Katalog

Şair Mircea Dinescu şimdi Romanya Yazarlar Birliği Başkanı Sessiz muhalefetin sesi Çavuşesku yönetimine karşı 20 milyonluk sessiz muhalefetin sesiydi. Diktatörlüğün yıkıldığını TV'den o duyurdu. Havel gibi başkan olmaya niyetli değil. Şimdi Romanya'da tüketim kültürünün egemen olmasından korkuyor. 1 97186 yılları arasında ülkesinde çeşitli cdebiyat ödüllerine değer görüldü. Son yıllarda Çavuşesku yönetimine yönelttiği eleştirilerle dikkati çekti. Şiir kicaplan çok sacıyor, dahası piyasaya verildiği gün tiikeniyordu. Romanyalı aydın ve gençlerin "tanrı"sı olmuştu ncrcdcyse. Fransa'da yayımlanan "Liberation" gazetesine verdiği bir demeç üzerıne 1989 nisanında Bükreş'teki evinde gözhapsıne alındı. 1989 aralık ayı sonunda Çavuşesku yönetimi devrilince, "hayranlan" tarafından evinden alındı, bir zırhlıyla TV binasına götürüldü. Bütün Romanya ve bütün dünya Bükreş TV'sinden, Romanya'da yeni bir dönemin açıldığını, onun sesinden dinledi. Ilk günlerden başlayarak, Ulusal Kurtuluş Cehpesi Konseyi'nin önde gelen üyelerinden biriydi, ama Devrim Konseyi'nin başkan yardımcılığı öncrisini geri çevirdi... 40 yaşındaki Romanyalı şair Mircea Dinescu, 1989 Aralığından bu yana Romanya Yazarlar Birliği Başkanı. Dinescu'nun, Batı Almanya'da yayımlanan "Der Spiegel" dergisinin sorularına verdiği yanıtlardan bir bölümünü sunuyoruz: Sizin gibi bir şairi, Avrupa'nın az sayıdaki diktatörlüklerinden birine cephe almaya iten ne oldu? İçimizdeki umutsuzluk, utanç duygusu beni muhalif yaptı. Çavuşesku öldükten sonra günün birinde çocuklarım bana " O hayattayken niye ağzını açmadın?" diye sorarlarsa, nasıl yaşarım diye düşündüm. Kuşkusuz benim için kolay olnıadı. Vaclav Havel'in Çekoslovakya'da hapisteyken yazı makinesi olduğunu duyduğunıda inanamamıştım. Çünkü Romanya'da özel daktilolar hcr yıl polisc götürülüp kaydettiriliyordu. Yeni rolünüzde kendinizi nasıl hissediyorsunuz? Bu role hazırlıklı değildim. Geçen aralık ayına kadar, Romanya'nın reformlarla çevriH bir dikcatörlük adası olarak kalacağını düşünüyordum. 13 aralıkta, Hollandalı bir elçilik görevlisinin yardımıyla dışarı kaçırabildiğim bir makalem yayımlandı. Ülkemizin umutsuz durumunu dile getiren bu yazımda, ne kadar şaşırtıcı ki 8 gün sonra gerçeğe dönüşecek bir cümle vardı: Romanya'da 2 milyon kişiye bir muhalif düştüğü iddiası yanlıstı, aslında 20 milyon "suskun muhalif" vardı. Demokrasi sürecinde aydınlara ne gibi görevler düşüyor? Polonya ya da Çekoslovakya gibi ülkelcrle aranızda nasıl aynmlar var? Bizdeki durum biraz farklı. Romanya'da örgütlü bir muhalıfct yoktu. Birbirinden kopuk muhalif gruplardık. Bizi birlcjtiren 77 Bildirgesi ya da onun gibi bir şey yoktu. Orneğin, Çekoslovakya1 nın ünlü "Kaaife Devrimi"ni, bir bakımâ uzun süredir var olan muhalefet gelcneği olanaklı kılmıştı. Bizse, 22 aralık günü sıradan yumaşları birden politikacılara dönüşıürnuk zorunda kaldık. Başkanlıgına getirildiginiz Romanya Yazarlar Birliği'nin sizce en önemli görevleri neler? Yazarlar Birliği, 1981'den sonra simgesel bir kuruma dönüşmüştü. Üyeler, iktidar önünde boyun eğiyorlardı. Serbest yazarlık diye bir meslek yoktu Romanya'da. 1990 Ocak ayında Yazarlar Birliği, bağım«!izlığına ve özgürlüğüne kavujtu. Romanya'ya dönmek istesinler istemesin 40 yaşındaki Romanyalı şair Mircea Dinescu, 1989 aralığından bu yana Romanya Yazarlar Bırlığı Başkanı. Dinescu, Romanya'daki demokratikleşme sürecinde edebiyatın olağanüstü bir ro! oynadığını belirtiyor Dinescu, "TV'nin olmadıjı, video kasetlerin bir saygınlık simgesi olup çıktığı bir ulkede edebiyat insanlar içın yaşamsal bir duygu. bir yaşama aracıydı" diyor ler, ejit haklara sahip üyeler olarak sürgündeki yazarları da Birliğe aldık. Ama bağımsızlığın olumsuz yanları da yok değil. Orneğin; bugüne kadar devlet Birliğe dergiler için kâğıt veriyor, basım alanaklarından yararlandırıyordu. Şimdi paraya ve basım olanaklarına gereksinimimiz var. Devrimden sonra tirajları hızla artan gazctelere öncelik tanınıyor bu konuda. Edebiyat, demokratikleşme sürecinde özel bir rol oynayabilir mi? Romanya'da edebiyat, olağanüstü bir rol oynadı. özgür basın ve TV'nin olmadığı, video kasetlerin bir saygınlık simgesi olup çıktığı (bir video kasetın fiyatı, bir mühcndisin bir aylık ücretine, bir video aygıtının fiyatı da bir yıllık ücretine eşitti) bir ülkcde edebiyat insanlar için yaşamsal önemde bir duygu, bir yaşama aracıydı. Bu yüzden, yazarlar kamuoyunda büyük yankı uyandırıyorlardı. Peki, şimdi özgürlük sonucu edebiyat önemini yitirebilir mi? Evet, edebiyatın bu durumu birkaç yıl içinde ortadan kalkabilir. Eğer toplumumuz, Batı'nın bazı ilkelerini benimseyip, skandal ve magazin basınıyla birlikte bir tüketinı kültürünün batağına saplanırsa, edebiyat da bu durumu nu yitirebilir. Üyesi olduğunuz Devrim Cephesi, buyurgan uygulamalarından ötürü birçok kez eleştirildi. Karşı gös terilcr de düzenlendi. Siz Cephe'yi desteklediniz... Evet, meslektaşlarımdan birçoğu Çephe'den ayrıldı. Bense, evde karımla tartışraaktansa, başbakanla tartışmayı yeğliyorum. Hoşumuza gitsin gitmesin, bu Cephe'nin, diktatörlüğün sonunu hazırlayan kişilerden oluştuğu kanısındaydım, hâlâ da aynı kanıdayını. Çavuşesku yönetimiyle şu ya da bu dönemde ilişkisi olmuj hainler ya da dönekler yalnızca Cephe'de değil, öteki bütün parti ve gruplarda da var. Yıllardır süren diktatörlükten sonra gösterilerin yapılması ise çok doğal. Özgürlüğün en güzel OKUlu, gösteriler. Sizin gibi bir cdebiyatcı olan Çekoslovakya Devlet Başkanı Havel gibi siz de ülkenizde devlet başkanı olmayı düşündünüz mü? Söyleyeceklerim, büyük değer verdiğim Havel'le ilgili değil. Ama doğrusunu isterseniz, bütün şairleri ülkeden kovmak isteyen Platon geliyor aklıma burada. Kimbilir, Platon belki de haklıydı. Şairlerin, kötü zamanlarda siyasette söz sahibi olabilecek kadar iyi oldukları düşünülebilir. Ama belki de yıkıntılar üzerinde yeni bir şeyler kurmaktan çok, toplumdaki kıvıkımı ateşiemc konusunda yetenekliler. Ben, şiire bir parça düşkünlük göstercn politikacıları, politika arenasında at koşturan meslektasjarımdan daha scmpatik buluyorum. Sanırım, ikinci saydıklarım daha tehlikeli. D C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI J8 S A Y F A 2 2