Katalog

Büyülü anlatımla özgürlük Bu Dünyanın Kralhğı / Alejo Carpentier / Çeviren: Nazım Aslan / Can Yayınlan, Ist. 1990/ 136 s. ADNANÖZER Kübalı yazar Alejo Carpentier, kitabında kölelerin yaşamını anlatıyor 1441 yılında Antam Gonçalvez adında bir denizci ve tüccar, Kral Henri'ye hediye edilmek üzere Portekiz'e on kişilik bir Kuzey Gineli kafilesi getirdi.Gonçalvez için bunlar, o uzak ülkenin papağanları ya da tropikal bitkileri gibi, ilginç ürünlerdi. Fakat Avrupalılar çok geçmeden bu "tropikal ürünlerin" büyük bir " iş gücü" olduğunu anladılar. Üç yü içinde 235 Afrikalı erkek, kudın ve çocuk , dindar bir yazarın deyişiyle " yitik ruhlarını huzura kavuşturmak amacıyla" Portekiz'e getirildi. Böylece, zengin senyörlcrin şatolarında ve arazilerinde, giderek artan sayıda karaderili köle çalışmaya başladı. Amerika'nın keşfiyle korkunç boyutlara ulaşacak olan H A B E R L E R köle ticareti başlamıştı. İspanya Kralı Şarlken'in 1518 yılında , 4 bin Afrikalı kölenin Hispaniola Adasıl Santo Domingo), ,Küba, Jamaica ve Puerto Rıco'ya götürülmesini onaylaması, bu ticarete yasallık kazandıracaktı.Zaten bu tarihten önce, Portekiz örneğinden yola çıkan İspanya'da zenci köle kullanma alışkanlığı epeyce yaygınlaşmıştı. ( Cervantes, "Örnek Öyküler"de bu konuya değtnir.) Bu nedenle, köle ticareti çok kazançlı bir ticaret yolu olarak ortaya çıkmadan önce , Yeni Dünyaya özellikle yerleşmenin yoğun olduğu Antiller'e çok sayıda zenci köle gelmişti. Carpentier, " Bu Dünyanın Kralı " adlı yapıtında işte bu zenci kölelerin Karaibler'deki yaşamlarını anlatır: Törenlerini.isyanlarını.kültürbirikimlerini.. Alejo Carpentier, Kübalı bir romancı ve müzikolog. tlgisini Karaibler(Haiti, Dominik, Antil Adaları...) üzerine yoğunlaştırmış olan yazar, " Afrocubano" kultürünün öndegelen incelemecilcrinden biri aynı zamanda. "Bu Dünyanın Kralhğı" yer yer yoğun ve anlaşılması güç gelen yanlarıyla, 'on okuma " yı gerektiren bir yapıt. Bu noktada okurların, Karaıb kultürünün öğelerinden olan Voodooayinleri, karabuyü gibi, kimi renkleri bilmesi gerekiyor. Voodoo Haiti'ye, Fransızların 18. vc 19. yüzyıllarda getirdikleri köleler aracılığıyla ulaşmıştır.Daha sonra yerel inançlarla Katolik öğeler de bu ayine eklemlen miştir. Sanıldığı kadar Afrikalı olmayan Voodoo, (Kuzey batı Afrika Yoruba kültürüne dayanmasına karşın) sonraları Karaibli bir kimlik kazanmıştır.Nitekim Voodoo tarikatı daha sonraları, Criminel Petro, Erzulie gibi yeni tanrılar benimsemiştir. Latin Amerika'da zencilerin yaşamını konu edinen, köleliğe karşı çıkan romanlar 19. yüzyıl boyunca yazıldı. Ancak onların kültürel kökenleri ve ırksal derinliklerini vermeye çalışan yapıtların geçmişi ancak 5060 yüa dayanır. Alejo Carpentier, şiirde Kübalı Enıilio Ballagas, Nicholas Guillen.Venezuellalı Manuel Felipe Rugeles, resimde Kübalı Wifredo Lam olmak üzere , bu derinliğin ve duyarlığın en önde gelen adlarındandır. Modern Latin Amerika rumanının, kültürelantropolojik dehalarından biri olan Alejo Carpentier 1904 yılında Küba'nın Havana kentinde dünyaya gelmiştir. Çocukluğunu Paris'te geçiren Carpentier gençliğinde mimarlık öğrenimi görmek için ülkesine geri dönmüştür. öğrenimini bitirdikten sonra yıne Avrupa'ya giden yazar, yıllar sonra bir süre de Venezuella'da yaşadıktan sonra • tekrar ülkesine dönmüştür. 7()'li yıllarda Küba'nın Paris Büyükelçiliği'nde kültür danışmanı olan Carpentier, Havana ve Caracas üniversitelerinde müziktarihidersleridevermiştir. D Yapıtlan bada Müzik)/1946,EcueYambaO(Tannya Şukur)/I9H, El reino de este fnundo ( Bu Dünyanın Krallıgı 1/1949,(Can Yayınlan arasındn ı,ıkıı),Lo«P»K»Perdido»(SularınAyrıldığıYer)/1953,(C:anYayınları ,ırasınılii(,ıklıl, El acosu (Cadı Avı)/1956, El Siglodelas luccslKatedralde Patlama)/İ962, Concierto bamıcolBarok Konser)/1974 (Alan Yayınlarıarasındaçıktı),Elrccursodelmetode(Y6ntemlurıuı)/1974. Poemes des Antillcsl Antillerin Şiiri)/1946, La Musica en Cuba (Ku Tintin Ünlü çizer Herge'nin yarattığı çizgi kahraman Tintin, artık yabancıdilöğreniminedehizınetediyor. Bir süre önce Fransa'da yayımlanan "Tintin Sözcüklcr Ülkesinde" adlı kitap sözlükyayıncılığındaadetabirdevrim yarattı 450sayfave 2300 sözcükten oluşan vapıt önce İngilizceve Ispanyolca yayımlandı. Bunu " Almanca Tintin" izleyecek. Bir rekor tsrailli gızlı a|an Viktor üstrovski'nin yazdığı MOSSAD adlı kitap Fransa'da iiç ay önce yayımlandı. Israil istihbarat örgütu MOSSAD'ın faaliyetlerini anlatan kitabın Presses de la Cite taraiından yayımlanması belkide hıryayıncıllkrekoru oluştıırdu. KitabıntclifhaklarınınalmmaM.çevrilmesive piyasaya çıkarılması bir ay gibi kısa birsiirede gerçekleştirildi. Rekorunu egale etmeye çalışan yapıtın s>erüveni Türkiye'de de sürdü. I lenüz üstünden üç ay geçmeden MOSSADkitabı "Hile Yolu"adıyla EYayınlarıtarafından ülkemizdede yayımlandı. Roman dilleri Roman dillerinikonuşan24 ülkenin politikacı, işadamı ve yazarları bir süre önce Roma'da bir araya gelerek "Latin Birliği" sorununu tartıştılar.Toplantıda "Latincenin geleceği" konusunda çeşitli görüşler ileri sürüldü, varılan sonuç ise ilginçti: Çiçero'nun dili modern dünyaya ayak uydurabilmek için en büyük kozdur. Şanssız Gorki Yazar Maksim Gorki'nin şanssız olduğunu kabul etmek gerek. Çünkü SSCB'de kendi adını taşıyan Gorki şehri venıdençarlık dönemındekı adıyla, yani NijniNovgorod olarak anılacak Ancak , ünlü yazarın bu şehirde yalnızca dört yıl yaşadığını da hatırlatalım. Aleıo Carpentier romanında, çok kazançlı bir ticaret yolu olarak ortaya çıkan köle ticareti sırasında, Karaıbler'e getırılen kölelerin oradakı özgürlük mücadelesinı anlatıyor. C U M H U H İ Y E T KİTAP SAYI 54 S A Y F A 11