Katalog

Macaristanın Marlene Dietrich'i Valeria Racz'ın yaşamöyküsü Istenmeyen kisi'nin karabasanları ka'ya götürülmüştü. Kitabın adı, Ölümcül Atlıkarınca. Monica Porter, annesine, pek bilinmeyen ve karabasanlarla dolu anılarını anlattırabilnıek için akla karayı seçmi^. "Bütün hayatım boyunca" diyor Porter, "annemin geçmişi benim için hcp yarı karanlıkta kaldı. Birilerine onun hayatından söz etmeye kalktığımda hep Bunları bir kitapta topla malısın' yanıtını aldıın. Sonunda böylc bir kitap yazacağımı biliyordum, aıııa bu öyle zor bir işti ki. Ne zaman neler yapmıştı, kimleri tanımışlı, kocasıyla tanışmadan öncc kimlcrlc birlikte olIIHI^IU: İnsanın bunları kendi annesine sorması pek kolay olmasa gerekıi. Ama sonuçta, bazıları gerçekten acılarla yüklü olsa da annemin benden tek bir anısını bile saklamadığı kanısındayım." Valeria Racz, dnce Franz Liszt Akademisi nde oğrenim gördü, dalıa sonra da savaş öncesi dönemin liudape^tesi'ni varsıl Orta Avrupa'nın cğlence merkezıne dönüşlüren lükso lellerde, gece kuluplerinde !;arkı söylcmeve başladı Kı/ının Londra'daki evinde gorü^tujiümü/ Racz, o günlerdekı genı^, karısık jarkı repertuvarın dan jöyle so/ edıyor "Popüler şansonlar ve zamanın ünlü parçalarını söylüyordutn. Ama en hoşuma gidcn, büyük Macar şairlerinin yapıtlarından en iyi bcstecilerimizden bazılarının benim için besteledikleri ^arkılan söylemekti. Gcrçck gözdelerimden biri de François Villon'du. Shakespea valeria Racz once Franz Lıszt Akademısl'nde öğrenim gördu, daha sonra gece kulup re'dcn bile söyledim..." lerınde sarkı söyledı Racz, cevırdlği fılmlerde hep bastan cıkaran kadını oynadı O yıllaıda "Macar Dietrich'i" dıye anılan Racz, fılmhudiler öç almaya kalkıştılar. Kski partizanlardan olu^an lerde hep baştan çıkaran kadını oymdı bir Yahudi Komünist Komitesi, Valeria Racz'ı bir Nazi 1944 yılında, Yahudilerın sistemli bir bıçımde öldürülişbirlikçisi olmakla suçladı. Ne de olsa Naziler onu sermesini yönetmek üzeıe Eichmann Macaristan'a gitti. best bırakmışjardı. Racz'a, 24 saat sonra kurşuna diziKral Naibı Miklos Horthy'nın yerınc azgın Yahudı düşleceğini bildirdiler. manı Ferenc Szalasi getirildi. Na/.iler, bilinçli bir biçimde, Kızının evinde kanepede oturmuş anlatıyor "Benim lırınlara ilk önce koylük vörelerde vaşayan Yahudileri göııve Macaristan'ın bütün görüp geçirdiklerimizden, yaderdiler Budape^te deki Yabudılere, ekonominin yöşadıklarımızdan sonra cennet belki de kurtuluştur diyc nctilmesinde gereksinimleri olduğunu düjünüyorlardı düşünüyordum. Son dualanmı ediyordum ki birden Rus Yahudilerse kaçmaya, gizlcnmcye ya da kimlik değiştirsubay sevgilim içeri girdi. Yeniden Budapcşte'ye gelemeyeçalıştılar. ccğinden hiç habcrim yoktu. Beni şu rezil komiteye gölür' dedi vehayatımı kurtardı... Bazen, bugün nerelerRacz'ın, kızına anlattıkları arasında, Yahudı bir erkedcdir acaba diye düşünüyorum..." ğinöldüıülmedenöncecinselorganlarının masayaçivilenmesi ve bir kadının âdet bczıyle boğulması da yer alıyor 1945 yıiı sonlarında Valeria Racz, yazar Peter Halasz'la "Bunların iğrenç olduğunu biliyorum, ama anlatılmasını evlendi. 1956'dan sonra, iilkeleri konusunda umutsuzistcdim" diyor Poner. luğa düjen Racz ile Halasz, iki küçük çocuklarını da alaNaziler Macaristan'a geldiğinde, Racz'tan bazı Yarak ABD'ye gittiler. Valeria Racz, ABD'de, çoğu ülhudi dostlarını saklaması istenmiş. Racz da Yahudilerin kesini bir daha göremeyecek olan, yurt özlemi içindeki gizlenmesi için gardrobunun arkasına gizli bir oda yaptırMacarlar için şarkılar söyledi. mış,. Sonunda Racz'ın vıllası Gestapo tarafından basılRacz ve kocası Peter Halasz, Amerika'da 14 yıl kaldıınış. Racz iki hafta küçücük bir odada 40 kişıyle birlikte lar. Daha sonra kısa bir süre Londra'da oturdular ve en kalmış. Odadakiler arasında tek Yahudi olmayan da sonunda Münih'e yerlcştiler Birçok yaşlı sürgün gibi Rac/.'mıj. Sonunda salıverilmii. Ama diyor ki: "Eğer mutlular, ama yeni Macaristandan temkinlilikle söz Gestapo gizli odadaki Yahudileri bulsaydı, benim film yılediyorlar. dızı olduğuma falan bakmazlar, kurşuna dizerlerdi..." Bugün Macaristan'da radyoyu açtınız mı, Valeria Ne var ki Nazilerin elinden talihinin yardımıyla kurtulan Racz'ın sesini duyuyorsunuz artık... En sonunda...D Valeria Racz, Ruslann 1945'te Macaristan'a girmele rinden sonra hayatını neredeyse bir mucizeye borçlu olaDcadlyCarouscl. A Singer'i Story of the Second VC'orld W«r/ MonicaPortrr/Quartct/ \4 9^>,terlın caktı. Savaş sona erdiğinde, Macaristan'da sağ kalan YaS A Y F A 2 1 İkinci Dünya Savaşı yıllarının ünlü Macar şarkıcısı ve film yıldızı Valeria Racz'ın anılarını, Londra'da gazetecilik yapan kızı Monica Porter bir kitapta topladı. İngilterede yayımlanan kitapta, Racz, ölümcül bir atlıkarıncaya benzettiği hayatını anlattı. B ir zamanlar Macaristanın Marlene Dietrich'i olarak taııınaıı ünlü şarkıcı ve oyuncu Valeria Racz'ın vaşamöyküsü ytıynnlandı Valeria Racz'ın yaijaınöyküsünü, bugün Londra'd.ı gazetecilik yapmaktaolan kızı Monica Porter kaleıııealdı. Ölümcül Atlıkarınca: Bir Şarkıcının İkinci Dünya Savaşı Öyküsü adını ta^ıyan kilap İııgillere'de Quartet Yayınevi'nce basıldı The European gazetesinden Jolın Henshall'ın kitapla ilgili ilginç ya/ısını aşağıda sunuyoruz: Macaristanın günevbarısında (îölle adlı kuçuk biı koyde kısıı biı sure once yeni bir müze açıldı Mıızcnın açıldığı gün, çırtçilikle uğra^an köy.tıalkının lıenıen tuııııı ve Rudape$tc busınının yariM oradaydı. Sözıınü ettiğım müze, Ciölle koyunden «jikıp üneeıismi^, İkinci Duııya Sava^ı sırasında Macaristanın onde gelen ş,arkıcılarından ve hlnı yıldı/laı ındaıı biı i olnıu^ biı genç kı/.ın aniMiıa du/enlenmı^ bir tapınak. Valeria Racz aynı zamanda peıest royksya kadar kendini ülkesinden sürmek zorunda kalmış bir "istenmcyen kişi"ydı. Racz, "saygınlığı"na, 79 yasinda yeniden kavııjtu. Valeria Racz'ın öyküsünü, şimdi Londra'da gazetecilik yapan kı/ı Monica Porter kaleme aldı. Monica Porter, 1V56 Macar ayaklanmasınınSovyet bırliklerincebasiı rılmasından sonra ailesi tarahndan dört yaşında Amerı 1 0 G A Z E T E Y E B İ R K I T AP Çocuklar Çankaya'da Anlcara ili Çankaya Belediyesı "10 Gazeteye Bir Kitap" sloganıyla başlattığı kültürel çalışmalarını sürdürüyor. Çankaya Belediyesi Eğitim Küitür ve Sosyal Işler Müdürü Nart Bozkurt, temizlik ve çevre ilc ilgili sloganlarla yürüttükleri kampanyanın, şimdiden büyük ilgi gördüğünü belirterek şöyle diyor: " On gazcte gctiren her çocuğa bir kitap armağan ediyoruz. Hedefimiz 120 ton kağıt toplamak. Toplayacağımız kağıtları SEKA'ya vereceğiz, elde edilecek geliri kültürel hizmctlerde kullanacağız." Çankaya Belediyesi'nin "Çankaya Çocuk" adıyla çıkardığı aylık gazete de 8. sayısına ulaştı. 715 yaşları arasındaki çocuklara yönelik olarak çıkanlan gazetenin 100 çocuk muhabiri var. Abonelerinc, yine çocuklar aractlığıyla dağıtılan gazetenin, gündemini de çocuklar belirliyor. C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI S»