Katalog

Hacıkulaoğlu, büyük düşünür Platon'u nesnel bir bakışla inceliyor. Platon'u anlamak Platon'un Devlet Kuratnı Hale Hacıkulaoğlu Ara Yayıncılık / İst. 1991 / 68 s. İSMAİL H. OEMİRDdVEM * Bir yüzyıldan fazla Platon'a yöneltilcn eleştiriler, öyle görünüyor ki, çağırı egemen görüşjerinden etküenmişlerdir. Platon'un Liberal, Marksist ve Psikoanalitik açıdan yorutnlarımn başlangıcı binsekizyüzlü yılların ortalarına kadar gitmektedir. Bu yorumlar içinde en etkilisi, Plalon'un Iiberal açıdan yapılan yorumlarıdır. Yorumcular içinde, başta G. Grote olmak üzere T. Gomperz, E. Zeller ve R.II.S. Crossmansayılabilir. BiJindiği gibi, "liberal" yorumların etkisiyle Platon "demokrasi düşmanı" sayümış, onun toplumun ve insanın nuıtlııluğunu engellediği düşiincesi B yaygınlık kazanmıştır. Çağımızda, Platon'un liberal yorumlarından etkilenen önemli düşünürlerden Karl R. Popper, "Açık Toplum ve Düşmanları" kitabında Platon'u acımasızca, polemiğe yol açacak biçimde eleştirmiştir. Bu eleştiri, günümüzde birçok araştırıcının, üzerinde fazla düşünmeden benimsediği bir bakışı oluşturınaktadır. Hale Hacıkulaoğlu'nun "Platon'un Devlet Kuramı" ba^lıklı küçük irdelemesi, ilk bakışta, Platon'un "Politeia"sını dilimize "Devlet" diye çevrilen kitap "nesnel" bir kaygıyla, bölüm bölüm ele alarak inceleyen bir çalışma olarak görülebilir. Ne var ki, bu incelemenin bütününe bakıldığı zaman, çalışmanın,Copleston'un,özellikledeK. R. Popper'ın bakış açılarından büyük ölçüde etkilendiği kolaylıkla saptanabilmektedir. "Politeia" biryandan bölüm bölüm özctlenirken, bu özete aynı zamanda Popperci bir yorum eklenmek te, yazarın kendi görüşü ayırdedilememektedir. örneğin 11. sayfada, "iyi" kavramı üzerinde durulurken, Platon'un bu kavramla neyi anladığı değil, ama Popper'ın Platon'a bakıp "iyi"den ne anladığı üstelik bu anlayış Platon'a mal edilerek verilmektedir. Kitapta, bu tür birçok örnek bulmak mümkündür. Yüzyılımızın yaşayan filozoflarından Karl R. Popper'ın Platon'a bakışı son derece çekici, kandırıcı ve "rasyonel"dir. Özellikle "Açık Toplum ve DüşmanlarT'nın Türkçe'ye kazandırılmasıyla bu yorum bizde bir aktüalite kazanmış görünüyor. Ancak, Felsefe araştırmacılarının Popperci bakışı benimseyip Platon'u anlamaya girişirken, Popper'ın amaçlarını, özellikle de onun Platon'u böyle bir değerlendirmedeki amacını iyi bilmeleri gerekmektedir . Bu amaç, genel olarak, temelinde epistemolojik ve Bilim kavramıyla doğrudan bağlantılı bir amaçtır. Ayrıca, Popper'ın bilgi ve bilim görüşleriyle de tutarlıdır. Bu göz önüne alınmadığında, araştırmacıların kendi amaçlarına uygun olmayan bir yorumu kullanmaları Platon SANAT/KÜLTÜR ÜSTÜNE Konular, sorunlar, önerileı* SANAT OCİINAH CIKARIYOR Sanat Günah Çıkarıyor Doğan Hızlan / Bilgi Yayınevi / 190 s, 25.000 TL. Halen Hürriyet Gazetesi yayin Koordinatörlüğü görevinde bulunan yazar ve eleştirmen Doğan Ilızlan, 1954 yılından bu yana basın ve yayın dünyasımn içinde. 1980 yılından bu yana Gösteri dergisini yöneten Doğan Hızlan'ın yazıları şimdiye dek 20'yi aşkın dergi ve gazetede yayunlandı. Hızlan, "Sanat Günah Çıkarıyor" adlı ycni yapıtında sanat ve kültür dünyasına ilişkin konulara eğiliyor, sorunları ele alıyor, çözürn önerilerinde bulunuyor. Sinema, tiyatro, müzik, resim konularının yanı sıra kültür politikalarımıza, kitap dünyasına ve yurt dışındaki kültür etkinliklerine dek uzanan bir yelpazede kaleme alınan yazılar, kitaptaki sıraya bağlı kalmaksızın da okunabilir. Doğan Hızlan'ın elimizdeki kitabından başka, daha önceki yıllarda yayımlanan yapıtları şunlar: Bayram Gömleği (1980), Yazılı İlişkiler (1983), GünlerdeKaIan(1983). Bakırköy Kadın Siğmagının öyküsü Öncii bir girisim Kadın Evi / Uğur İlhan / Cep Kitapları / 132 s. Uğur Başcıl İlhan 1954 doğumlu ve KAÖIN EVİ halen Kadıköy Belediyesi Kadın Hakları Danışmanı olarak görev yapıyor. İlhan, kitabında Türkiye'de ilk kez yaşama geçirilen Kadın Sığınma Evi'nin öyküsünü anlatıyor. İki yıl süreyle, Bakırköy Belediyesi'ne bağlı olarak kurulan ilk Kadın Sığınağı'nı yöneten Uğuı İlhan kitabının girisinde söyle diyor: "Yapılan son ara^tırmalarda, ülkemizde her beş kadından üçünürı aile içi jiddete ve dayağa maruz kaldığı ve crkeklerin yiizde 48'inin kadına gerektiğinde dayak atılabilir düşüncesine sahip olduğu saplanmıs durumda. Bu erkeklerin arasında yalnız eğitimsiz ya da alkole düşkün olanlar değil, yüksek öğrenim ve meslek sahibi UGUH İLHAN s *>• >V aydın kişilerin de olduğu, yine aynı araştırmamn acı sonuçlarından. Ortaya çıkan gerçek; kocalarının yapısı her ne olursa olsun, "kadın dayak yiyor". Ekonomik bağımsızlığı olınayan, feodal aile yapısının içindeki kadın, "yeter artık" diyerek kaçıp sığınabileceği, güvence içinde olabileceği bir kurıımun olmayışını yaşadı hep. Yasalar, toplumsal ve güvenlik kurulıışları da erkekten yana zaten. Resmi ya da dinî nikâhla yapılan evliliklerde, erkek ailenin değişmez reisi olarak tanımlanıyor. Kadın, kocanın yanında ve onun hakimiyetinde. Amaç, kutsal aile kavramının korunması. Başka seçeneği olmayan ve sürekli dayak yiyen kadın, dayağı, kadın olmanın kaderi olarak kanıksıyor aile yaşamında. Öz güvenini yitirip asosyal bir yapıya bürünerek, psikolojik ve bedensel bozuklukları yaşamak zorunda kalıyor. Erkek ise karısınm kaçıp gidebileceği bir yer olmadığının rahatlığıyla yaşıyor." kaçınılmaz olacaktır. Örneğin Sayın Hacıkulaoğlu, kitabın başında, amacının "devlet ve toplum modellerini araştırmak" olduğunu söylemektedir. O zaman şöyle bir önemli soru akla geliyor: Platon'un Popperci bir yorumla ele ahnması, acaba bu amacın gcrçeklejmesini nasıl, ne yönde «.'tkilevebilir? Genç araştırmacı Hacıkulaoğlu'nun bunun üzerinde düşünmesini isterim. Ayrıca, Türkçe çevirilcıden ileri gelen ba/.ı anlama sorunlan lıeı zaman Plalon okumalarında tartı^nıa konusu olabilmektedir. Bunlardaıı en ba^tageleni, Türkçe'ye'"doğruluk" olarak aktarılmış olan dikaiosune k.ıvramıdır. Her ne kadar bazı çevirmenler aynı kanıda değilseler de bu kavranıın "Adalet" olarak anlaşılması bi/ce Platon'a daha uvgungörünüyor. Bunun yanında, Hacıkulaoğlu'nun kimi dipnotlarını son derece gereksiz ve bağlamdan kopuk anlamda ilgisiz hulduğuınu söylemeliyim Örneğin Thyrassinıakhos'un adaletı tanımlama denemesi olarak "adalet güçlünün işine gelendir" düşüncesi neden irdelenmekte ve ustelik 1789 l'Vaıı.si/ Devriminde olan bitenlerle neden boylesine ayrıntılı ve bağlantısı kurulmaya çalışılmaktadır.' Bütün bunlara karşın, Il.ıcıkulaoğlu'nun bu çalışmayı büyük bir istek ve hevesle yavınladığını sezmekte, duşünmekte ve bıından sonra yapacağı çalışmaları ilgıyle beklemektey inı. / Platon üzerine yapılan bu tür çalışmalar, aynı zamanda "Politcia"nın eski Yunancatlan belki de ikı dıllı olarakyeniden çevrilmesi gereklilığine duyuİan ihtiyacı da arttıracaktır diye düşünüyorum. *Turkıyf Felsolc Kurumu Genc! Sekrcteri S A Y F A 11 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 30