Katalog

Içinden hüzün geçen ressam Frida Kahlo / Yazan: Rauda Jamis / Çeviren: Hülya Tufan / Afa Yayınları Kadın Dizisi / 312 s. / Istanbul Şubat 1991 / 20.000 TL. / CKK Kod No: 011.150 " LEYLA TAVŞANO&U "Sanat tarihinde Frida, içindc ve yüreğinde hisscttiği biyolojik gerçeği dile getirmck için canını dişine takan sanatçıya tek örnektir." Meksikalı ünlü duvar ressamı ve dönemin Meksika Komünist Partisi (jencl Sekretcri Diego Rivera böyle diyor karısı Frida Kahlo için... Frida Kahlo gerek kadın, gerek insan, gerek siirrealist bir rcbsam olarak son dercce ilginç bir kışilik. Yaşanıı boyunca sakatlığıyla verdiği savaşım, çektiğ i ucılaı, geçırdıği otuzun ü/erinde bel kemiği amcliyatı... Frida her şeye karşın, acıları göğüsleyerek her /aman pırıl pıı ıl bir kadın, çok ügi çekici resimleı yapan bir ressam olmayı bıldı. Son yıllara dek dünyada pek tanınmayan Frida Kahlo hakkında fazla sayıda kitap da yazılmadı. Yazılan bu kıtaplardan birisi, ga/.etecilik ve serbest yazarlık yapan Meksika kökenlı Rauda Jamis'iıı kaleminden çıkmıs,. Adı Frida Kahlo Bir Kadının Otoportresi. Kitapta unlü siirrealist ressamın bütün yaşamı anlatılırken, arada kendı ağzından anlatımlara da yer veriliyor. Bu anlatınılar ya çektiği bedensel acılar ya da yaşadığı romansların kendisindekı izdüşümleriyle ilgili... Yaşamı filme çekilen, geçen yıl New York'ta yedi ayrı müzede yapıtları sergilenen Frida Kahlo 1907 Meksika doğumlu. Alman Yahudısı asıllı bir baba ve Meksikalı bir anneden olma. Çocukluk yılları sıradan bir çocuğunkındcn farksız geçmekle birlıkte baba Guillcrmo Kahlo, Frida nın her zaman diğer kızlarından çok daha ayrı bir yeri olduğuna, Frida'nın parlak zekâsının hıç kimseninkine benzemediğine ınanıyor. Ama bu sıralar ilk talihsizlik Frida'nın yakasına yapışıyor. Bir gün yere düşüyor. Ertesi gün sağ baldırında korkunçbir acı duyuyor Yiirüme yeteneğini yitiriyor; vücudu kaskatı kesiliyor. Doktorlar çocuk (elune yakalandığını, vücudunun ceviz suyuyla yıkanmasını, aylarca yataktan çtkmaması gerektığıni söylüyorlar. Bu tedaviler sonunda diğerindcn daha ince ve biraz daha kısa kalan bir bacakla vart ayı atlatıyor. Ama acıları bununla bitmeyecektir. Frida yetişkin bir genç kız olup liseyi bitirdiklen sonra ünivcrsite öncesi Ulusal Hazırlık Okulu'nun sınavını kazanır Burada Alejandro Gomez Arias'la tanışır. Birbirlerıne âşık olurlar. Tam anlamıyla ilk gençlik aşkı... Belki de o korkunç, Frida'yı omür boyu sakat bırakan, hatta sonunda ölümüne yol açan kaza olmasaydı... Ama "belki"lerle hiçbir yere varılmıyor. Biz yine Frida'nın başından geçen kazaya dönelim. Frida ve Alejandro, bir süre önce Mexico ('.ity trafiğinde yenı çalışmaya başlayan otobüslerden hırinc binmisjer, tatlı tatlı şakalaşıyorlar. Bir makasta otobüs şoförü karşıdan gclen treni önemsemiyor Tren yavaş gıdiyor çünkü. Ama yanlış bir hesap sonucu olan oluyor. Tren otobüsü tam ortasından biçiyor. Tutamak demiri otobüsün yan kaportasma yapı^an Frida'nın bclkemığınden giriyor, leğen kenıiğinden çıkıyor. Aıılatanlara gort, korkunç bir görüntü bu... Frida aylarca hasunede yatıyor, aıneliyatlar geçiriyor, alçı korsclere sarınıyor Ama artık hıçbır zaman tam anlamıyla iyileşemeyecektır. Çünkü belkemiği ciddi bir biçimde sakatlanmijtır O kadar düşlediği, yapmak istediği tıp öğreniminden de bu sakatlığı nedeniyle vazgeçmek zorunda kalacaktı. Frida yaıakta yattığı sürece resım yapmaya yoneldi. Fotoğralçı olan babası kızına kendi mesleğini öğretmek istemış, ama başarılı olamamıştı. Bir gün resım yaparken Guillermo Kahlo'nun soran bakışlarına şu yanıtı verecekti: "Fotoğraf siyahbeyaz. Oysa resimde istediğim renkleri kııllanıyorum. Bu da benim çok hoşunıa gidiyor." İlk yaptığı resim kendisininkiydi. Bunu Alejandro'ya göntierdi. Ama bu maceranın sonu gelmeyecek, Alejandro bir süre sonra Frida'yı terk edecekti. Frida ayağa kalktıktan sonra kentin sanatçı çevresine daldı. Bu çevrede de Diego Rivera'yla tanıştı. Arada bir ayrılmalarına, kavga etmelerine karşın ya^aını boyunca hiçbir zaman kopamadığı kcKası Diego Rivera onun ıçin kocaman bir çocuktu. Hatta, bunu yaptığı bir resimde de çok iyı gorebiliyoruz. Bir grup içinde Dıego küçük bir çocuk olarak resmedilmiş,; Frida ise arkasında duruyor, elini Diego'yu korumak istercesine omzuna koymuş. Frida'nın olağanüstü yeteneği Diego'yu da büyülemiştir. Karısını daha çok çalışmaya özendirmektir. Bu arada Frida gerek sanat çevrcsinden, gerek Diego'nun Komünist Panisi çevresinden çeşit çeşit insanla tanijmakta, dost olmaktadır. Yavaş yavaş Meksika içinde Frida Kahlo adı tanınmaya başlar. Hatta Parıs'tekı sanat çevrelerine kadar ünü yayılır. Yüzyılın en ilginç, gerçeküstücü akımın en dikkat çekicı temsilcilerinden biri olarak nıtelenir. Bu arada özel yaşamı fırtınalar içinde geçmektedir. Frida çocuk ister. Ama bir türlü çocuğu olmaz. Doğurmak için son çabasında dokuz ay yaıakta yatar, ama çocuk ölü doğar. Bu da geçirdiği kazanın ona kötu bir armağanıdır Doğumu atlattıktan sonra Frida çocuk doğurmasını en ınce ayrıntısıyla gosteren bir resim yapar. Pek çok insan Fri ^.eksikalı gerçeküstücü ressam Frida Kahlo'nun yaşam öyküsü yayımlandı Kırıksütun, 1944 da'nın insan bedenini, hatta anatomisini bu kadar iyi resimlemesine şaşırmaktadır. Oysa bunda şaşıracak bir şey yoktur. Bir zamanlar doktor adayı olan Frida anatomi çahşmıştır, ressamlık yeteneği buna eklenince ortaya çok ilginç tablolar çıkmaktadır. Bütün talihsizlilder, Frida'nın yaşamı olan bağlılığını daha da arttıracaktır. Diego'nun dışında yaşamından pek çok erkek geçecek, hatta bir aralık kadınlarla da ilişkiye girecektir. Frida'nın ilginç bir de özelliği vardır. Süsüne çok düşkündür. Makyajını yapmadan, saçlarını özenle tarayıp en dikkat çekici giysilerinden birini sırtına geçirmeden hiç kimsenin karşısına çıkmak istemez. Yalnız yüzünde en çarpıcı yan olan dudaklarının üzerindeki tüyler ve kaşlarının arasının çatıklığını temizlemeyi reddeder. Frida için bu iki unsur onun en önemli özellikleridir. Gerçekten de resimlerine bakıldığında yüzünde hemen insanın gözünc çarpan bu iki nokta oluyor Yaşamından kimler geçmedı kı. . Leon Troçki, Andre Breton, Tina Modotti, Luis Aragon, Jean van Heijenoort, Nickolas Murray... Picasso'nun, Alberto Giacometti nın, Cesat Moro'nun, Wolfgang Paalcn'in, Panl Klee'nin, Henry Moore'un, Salvador Dali'nin yakınarkadaşıydı. Troçki Meksika'ya ilk gelişinde onun evinde kalmış, hatta Frida'ya umutsuzca âşık olmuştu. 1SM9 yılının sonunda Frida yeniden hastalandı. Omurgasının durumunun iyice vahımleştiğini soylüyordu dok torlar. Hemen müdahale etmek gerekiyordu. Hastaneve Frida Kahlo ve Dıego Rıvera, 1931 S A Y F A 12 C U M H U R I Y E T K İ T A P SAYI 54