Katalog

Erhan Bener'in Yunus Nadi ödülunü alan ilk öykü kitabı: Askı Muhabbet Sevda Aşkı Muhabbet Sevda / Erhan Bener / Bilgi Yayınevi A B İ R MUMFFER BUYRUKÇU rtık unutulan, gazino şarkıcılarının programlarında ycr almayan, a m a teımil ettiği gerçek hiç eskimeyen bir dıze bu. Aşk gerçeği insanı insana bağlandıran ve binlerce yıldan beri günd e m d e tutıılan, h e r saniye ölünı gibikonuşulan, tartışılan, her saniye varlığına yepyeni zenginlikler eklenen bir gerçek. Olümeyaklaşanlar, mczarlık adayları bir yana çünku onlar tası tarağı toparlayarak, arkalarında karanlıklar ve aydınlıklar bırak.ır.ık sonsuzluğa taşınmak uzcredırler herkes aşkJarla, muhabbetlerle, sevdalarla iç içedir. İlişki Kimler yok ki... Mâzi Cenneti / Taha Toros / îletişim Yayınlan 260 s. A N I K İ T A B I Araştırmacı, tarihçi Taha Toros "Mâzi Cenneti" adlı kitabında artık aratnızda olmayan ünlü kişilikleri anlatıyor bize. Kitabının gırişinde önce kendi yaşamı hakkında bilgi veren Toros, şiir, resim, musiki ve folkJor çalışmalarını aktarıyor. Toros, daha sonra Atatıirk'ten Anılar, İbnülemin Mahnuıt Kemal, Abdiilhak I lamid, 1 Iaındullah Sııphi Tanrıüver, Abdiilhak Şinasi Hisar, Refik Halid Karay, Midhat Cemal kuntay, Celal Esad Arseven, Yaşar Nezihe, l'aik âli Ozansoy, Munis Faik Ozansoy, Abdühkadir Kemali, Salih Keramet Nigâr, Ahmet Rasim, Ahmet Retik, İsmail Habib Sevük;Cevdet Paşa'nın kızları, Lütfü ve Ümit Yaşar üğuzcan gibi, tanıdıgı birlikte olduğu, sohbetini dinlediği insanlarla birlikte geziniyor. : f * ,< Taha Toros lerinin çoğıınu bu kavramın uygulamalardaki canlı örnekleriyle doldururlar, günlerini güıı ediyorlar. Seruvenlerini 'aşkla, sevdayla, muhabbetle' etlendiriyorlar, dokuyorlar, renklendiriyorlar ya da yaptıkları bir yanlışlık, bencillikleriyle ılgili dengelerin bozulması; kıskançlık, mülkiyet tutkusu, sahiplenme çılgınlığı yüziınden doğan acılarla, küskünlüklerle, kırgınlıklarla düşüp kalkıyorlar... yorııluyorlar, içlerine dönüyorlar, tıikeniyorlar, son bir atilımla, bir haşkaldırmayla umutsuzluğu ycniyorlar. Başka aşklara yöneliyorlar. Hayvan için yiyecek neyse aşk da insan ıçin öyledir. Aşkı yaşamdan ıızaklaştırdın mı parayı, maddıyatı aşkın yerine koymak, bireyleri ruhsuzlaştırmak isteyen duygıısuzlar gitgide artıyor yajamı uyunJa döndüren çarkların en büyüğünü kırdın, damarların en biiyüğünükeslindemcktir. Öyküler, romanlar, şiirler, oyunlar, filmler bıkıp usanmadan hep bu üzgün, tepedeki, ııçtaki sorunu işler dıırur. Şarkılar'onu'söyler. Diizeyli romanlarıyla, oyunlarıyla, bir biiıokratın anılarıyla cdebiyatimıza önemli katkılarda bulıınan değerli yazar Hrhan Bcner, bu kez öykiilerle çıkıyor okurlarınkarşısına. "Aşkı Muhabbet Sevda", adından da unlaşilacağı gibi aşk temasını, onun kişiye neler getirip götiirdüğünü, yüreklerde açtığı yaralarla, yiireklerde kutlanan bayram şölenleıini kurcalar. Erhan Bener'in dört öyküsü Anadolu'nıın çeşitlı kasaba vekasaba uzantısı kentlerde geçer. Genellikle 1950'liyılların Anadolusu'dur bu. Ve öyküleri anlatan, oralara atanan ya da geçici görevlerle bulunan aydın bürokratlardır, yüksek memıırlardır. Anadolu insanının yaşamını Refik Halit gibi Mehduh Şevket gibi Reşat Nuri gibi hiç değilse bir dönemin iyi bilir Erhan Bener. O insanlara ilişkin sorunları, durumları bir sanat yapıtına dönüştüriirken biriktirüen her şeyi yerli yerinde kullandığı, birtakım gözle göriilen boşlukları, duygu yoğunluklarında kendiliğinden ya da bir olayın zorlanmasıyla oluşan çatlakları özenle doldurduğu icin hiç zorlanmaz. Kentli aydın ripleriyle, pek çok şeyin, en başta kadının yokluğu çekîlen, geleneklerin ,göreneklerin, ilkel koşulların, yasakları bol ortamların baskıları altında debelenen kasaba halklarınm esnaf ve memur tiplerini; İstanbul, İzmir, Ankara'dan oralara yollananları, sürgiin edilenleri, öğretmenleri, kerhane karılarını, üniversiteyi bitirip memleketlerine donenleri (Requıem'deki Hurşit) ustalıkla (özleri ve mizaçları didikleyerek) çizer. Akşamların, cinsel ilişkikıırmagirişimlerinin enıne boyuna sergilendiği öykıilerın, (Aşkı Muhabbet Sevda) en etkili, en düşündüriıcü, en güzel öyküleridirler. Onlarda, raslanıılar, ansızın kapılmalar, kaçamaklar, gizliliklere verilen önemler, gizliliklerin yarattığı bikıntılar, sevindıren, heyecanlandıran bir tutumla ortaya konur. Erhan Bener, (o bir ıomancıdır) yapıtlantun kiminde kentli duyarlılığıyla köyden Erhan Bener kopan ama kentin geniş yaşama, uygar yaşama tavnna yaklaşamayan, yaklaşamadığı için de melez bir kişiliğin ölçüleriyle yetinmek zorunda kalan kasaba duyarlıhğını alacakaranlık bir duyarlıktır bu ve de gridir iki duyarlığı ayıran ve birleştiren oğelerı pek birleşmezler ya ayrıntılarıyla saptar, gözlemler, gerçeklerin ördiiğü inandırıcı bir anlatımla sunar. Suııar ama bana kalırsa Erhan Bener'in asıl çalışması gereken alan kent ve kentlilerdir. O mekânlardaki yaşaınla beslenen durumlardır. (Alabalık, Humoresque, Arabesk, Arkası Yarın, Aşk Yüziinden Cinayet) Bence (Arabesk) oylanyla partilileri iktidara getiren, oylarıyla indircn kalabalıkları simgeleyen bir öykudür, onların cjalgulı yaşantılarından alınmış bir kesittir. Ayrıca Erhan Bener'in 'arabesk' kavramıyla iletmek isetediği rnesaj, kitlelerin içinde devindikleri; çelişkilerle, karşıtlıklarla yüklü, tepeleri, düzliikleri, yokuşları ınilyarlarca olan yaşam biçimidir. Gccekondusunda otururken uzaktaki kenti gören, uğultusunu işitenler, köylerinden, kusabalarından kopmayan, kopamayan, kopamayınca da 'kentte yaşayan köylü' tanımını aşamayan; yediklerini, içtiklerini, giyimlerini, kuşamlarını, zevklenni, bilgisizliklerini, bozuk dillerini koruyan ama çağdaş teknolojinin son icadını bile mutlaka edinen çok ilginç bir topluluktur 'arabesk'e kaynaklık eden. Kimlik bunalımının sarsıntısıyla allak bullak olur lar, 'yabancdaşmayı' iliklerinde duyarlar. Bu, birkaç boyııtlu, vatansever ve çağdaş olmayı amaçlayan aydınların tartıştığı, çözüm aradığı bir sorudur. Oysa ' arabesk 'çilerin öyle bir kaygıları yoktur. Şu şu şu nedenlerden ötiirü kente geİHiişler, amansız bir savaşın sonunda boş topraklara yerleşmişlerdir. Her işi yapacak güçte ve yapıda olduklarından hemen hemen bütün kapdarı açabilmektedirler. Bir de gereksinim duyduklan her şey, söz gelimi çarşılar, pazarlar, nıağaralar, kuyumcular, karakollar, mahkemeler, hastaneler, camiler, tiirbeler, mezarlıklar... minibüsler, otobüsler, trenler, gazinolar, dansözler, tiirkücüler, şarkıcılar ellerinin altındadtr. Bu olanaklara kavuştukları için de nibtludurlar. Çünkii onların yaşamları mutlulukmutsuzluk gibi bir lakım ayırıcı serüvenlerindeki yükseliş ve alçalışları değerlendirici kavramların üstüne oturtulmamıştır. AcJar, cinayetler, dramlar, ırajediler, güncel davranışlarını belirleyen doğal bir oluşuma sahiptir. Olağandır. Allahın dediği olur ve kaderden kaçılmaz. Bu sorunıın sadeceOrhan Gencebay yanı değil her yanı irdelenmeli, gündemden hiç indirilmemeli, Brezilya dizileri gibi dizilerlecanlı tutulmalıdır. "Aşkı Muhabbet Sevda", romanlarını sevdiğim Erhan Bener'in öykü yazmaktaki becerisini ve 'Anadolu insanının karakterini yakalama çabasını' ortaya koyan diizeyli bir kitaptır. S A Y F A 5 C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 125