Katalog

Nâzım'ın adına şiir yazdığı Çinli ozan Siyau'nun günlügü SİYAU'NUN GÜNLÜĞÛ Siyau'nun kaleminden Nâzım Nâzım Hikmet'in adına şiir yazdığı Çinli Ozan Emi Siyau'nun eşi Eva Siyau'dan bir sürpriz daha var okurlarımıza. Eva, Stockholm'de bulunan arkadaşımız Turhan Kayaoğlu'yla daha önceki konuşmasında Pekin'e gitiğinde eşinin Çince yazdığı günlüğünü bulup, Nâzım'la ilgili bölümleri seçeceğini söylemişti. Eva sözünü tuttu ve günlükteki Nâzım'la ilgili bölümleri İsveççeye çevirerek Turhan Kayaoğlu'na verdi. Okurlarımızin bildiği gibi Eva daha önce de Nâzım'ın hiç bir yerde yayımlanmamış fotoğraflarını Kitap ekimize ulaştırmıştı. Şimdi olayın öyküsünü ve günlüklerden bazı bölümleri birlikte okuyalım. TURHAN KAYAOĞLU Gcçen akşam eve henüz gelmiştim ki, telefonıın zili çaldı. Bir kadın "Alo, Turhan sen misin, ben Eva" dedi. İsveç'te Eva çok yaygın bir isim. Arayansebi tam çıkaramadım. "I Iay Allah, hangi Eva acaba" diye dü^ünürken ses devam etli: "İki hafta kadar önce Pekin'dcn Berlin'c geldim. Şimdi de Stockholm'deyim. Ne zaman görüşcccğiz?" Ewt, arayan Siyau idi. Eva Siyau. Nnzım Hikmet'in öldiiğünü sanarak adına en u/ıın şiirlerinden birinı yazdı ğı (Jokond ile Siyau) yakın dostu Çinli devrimci ozan Siyau'nun karısı Eva! "Sana, Siyau'nun günlüklerini tarayıp Nâztm ile ilgili kopyalannı göndermeye söz vermiştim. Göndermek yerine onları yanımda getirdim. Hcm onları alırsın hem de konuşuruz" diye ekledi Eva. Ertesi gün verdiği adrese gittim. Söder diye adlandırılan, Stockholm'ün güney kesiminde, Baltık'a açılan kanallardan birine yakın, çiçeklerle dolu bir parkın içindeki güzel bir evde oturuyordu. Kapıyı genç bir Alman kadın açtı. Rahat ve dostça bir gülümseyişlebeni içeri bııyur etti. Ilemen onıın arkasından Eva göründu. Kucaklaştık. Beni alıp evin mutfağına gütürdü. "Evin en sakin Eva sıva u, arkdda$ımız Turhan Kayaoğlu yld yeri mutfak" dedi. Eva'nın anlattığına göre bana kapıyı açan genç Alman kadın film yönetmeniydi. İçeride, salonda çalışan kocasi ise kameraman. Hamburg'daki "Yucca Film"in sahibi olan Martina Fluck ile Jiirgen Hoffmann adlı çift, Eva'nın ilk önce Almanca olarak yayımlanmış olan "Çin, DüşümGerçekliğim" adlı yapıtını okur okumaz, bu kitabı, yani Siyau'ların yaşamını film yapmaya karar vermişler. Mao ve Cu en lay'ın yakın dostları olan Siyau'ların destansı yaşamından çok etkilenmişlerdi kitabı okuduktan sonra. Benim için önemli ve çok sevindiriçi bir haberdi bu. Bu nedenle Siyau'nun günlüğüne geçmeden önce bu filmle ilgili merakımı gidermek istediın. Eva anlattı. Filmin çekimine Eva'nın doğup büyüdüğü yer olan ve şimdiki Polonya sınırları içinde kalan Schlesien'de başlamışlar. Çekime şimdi Stockholm'de devam ediyorlardı. Doktor olan babası ve annesi arka arkaya ölünce, Eva 1930 sonbaharında Stockholm'de ağabeyi Herbert'in yanına taşınmıştı. Yetenekli bir müzisyen olan Herbert İsveç'e daha önce gelmişti ve Stockholm'de orkestra şefi olmuştu. Eva, îsveç'te kaldığı yıllar boyunca başarılı bir fotoğrafçı olarak çalışmış ve hemen her akşam operaya giderek sahnede ve kulislerde fotoğraf çekmişti. tşte film çekimlerininbuböİümü yapılıyordu. Siyau'ların öykiisü, bir buçuk saat ıızıınluğunda bir sinema filmi olacak. Daha sonra TV'de de gösterime sunulacak. Film bu yıl sonunda tamamlanacak. Yazın Çin'de yapdacak çekimlerden sonra Eva, ekimkasım aylarında Hamburg'a gidecek ve filmin montaj çalışmalarınakatılacak. Filmle ilgili konuşma bittikten sonra Eva masanın üzerinde duran büyük bir zarfıbanauzattı. Siyau'nun ölümtarihi olan 1983'e kadar 60 yılı aşkın bir süre boyunca yazdığı Çincc el yazmaları bu zarfın içindeydi. Daha önceki buluşmamızda Eva, oğulları Vitja'nın, babasının "Eski Çince" ile yazdığı günlüğünden Nâzım ile ilgili olan sayfaları öncelikle seçeceğini vc bunları yeni Çinceye çevireceğini söylemişti. Vitja sözünde durmuş. Annesi Eva da olağanüstü bir incelik göstererek bu sayfaları Yeni Çinceden İsveççeye çevirmiş, orijinallerini de fotokopi makinasında büyüterek yanına almış ve Stockholm'e gelmişti. Ben böylece hazıra konmuş Nâzım'ın adına şiir yazdığı Emi Siyau'nun ölüm tarihi olan 1983'e kadar 60 yüı aşkın bir süre boyunca yazdığı günlüğünden bir bölüm. Emi Siyau günlüğünde kimi özel adları, bu arada Nâzım'ın adını Çin harfleriyle değil Latin harfleriyleyazmış. iUİ'ff. * it<k tum: Şimdi elimde hem Siyau'nun kendi elyazmasınm kopyası ve hem de bunun Isveççe çevirileri vardı. İşte Siyau'nun günlüğü: Siyau'nun günlüğü'nden 25.6.1952 Dünya Barış Konseyi Asya ülkeleri toplantısı, Beijing (Pekin). Topluca büyük Çin Seddi'ne gittik. Nâzım Ilikmet'le birlikte yürüdüm. Gezinti yapmak üzere setten aşağıya doğru indik. Ama Nâzım'ın bacağı ağrıyordu, uzanmak zorunda kaldı (çimenlere?). Sonra diğerleri yanımıza geldi. Büyük seddin nasıl yapıldığı hakkında konuştuk. 5.10.1952 Nâzım'ıkarşıladım. Akşam21.15'de Pekin Hotel'de ona yemek ikram ettim. Soframızda iki ozan daha vardı. Hepsi şiirlerinden parçalar okudular. îlk okuyan Hikmet idi. Ben "Erik ÇiçeCUMHURİYET KİTAP SAYI 126 S A V F A 8