Katalog

Kalbinin sesini dinledigi için sürgüne giden bir yazann öyküsü Müthis bir ask hikâyesi Hotel du Lac / Anita Brookner Çeviren: Scrdar Rifat Kırkoğlu Ayrıntı Yayınları / 166 s. / 22.000 TL. ": ÇEVİREN: OZGÜR ULUSOV Anita Brookner'ın "Hotel du Lac" adlı dördüncü romanı geçen günlerdc Ayrıntı Yayınları'ndan çıktı. Kitap, 1984'te, îngiltere'nin en önemli edebiyat ödiıllerinden Booker Prize'ı almıştı. ödiil almasıyla birlikte yazın tartışmalarının odak noktası haline gelen kitapla ilgili eleştirileri sizin için derledik. A RA T I R MA Devlet ve iktidar sorununa foplumun içinden bir bakış Türkiye'de Yerel Kongre İktidarları / Bülent Tanör Afa Yayınları / 136 s. Bülent Tanör halen îstanbul Hukuk Fakültesi'nde Anayasa Hukuku Anabüim Dalı'nda protesör olarak görev yapıyor. Bülent Tanör kitabında Kurtulıış Savaşı öncesinde Anadolu ve Trakya'daki yirmiden fazla yerel kongrenin birer siyasal iktidar çekirdeği oluşturduğunıı vurguluyor. Prof. Tanör Kemalist önderliğin etkisi dışında gerçekleştiğini belirttiği bu kongrelerin belirleyici kararlar aldığını, yasama ve yürütme organlarına ait devlet yetkilerini kullandığını belirtiyor. Prof.Tanör kitabının girişinde bu alanda yapılan çalışmalar içinde Prof. Dr. Tarık Zafer Tunaya'nın araştırmalarının emsalsiz değeri olduğunu söyledikten sonra kendi amacının Kurtuluş Savaşı'nın sivil ve toplumsal yönünü yakalamak olduğunu belirtiyor. Prof. Tanör, "yapılmak istenen olaysal bir anlatım değil, devlet ve iktidar sorunları açısından bir tahlil ve sentezdir. "diyor. "Hotel du Lac", yazann önceki yapıtlarında işlediğine benzer bir temanın izini sürüyor. Ama kahramanı evlenmemiş orta yaşlı bir kadın olan romanda yine yalnızlık, hüzün ve gri tonlar ağır basıyor.Kitapta derinlikli ruh çözümlemeleri önemli bir yertutuyor. Romanın kahramanı Edith Hope kâğıda döktüğü tutkuları kendi yaşamında bulamayan romantik bir yazardır. Evli bir adam olan David'le yaşadığı aşk ilişkisinin izlerinden kurtulabilsin diye arkadaşları tarafından gönderilnıiştir bu ıssız otele. Edith'in David'e duyduğu aşk Mr. Neville'in otele gelişiylc sınanır. Mr. Neville, Edith'e evlenme teklif eder. Edith'i rahat bir yaşama çağıran "akd "ın sesidir bu. Ne var ki Edith'in seçitni romanı benzerlerindenfarklı ktlacakbiryöndedir. Kaldığı oteldeki diğer kişilerin yaşamlan da diiş kırıklıklarıyla doludur. Roman ılerledikçe Edith'in bu kişiler hakkındaki incelikli çözümlemelerine tanık olııruz. Bazan bu çözümlemeler anakronik gibi görünse de bunun, yazann romanında seçtiği anlatım tarzından kaynaklandığını anlarız. "Hotel du Lac" romans, gerçeklik ve ikisi arasındaki mesafeyle ilgili bir roman. Yalnızlık, incinebilirlik, kaybeler hakkında uzunca bu mektup yazar den duyarlılar, kazanan duyarsızlar, yani kaplumbağatavşan öyküsü üzerine David'e, ne ki Mr. Neville'den söz kurulu bir kitap. Görünüşte bizi bütii edentek satıryoktur mektupta. Otel atmosferinin ustalıkla kuruldunüyle kavrayan Edith Hope'un iç dünğu kitapta karakterler ııygun şekilde tayası ile, insanların düşünmek yerine hesarlanmış, her sözcük sap yaptığı, sevmek özenle seçilmiş. Psikoyerine oyunlar oynalojik öğeler incelikle gedığı "geryek", dış Romanın kahramanı Edith Hope, kâğıda lişen diyaloglarda bedünya romanda mütimleniynr. kemmel bir şekilde içidöktüğü tutkuları çegeçer. Fakat tüm ele^tirkendi yaşamında menler aynı görüşleri Romanın ilgir.ç yanpayla^mıyor. Sözgelimi larından biri de Edith bulamayan romantik WalterClemons, Elizakimliğinin oluşturul bir yazardır. Evli bir bethBowen("TheIIoması sürecinde okuadamla yaşadığı aşk tel") ve Christina Stead yucıınun sa§kınlığa düşürülmesi: Giriş ilişkisinin izlerinden ("The Little Hotel"i)'in zaten çok daha sayfalarında kırılgan, kurtulabilmesi için iyisini yazmış oldukları yumuşak bir Edith taarkadaşlarınca bu bir romanın beceıikli nırız. Fakat sonra bir kopyası olarak görüEdith kimliğinin sakin otele yor kitabı. Bir başka olumsuzlamalar üzerigönderilmiştir. eleştirmen de kitabın ne kurulu olduğunu hangi çağda yaşadığıfark ederiz, çevresine, mızla fazlaca ilgilenmediğini düşünüarkadaşlarına devamlı eleştirel yaklayor. Martha Bayles, Miss Brookner'ın şan bir Edith. Roman bize Edith'i "dıEdith'i romantik bir yazar olarak kurşandan" izleme olanağı da tanıyor. Örgulayarak, bir kadının sonsuza dek süneğin Mr. Neville ile yediği yemekten ren mutluluk düşleri ile erkeklerle olan sonra Mrs. Pusey ve otelde olup biten trafiğinde yajadığı 'bedeliniödersin' gerçekliği arasındaki ironik karşıtlığı göstermeyeçalıştığını söylüyor. Sonııçta bu ironi beklenmedik bir şekilde çözümleniyor. Beklenmedik, çünkü, ro mantik aşkın yanılsamadan ibaret olduğu iddiası feminist romanlar için bir klişeydi. Fakat klişeler de zamanla değişebilir tabii. Bayles'a göre romanın ödül almasının asıl nedeni "kadın kitaplarına" yöneltilen ilgi; kadınlann evrensel temaları işleyebileceğini göstermek yerine, bir kadının gerçek aşkı aramasından daha evrensel bir temanın bulunmadığını iddia eden feminizmin etkisi. Eleştirmen Oulian Jebb ise, son yıllarda insanda iki kez okuma isteği uyandıran ender kitaplardan biri olarak görüyor romanı Jebb, ilk okuyuşta insanın kendisini olaylann kurgusıına kaptırdığı, ancak ikinci okuyuşta uyumlu bir bütünün aynntılarını zevkle yakaladığı türden bir kitap olarak değerlendiriyor "Hotel du Lac"ı. Romanla ilgili olarak tüm eleştirmenlerin paylaştığı onak görüş ise, 19. yüzyıl Fransız romanslarına çok şey borçlu olduğu. S A Y F A 13 CUMHURİYET KİTAP SAYI 130 ' rı A, • * ~I.IL