Katalog

Suat Yalaz'ın adını bilenler alışılmışın dışında bir şeyle karşı karşıya olduklarını hemen anlayacaklar. Çünkü "Enver Paşa Efsanesi" Çizgi roman biçiminde hazırlanmtş bir çalışma. Uzun bir süre Fransa'da da kalmış olan sanatçının yapıtlan bu ülkede ve Kanada'daydyımlanmış.FransızlarKaraoğlan'ı Arapça büyük anlamına gelen Kebir adıyla yayıtnlayarak Fransızca konuşan Arap ülkelerinde de pazarlamışlar. Enver Paşa Efsanesi onun aynı adla Sabah gazetesinde yayımlanan dizisini kitap biçiminde okuyucu karşısına getircn bir çalışma. Sanatçının ona başlamadan önce uzun süre konuyu araştırdığı, kaynakları taradığı anlaşılıyor. Büyük bir özenle hazırlandığı görülen kitabın üstüne de "..belgesel resimliromarı.."sözcükleriyerleştirilmiş. Çağdaş bir anlatmı biçimi olan çizgi roman ülkemizde de çok yaygın olma Suat Yalaz dan ilginç bir deneme Enver Pasa Efsanesi USTÜN ALSAÇ la öykü kurgulamaya dayanan bir grafik sanat. Onun da tarihsel bir gelişmesi var, geçmişte de benzer anlatmı biçimleri kullanılmış. Adının ilk bölümü görsel yanının elle çizilmiş resimlerden oluştuğunu, ikinci bolumü de bir ya da daha çok sayıda tip yaratarak onların başından geçen olayları belli bir süreklilik içinde anlattığını belirtiyor. Çağdaş çizgi romanın en önemli özelliklerinden biri, çizgi ile yazının birbiri içine girmiş, ayrılamaz bir bütün oluşturmaları. Anlatılan öyküde her ikisinin de eşit payı var. Bıınu gerçekleştiren en önemli araçlardan biri çizimlerde yer alan ve konuşmaları, düşünceleri yansıtan "balonlar". Resimli roman deyişi ise yazıyla resmin ayrı ayrı oldıığu, önceden var olan bir yazının daha sonra resimlendiği dönemlerden kalan bir tanımlama. Çizgi romanı bir anlatım biçimi olarak çeşitli alanlara uyarlamak .olası. Unlü öykülerin, romanların bu yolla yeniden metne dayanmak zorundalar, çizimlerin de buna uygun bir biçimde ha/.ırlanması gerekiyor. Bu ise yazı ağırlıklı bir çalışmanın ortaya çıkmasına neden oluyor. Eldeki metne uygunluğu sağla mak için çizimlerin içine ve arasına yerleştirilen uzun açıklama yazıları ve karşılıklı konuşmalar, bir süre sonra çizimlerin doğal akışını zedelemeye başlıyorlar. Bu da okuma/izleme temposunu düşürüyor. İlginin yitirilmesi tehlikesi doğuyor. Enver Paşa Efsanesi de kendini bu sakıncalardan tümüyle kurtaramamış. Onda da tempoyu yazılı anlatım belirliyor ve çizimi arka plana itiyor, hatta zaman zaman gereksiz bir ayrıntı durıımuna düşürüyor. Kitabı okunur/ izlenebilir kılan Suat Yalaz'ın gerçekten usta işi çizimleri ve büyük bir titizlikle sadık kalmaya çalıştığı tarihsel gerçekler olmuş. Konııya ilgi duyuyorsanız ve daha önce benzer bir çalışmayla karşılaşmadıysanız, onu alanındaki ilginç bir deneme olarak önermek isteriz. • •4 Doktor Mahpeyker Enver Hanım, Suat Yalaz'a Dabası Enver Pa$a hakkında anıları nı anlatırken Suat Yalaz ın cesitli çalışmaları u kez değişik bir yapıt tanıtmak istiyoruz. Suat Yalaz tarafından hazırlanmış olan Enver Paşa Efsanesi adlı kitap. Hazırlayicısının adını bilenlerin hemen alışılmışın dışında bir şeyle karşı karşıya olduklarını anlayacaklar, çünkü bu çizgi roman biçiminde hazırlanmış bir çalışma. Adının söylediği gibi, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde üstlendiği görevlerle ülkesinin yazgısı üstünde söz sahibi olmuş bir devlet adamının, Enver Paşa'nın yaşamını, yaptığı ışleri konu alıyor. Suat Yalaz (doğ: 1932) ünlü bir çizgi romancı, en iyi bilinen yapıtı da Karaoğlan. Çizerlik yaşamına karikatürle başlamış. 1950 Kuşağı karikatürcüleri arasında yer alıyor. 1956'da Güzel Sanatlar Akademisi'ni (bugünkü Mimar Sinan Üniversitesi) bitirdikten sonra çizerlik alanındaki çalışmalarına daha çok ağırlık veren sanatçının ilk çizgi roman denemeleri karikatür çizgisiyle ve gülmece içerikli. Gerçekçi çizimler kullanarak geçmiş bir zamandaki kahramanlık öykülerini konu alan anlatımlara yönelmesi 196ü'da, mimar ve romancı Aptullah Ziya Kozanoğlu'nun yazdığı Kaan romanının resimlemelerini yapmasıyla başlıyor. Bunu da daha sonra kendi yarattığı Karaoğlan tipiyle sürdürüyor. B \ Suat Yalaz'ın çalışmaları çizgi romanla sınırlı kalmadığı gibi ünü Türkiye dışına da taşmış. Yarattığı Karaoğlan tıpinin sinemaya aktarılması çalışmalarına katıldığı, hatta kimi filmlerin yönetmenliğini üstlendiği biliniyor. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 7 6 sına karşın eliştirisı olmayan bir sanat dalı. Bunun nedeni daha çok çcKuk ve genç yaştaki okuyuculara seslenen bir yaratı alanı olduğunun düşünülmesi ve belki biraz da bundan dolayı, çok önemsenmemesi. üysa bir yaratı türü olarak ilginçliğinin dışında, önemli bir üretim ve tüketim potansiyeli de oluşturuyor. Tüketicilerinin önemli bir bö lümü çocuklar ve gençler de olsa, bu alanda nitelikli olanla niteliksiz olanları ayırmaya yardımcı olacak eleştirilerden, tanıtmalardan bugüne kadar yoksun kalmasını anlamak zor. Ünlü bir çizgi roman ustasmın önemli bir tarihsel kişiyi konu alarak bu anlatım biçimiyle büyüklere seslenmek istemesı, belki bu alanın eleştiriye açılmasına da katkıdabulunur. Çizgi roman resim dizilerı aracılığıy işlenmesi ya da çizgi lonıanın tanıtmacılıkta kullanılması bunların yalnız ikisi. Belgesel nitelik taşıyan çalışmalarda da kullanılabiliyor doğal olarak. Bunun ülkemizden bir örneği, Ayhan Başoğlu taradndan hazırlanan ve 1981'de Kültür Bakanlığı tarafından İngilizce, Fransızca ve Arapça olarak basılmış olmasına karşın çok bilinmeyen Altın Saçlı Kahraman adlı yapıt. Burada Atatürk'ün yaşamı çizgi roman tekniğiyle anlatılıyor. Suat Yalaz'ın da bu tür çalışmaları var, bunlardan biri gene bir gazetede yayımlanmış ve islamlığın ilk dönemindeki olaylarla Bedir Savaşı'nı konu alıyor. Çizgi romanın belgesel nitelikteki konular için çok yatkın bir anlatım biçimi olduğu söylenemez. Bu tür çalışmalar önceden hazırlanmış bir yazdı Enver Paşa Efsanesi / Sııut Yalaz I Yçlaz Produksıyon Yayınlan I İstanbul, 1V9)/ l%sayfa/ I6x23.5cm. S AY F A 7