Katalog

Pire Yazarlar Birliği Başkanı Yunanlı Ozan Stelyo Yeranis: 'Yasak, Cunta dönemindeydi' Stelyo Yeranis, Yunanistan'da anarşistinden komünistine kadar hiçbir yayına kısıtlama getirilmediğini belirtiyor. Yeranis, "Bizde düşünce suçu diye bir kavramın ortadan kalkmasının üzerinden yıllar geçti" diyor. unanlı ozan, Pire Yazarlar Birliği Başkanı Stelyo Yeranis'le Bandırma'da görüştük. Yeranis, 70 yaşını hiç göstermeyen dinç, güler yüzlü, haksızlıklara yaşamı boyunca başkaldırmış olmanın rahatlığı ve guveni içinde. Yeranis'le görüşmemizde Panayot Abacı da vardı. "Yeranis'in Türkiye'de pek bilinmiyor olması bizim suçumuz" diyor Abacı. Yakında bir kitabını çevireceğini de ilave ediyor. Yeranis'in bazı şiirleri Edebiyat Cephesi dergisindc Abacı'nın Türkçesiyle yayımlanmış. Yunanistan'da merak ettiğimiz konuları sorarak basladık söyleşimize. Bizim ülkede birkaç yazar dışında yazarlarımız yaşamlarını sürdürebilmek için başka işlerde çalışmak zorundalar. Sizde de aynı sorun var mı? Örneğin siz yaşamınızı nasıl sürdürüyorsunuz? Yeranis güldü. "Tabii Yunanistan'da da durum size benziyor. Yazarlar geçimlerini yazarak sağlayamıyorlar. Örneğin ben uzun yıllar gazeteci olarak çalıştım. Çeşitli dergiler çıkarttım. Ansiklopedilere maddcler Y ORAL ÇAUŞUR yazdım. Son yıllarda eşimin gümrük bürosunda birlikte çalışıyoruz." Peki yasak yayın? "Böyle bir durum Albaylar Cuntası döneminde vardı. Cunta, bir yasak yayınlar listesi yayımlamıştı. Benim bir kitabım da yasak yayınlar arasındaydı. Artık böyle bir yasak kalmadı. Anarşistinden, komünistine kadar yayına hiçbir kısıtlama yok. Her türlü kitap, dergi serbest. Yunanistan'da düşünce suçu diye bir kavramın ortadan kalkmasının üzerinden yıllar geçti. Yayınlarda eğer bir hakaret söz konusu olursa savcılık soruşturma açıyor, bunun dışında yasaktan söz edilemez." Bizde bir dergi veya yayın çıkarabilmek için devlete karşı (!) bir suç işlememiş olmak gerekiyor. Ayrıca bunun dışında bir yığın formalite var. Örneğin bir kitabın çevirisi nedeniyle 142. maddeden mahkum olmuşsanız, ömür boyu yayın çıkarma izni alamazsınız. Ya sizde? "Böyle bir şey bugün Yunanistan'da düşünülemez bile. Zaten yayınlar bir kovuşturma konusu olamayacağı için sizin söz ettiğiniz gibi emniyete ve savcılığa da yollanmaz. Onların kitapla, yayınla bir işleri yok." Bir kitap ortalama kaç adet basılıyor? "Üç binle beş bin arası." Yaklaşık Türkiye'deki gibi. "Evet ama, Yu nanistan'ın nüfusu 9 milyon, Türkiye'nin ki 60 milyon." Bizde son yıllarda gazeteci yazarlann, olaylann arka planını konu olan siyasi türden kitapları en çok satan kitaplar. Yunanistan'da da benzer bir durumdan söz edilebilir mi? "Albaylar Cuntası'nın devrilmesinin hemen ardından, tıpkı Türkiye'de olduğu gibi Stelyos Yeranis, Albaylar Cuntası'nın devrilmesinin hemen ardından, tıpkı Türkiye'de olduflu gibi yazarlann sıyası yapıtlarının çok sattıjjını, şlmdi ıse daha çok edebiyat kltapiarının ön planda olduğunu. Güney Amerıka edebıyatının çok ılgı gördüflünü belirtiyor. C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 1» yazarlann siyasi kitapları çok sattı. Şimdi ise daha çok edebiyat kitapları, özellikle romanlar ön planda. Güney Amerika edebiyatı en fazla ilgi görenler arasında. En çok da Marquez satıyor." Kundera mı Marquez mi daha çok okunuyor? "Kundera Waz önde, ama çok fazla değil. Umberto Eco da çok okunan yazarlardan." Woody Allen? "Woody Allcn dahil, sinema kitaplarına da ılgi oldukça yüksek." Yeranis'e telif, çeviri konusunda yayınevlerinin nasıl ödeme yaptığını sorduk. Özellikle çevirmenlerin bizden çok daha iyi koşullarda olduğu ortaya çıktı. "Telıf ücreti % 7'dir. Ancak sizlerden öğrcndiğim kadarıyla, kitap Yunanistan'da daha yüksek fiyatlarla satıldığı için yazarın eline daha çok para geçiyor. Kitap teslim edilir edilmez yazara bir avans verilir. Çevirmenler isc paralarını peşin alırlar. Örneğin bir Aziz Nesin çevirisinden yazarın eline 2000 dolar civarında bir para geçer. Çeviri kitap, yerlı kitaplara göre pahalıdır." Son yıllarda yıldızı parlamış yazarlarınız var mı? "Öyle pek büyük bir çıkış yapan olmadı. Bazcn bir yeni yazar ilgi görüyor, ama pek kalıcı olanından söz edemeyiz," Yunanistan'ın Aziz Nesin'ini sorduk Yeranis'e... "Dimitri Psatas, Panayot Papadukas, Çiforos mizah yazarlarımızın en ünlüleri. Papadukas pek beğenilir. Geçen yıllarda devlet ödülü kazandı. Hepsi de çok okunuyor." Panayot Abacı, bu yazarlann eserlerinin henüz Türkçeye çevrilmediğini ekliyor. Peki ya Yaşar Kemal'iniz? "Kazancakis, Mirivilis. Aslında tam da değil. Kazancakis'in Günaha Son Çağn adlı eseri kilisenin itirazlarına rağmen yayımlandı ve büyük ilgi gördü. Bizde Salman Rüşdü'nün Şeytan Ayetleri de basıldı." Rağbette olan şiir türü hangisi? "Bir süre öncesine kadar toplumsal şıir öndeydi. Son yıllarda yeni nesil ozanlanmız, bireysel sorunları işlemeye başladılar. Şiir alanında gerçekten güçlü genç ozanlanmız yetişti." Kadın kitapları? "Gelişkin ve etkili bir feminist hareket var. Bu hareketin öncülüğünü yapan başanlı kadın yazarlarımızdan söz edebilirim. Bunlardan Meri Vamunaki devlet ödülü kazandı. Alki Zei'nin Aşil'in Nişanlısı eseri iç savaşı anlatan güçlü bir roman." Birliğinizin kaç üyesi var? "120. Kültür Bakanlığı ve vilayetten ödenek alıyoruz." Şimdi iktidara sağcı bir parti geldi, bu ödeneklerinizin kesilme ihtimali var mı? "Henüz hükümct yeni kuruldu, ne yapacaklarını bilemiyoruz. Ama ödeneklerin kesileceğini sanmıyorum." Yeranis, Yunanistan'da basılmış kitapları gösteriyor. Kâğıtları, bizim kitaplardakinden çok daha kaliteli. Panayot Abacı, Kemal Anadol'un Maltepe'den tnsan Manzaraları kitabını Yunancaya çevirmiş, yanımızda o kitap var. Kâğıt kalitesi bizim birinci hamur düzeyinde. Birinci hamur kalitesini beğenmeyen Yeranis basan kurumun parası az olduğu için kitabın bu kâğıtla basıldığını söyledi. Kitapların kapaklannı gıpta ile çevirmekten başka bir şey gelmedi elimizden. Tanıdığınız Türkiyeli yazarlar? "Nâzım Hikmet, Sabahattin Ali, Aziz Nesin, Yaşar Kemal, en çok lanınan yazarlar bunlar. Diplomat Yıldırım Keskin'in Aklı Başında adlı tiyatro oyunu Atina Akademi Ödülü'nü kazandı. Son günlerde Kemal Anadol'un kitabını okuyorum. Etkili bir kitap, arkadaşlarını anlatışı oldukça duyarlı." Yeranis, iki ülke halkının birbirini daha iyi tanıması ve iki ülke arasındaki dostluk köprüsünün sağlamlaştırılması amacıyla kitap çevirisinin önemli olduğunu vurguladı. Bu türden çabaların sistemli ve geniş kapsamlı hale getirilmesi için iki ülke yazar ve çevirmenlerine görev düştüğünden söz etti.D S A Y F A 19