Katalog

Metin Kaçan'la, 'Ağtr Romari',kitaplar,sokaklar ve tezgahtakıler Ustüne 'Dil silahımdır, hürmet ederim' REFİK DURUtŞ K İ T A P T N B İ R Metin Kaçan, "Ağır Roman'da .argo kullandım, fakat gizli olan 'dil' kendisini yazıldığı anda değiştirip korudu. Bu tür bir argoyla tekrar yazmak anlamsız" diyor. "Gune$ buluttan sıyrılırken Knlera'nın âlcmci kadınları bir omuz darbesınde yıkılacakmış gıbı duran evlerının onundc uto tamircileriyle, marangozlarla, tornacılarla iisl.ınlar gıbı muhabbctc koyuldular " Metin Kaçan, mejın teketının ıç cebıne ?ulaladığı "Ağır RomarT'ı tora edıp lıayatını anlatmaya ba^ladı "1961 yılında Kayserı'nın Incesu kazasında doğdum Avnı vıl Istanbııl'a >erleştık Marangozluk, tornacrlık lamırcılık, barmenlık, gahıulık, manyekılık yaptım, trahkte 140, 160 gıderek sevgılımle buluştum Bu ış gıbıy dı Askere gıttım Bu da ı$ gıbıydı Mızah dergılerınde oykuler yazdım, âşık oldum, bunaldım, çıldııdım 'Ağır Roman'ı yazdım " Ilk oğrenım ydlarında ders kıtaplarından başka bir $ey okıınıamış Kaçan Okuma smıvenı ortaokulda haşlamış "Zıııt"dıye;>ayıyoı "Yaşar Kemal, Orhan Kcmal, Kemal Fahır, Borıs Vıan, I atıie Tckın, I Ierınan Hesse (orge Amado, Dostoyevskı, Kııtjat Ba^ar, Octavıa Paz, Tanpınar, Onat Kutlar, Nâ/ım Hıkmet Fvft" dlyordu Kaçan, "dedığını/ anlamda edebıyatın mutfağında değJdım, ama ıçerıde pışırden şeylerı tadıvor ve mut(agı merak edıyordum Gırdım ve ızgaranın ba^ına geçtım, ^ımdıkı/aıtıyorum alageydderı Ilgı çekmekgu zel bir dııygu, lıusrana uğramak kadar çekıu "Acem Baba, Gıli'nın Kulera'dakı tum ınsanları hayretc du^urucu yuruyu^unu şaır babalarının yardımıyla seyır defterınc" geçıredursun, bakalım 'Dil, benım sıla Fotoğraflar Ibrahım Gunel S A Y F A 1 hımdır' dıyen Kaçan, sozu nasıl ıkıleyecekDıle ne kadar hukmedersem, dılı ne kadar sever ve ona hurmet eders>em o da benı yenı anlatımlara, çeşıtlı matera lara surukleyecektır Eğer bılerek farklı bir maceraya gıdıvorbam, yanımda mutlaka 'sılahım' oitnalı 3 Sordıım "Sence yazının gucu n e Çızgi ile yazının arasında ne gıbı bir ayrım var'" Yanıtladı "Yazı hayatın ta kendısıdır, ya/ı olmasaydı nesneler canlılar ısıımı/ kalır, anlamsızlaşırlardı Çızgıye hayat veren, mana yukleyen yıne 'yazı'dır Çızgı derken bıle yazının ısıın babalığına, ınısıyatıfıne muhtacız Yazı ve çızgı ıyı kullanıldığı zaman yanı pıyasa mantığının dıjın da ahlaklı ortaya a^k çıkar Bu, çok guzel bir duygudur Fakat korumak, dostluğa donuşturmek, dunvanın be! ke 1 mığı ıle oynamak kadar zordur ' Sordum "Roınan dışında otekı sanatlarla, orneğın şıırle, sınemayla ılışkın nasıl?" Yanıtladı "Havaıı, dolayısıyla hayatımı anlatabdmek, tekrar gozden geçırebılmek ıçın 'roman'ı seçtım Şurın bendckı anlamını yjyle aktarabılırım Şu andakı coşkumu şehvetımı nasıl şurdcn aldıysam, olumum de bir şaırın dızelerınde olacaktır Sınemayla ılgılı şunları soyleyebdırım Kâbuslanmı değıl, ruyalarımı gurınek ıstıyorum'" Sordum "Ya mızah . " Yanıtladı "Kışılık olarak 15ın uzerınde kışılığe sahıbım, ama ruh olarak tam ıkıve bolunmuş durumdayım Mı/ah ruhumun bir parçasında kıpırdayarak, kahkahalar atarak dola^makta Sorular "Satırcı tsmet'ın anlattığı hıkâyelere" benze mesın dıye so/u burada ıkıye katlayıp bıraz da 'argo' uzerıne koııujalım dedım "Bugun argo sokakta ve dılde yaşamakta Ya/ılı kultur de ıse çtKukkık donemınde, emekleycrek buvumekte Ar go sıısuyor, vanı 'ışaret'ı seçıyor Kadınlar, hırsızlık ve polıtıka veryu/ıındeıı kaybolana kadar ya^ayacaktır Argo jıddetın değıl, şefkatın dılıdır Argo, masumıyetın sesıdır 'Ağır Roman'da argo kullandım, fakat gızlı olan 'dil' kendısını yazıldığı anda değıjtınp korumujtu Insanlar Aaa bovle bir dil varmıj' derken argo, çoktan kılık de gı^tırmıştı Bu tur bir argovla tekrar ya/mak anlamsı? Çunku hıkâye değı^e de dil olduğu yerde sayacak, bun dan !>onra değışık argolar denenebüır örneğın eşcınsel argosu, cankıargusu Pekı, Kaçan'ın argoya katkısiı' "Argoya katkım badece gundeme getırtnek oldu" dıyor Kaçan ve suıduruyor "Bu sayede argo kendını tekrar yenılemış oldu " "Mıtra, lombak, sulle, kelav, kevaşe, zanıalıfka, mokar" Kaçan'ın kendı bulduğu argo sozcuklerden bırkaçı Bir soru da bu sozcuklerın kokenı uzre dujelım "Kullandığım argo dılın kokenlerı Rusça, Fransızca, Rumta, Kurtçe, Ingılızce, Çıngenece, Ispanyolta, Bulgarca, Italyanca örneğın tovıno Italyanca bir sozcuk, anlamı, iik, parlak, suslu Ben romanda covıno so/tuğunu a/ınlıklar ıçın kullandım "Gılı, bitırimlerin mekânında krallar gibı" kaışılana dursun, onu Tına'sıyla baş baja bırakıp bıraz da "me kân" uzerıne laf uçuralım "Romanda Kolera dıye andığım yer aslında Tophane Kasımpa^a, Dolapdere, Yenışehır, Kurtulu^, Balat ve T.\ tıh gıbı semtlerı kapsamaktadır Ağırlık olarak Kasımpaşa ve Kurtuluş tıvannda dolaştım roman boyunta bu semt lerde rmıenıler, Yahudıler, Rumlar, Romanlar, latarlar, Suryanıler ıç ıçe ya^amaktaydı Kımse kımsevı a^agılaına dıgındaıı kulturlerını koruyorlardı Kanıın temsılcılerı ise kabadavüar, bıtııımler dıye andığım şahsıyetlerdı Fnne nılerın bassaslığı, Rumların mutfağı, Romanların dansları, Yahudılerın kadır kıymet bılırlığı, Tatarların ustalığı ortak 1 Eşşek kadar adam Tıbı, go/yaşlarını karların uzerıne saça saça Berber Alı'nın mekânına doğru suzuldu Sağ omu/undakı mclckler defterlerını çıkarıp Tıbl'nın hayattakı mutsuz gunlerının en babasını yaşayacağını not ettder Tıbı'nın atı Şermın'ın bıçakla vurulduğu ve Berber Alı'nın dukkânının camlarının kırıldığı haberı Kolera'nın sokaklannda dalgalanmaya başladı Berber dukkanına gelen Tıbı, "Alı abı, ya^anıak bana haram oldu be abı, Şermın'ı de deştıler, ben ne yapayım bovle dunyayı be abı> Ulan bana guçlerı yetmedı, zavallı kızımı vurdu pezevenkler " dıye dert yanmaya başladı Tıbı'nın bo/lerıyle Alı'nın gozlerındekı kırmızı damarlar karardı Usturasını ış gomlcğının zulasına koyan Alı, Iıbı'vı da yanına alarak yengeç herıflerın mekânını basmaya gıttı Alı, Kolera'nın sokaklarından o kadar sınırlı ve ateşlı geçıyordu kı, onune çdcan karlar korkudan donarak oluyordu Polonyalı şaır Adam Mıtklewıcz'ın muzesının onunde yaktıkları ateşle ısınan Kolera'nın jaırlerı, Berber Alı'nın kavgaya gıttığını gorduklcrınde, ısınnıayı bırakıp yazacaklan kıtaplara konu olacak bu olayı yaşamaya koştular Alı ve 1 ıbı'nın peşınden, yaralı kurtlar, âlemcı kadınlar ve kar fırtınası da, korkunç kelımesının yetersız kaldığı, yeteneklı kuınarbazların bel kemığınden zar yapılan sokaklara daldılar Glı Glı Salıh de berber dukkanını açık unutarak, babasının peşınden koştu Berber Alı ve Tıbı, yengeç henflerın mekânının onunde durunta, her tıırlu fırtınada kıbrıtlerını sondurmeden çakan jaırler, sıgaralarından çıkardıkları anlamlı duman ışarctlerıyle kalabalığın arasına karışmış, argo konu^maya çalışan aval koylulerı susturdular kulturun bir parçasıydı bu ortak kulturun adı da bıtırım kulturu, racon kulturu, delıkanlılık Sen Kolera sokağının hangı koşcsını mekân tutmuştun? Anlattığın ınsanlara ve^evreye hangı koşedcn bakıyordun 5 "Onların mantık du/lemınden, onların açısından, ken dı bıılunduğum ahlakıob)ektıtten Zaten kendı kanunla rımızı, sokağın ablakını anlatıyordum " "Soruları yıne ıkılemek zorundayım Bir, anlaltığın çevrede yazdıkların nasıl karşılandı, ıkı, 'Ağır Roman'ın çıkışından sonrakı seruvenı? ' Anlattığım çevrede kıtap çok olumlu kar^ılandı 'Babasın' tarzında tepkıler aldı Tıplcr kurmaca oldu ğundan ısımlenn bırebır tepkderını olçemedım Cîenelde çok sıtak baktıklan kesındı, bunu da aldıklan hedıyelerle ıspat ettıler Yarım ekmeğekokoreç, sustalı, cıgaralık gıbı Hatta bir tanesı yoldan geçen bir kadının sullcsını (cınsel organını) gosterıp 'Kesıyım abı, cebınde dola^tırırsın dedı, gulu^tuk 'Ağır Roman'ın seruvenı ıse ıyı, ağır ağır, ama hep sa tan bir kıtap oldu Tabıı yayıncılarım Muge ve Semdi'ın çabalarını da unutmamak gerekır Burada kendderıne te şekkurlerımı bir borç bılırım Kıtap, fdme çekdıyor Se naryo aşaması bıttı, mekânlar hazırlandı, artıst aranıvor Kıtaba en çok tepkı dil konusunda ve arkaya argo so/cuk lerı açtklayan bir sozluk koymamam konusunda geldı Bu talep dıkkatsı/ okuvutular tarafından ayakustu sovlendı ğınden pekcıddıye almadım Çunku kurduğum cumleva pısı argo >>ozcuğu bir altta açıklayacak bıçımdeydı " Şımdılerde te/gâhında neler var Mttın Kaçan'ın'' Kendı so/uyle bağlayalım ve bıtırelım "Ağır Roman'dan sonra ıkı senarvo ya/dım Te/ga hınhalımalum darmadağınık Kıtaplar, dıkı/aynaları sıs lambaları, parfumler sahteparalar, mektuplar vebunla rı le/gâbtan ıteklcdığım zaman karşıma çıkan C ınsellığı arayan çırkın, beterıksı/ bir adam, bedenını dovurdukça tınsel kımlığını arıyor Onun ve benım ışım çok /or ' b CUMHURİYET K İ T A P SAYI 58