıyana onlerıne geldığı, tehlıkenın çok Martın Luther ( 14381546), Almankul yakınlastığı donemdır 1541 Kanunı Sul tur tauhınde çok saygın yerı olan, Alman tan Suleyman'ın Macari!.tan'ı Turk egedılı ve kulturune onemlı katkıları ıle anı menlığıne kattığı yıldır Kula, doneme lan bır dın bılgınıdır Luther, tartışma ol damgasını vuran tarıhı olguları da kronolo maksızın gerçeklerın bulunamayacağı ıl |ik olarak vererek, donemın duşunce olu kesınden hareketle, tncıl'ı Almanca'ya çe C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 8 1 (s 139) Kula, butun bu yonelımlerı Luther'den alıntı ıle tanımlar " çunku I urkler, Avrupa'nınortakduşmanıdır "(s 141) Ulnch von Hutten (1448 1522), Al manların katışıksı/ saf ırk olarak kaldıkla rını ılk vurgulayanlardan bırı Hutten'e gore Furklerle Almanların ıçıçe gırmelcrıne onların o/yapıların (karakterlerını) bo/malarına 17ın verılmemelıdır, çunku Turkler, her turlu barbarlığın kırlı bır karı 5,ımıdır"(s 145 150) Kula'nın Turk ımgesı yonunden ıncele dığı başka bır ya7ar da Turk kamuoyunda "Delılığe Övgu" adlı hıcıv eserı ıle tanınan Erasmus von Rotterdam Rotterdam da Turklerı şoyle tanımlıyor "Turkler gerçek barbarlardır'' (b 173) 1494 1555 yılları arasında yaşamış Ge orgıus Agrıcola Turklerı, "felsefeyı sevme yen, kardeşın kardcşı, oğulun babayı, ba banın oğulu oldurmekten sakınmayanlar (Obinanlılardakı kardeş oldurumunden)" olarak tanımlar Agrıcola bırıncı kıtabın başında konu laştırılan 1088 yılında Bızans. tmparatoru der Alman Kulturu'nde Turk İmgesı 1 llönur Bılge Kula/ Gundoğan yayınla n/202 + 208s SAYFA 19