Katalog

Orhan Pamuk'un yeni romanı hayatımızın içinegömı Kara Kitap MÜRŞİTBALABAHLILAH esrarın öyküsü Kara Kitap / Orhan Pamuk / Can Yayınları. / 426 s. / 16.000 TL. / Kod No: 021.357 Orhan Pamuk'KaraKitap'ınıgeçenşubat ayında bitirdi. Pamuk, romanının dizgidüzeltme işlerinin bittiği günlerde orijinal kopyayı bize gönderJi. Telefonlaştık ve bir söyleşi yapmaya karar verdık. Buluştuğumuzdadört yılsüren çalışmasını bıtırmcnın rahatlığını sezınlcdım hemen. Sonra da sorularımı yanıtlarkensözcükleriaraması,tekrar tekrar değiştirmesi dikkatimi çekti. Sayın Pamuk, şimdiye kadar Cevdet Bey ve Oğulları, Sessiz Ev ve Beyaz Kale adlı üc romanınız yayımlandı. Yeni romanınızda, bu üçünden farklı olan ne? Cevdet Bcy veOğulları, gelenekselanlatımyöntemlerine dayanan bir kitaptı. Bu, daha modern. Öte yandan, hikâyey i geniş anlaunak, ayrıntının tadına varmak, hatta kimi zaman anlatmak için anlatmanın tadına varmak, Cevdet Bey ve Oğulları'nda olduğu gibi bunda da var. Suç ortagım olduğu için Biron Paşa'dan, "Bir kusurun varsa, odakonu haricine çıkmaktır" sözünü Alaattin'in Dükkâm'nı anlattığım bölümde epigrat olarak kullandım. Sessiz Ev'in dilini kuran iç monolog bu kitapta yok, ama Kara Kitap da Sessiz Ev gibi parçalı bir anlatı. Bir anlatıcıdan ötekine, bir hikâyeden diğcrine sıçrıyoruz. İçindc tarihi hikâyecikler olmasına rağmen Kara Kitap, Beyaz Kale gibi tarihi bir roman değil, ama Beyaz Kale'deki düşsel havayı, masalları çağrıştııan dılı, rüya atmosferım günümüz Istanbul'unda, günümüz hayatındayakalamaya çaK A R A K İ T A P T A N E V A RN E Y O K ? Orhan Pamuk: "Bu kitabı yazarken, yazarlığın kelimelerle yapılmış bir ressamlık olduflunu da çok duşündüm." (Fotoğra!: Muharrem Aydın) lıştım. Ayrıntılar dediniz, gercekten de Kara Kitap'ta ayrıntılar olağanüstü fazla. En çok vaktimi alan, beni en çok uğra^lıran, kimi zaman bu ayrıntıları kitaplardan arayıp bulmak, daha çok da hayal gücümü kurmak oldu. Ozelliklc çocukluğa ılîşkın ay rınt ıların büyük bir kısmını da kendi hayatımdan çıkardım. Sorun birsalepviningüğümündcnsözetmekdegil.Puslubirsabah, o güğünıün kaldınlıp bırakılırken kaldırımda çıkardığı scsi yakalamak.Uykuylauyanıklıkarasındakıdüşüncelennrengiııi bulmak, yazgiinltri serin sinenıaların, kışgünlerı apartnıan giri^ltrinın o kendine özgü kokularını anlatacak kelımclcri bulmaktı. Bu kitabı yazarken, yazarlığın kelimelerle yapılmış bir revvımlıkolduğunuda çok düşündum:Okumak aklın sessiz sinemasına bir film takıp seyretmekıir. Okumak üstüne söylediklcriniz, kitapta telcfonda konuşan bilinmeycn esrarcngiz sesin Galip'c şu dediğini hatırlattı bana: "Bir akıl hastası değil, yalnızca sadık bir okurunum." Kitabın önemli bir kısmını oluşturanCelal'in köşe yazılan yüzünden değil yalnız, yazanlaokuyan, anlaıanla dınleyen, yazmakla hatırlamak temalarına sık dönüldügü ve olay lar örgüsü eski yeni birçok köşe yazısıy la kurulup aydın landığı için okumazevki Kara Kitap'ta önemli bir yer tutuyor. Aşk da özellikle çocukluk askı da kitapta önemli bir yertutuyor. RüyaGjlıpaşkındayadaGalıp'ın Rüya'yateklaraflıay kında bana heyecan veren şey, bızt özgü oluşu bu aşkın. Bızimaşklıayaumı/das.ıyısalbirfakirlik,ruhsalbirzenginlik görüyorum. Büıun hayatı boyuncalck bir kışıyı, tek bırkadını seven bir erkeğin hikâyesi Rüya ile Galip'inki. Böyle bir aşk mükemnıel olmak ıçın çocuklukla b.ışlar dıye duşündüm. Bizc özgü dediğiniz şcye, romanında sıkça sözünü ettiğiniz "esrar"la ilişkisi .ıçısından bir açıklama getirebilir misini/? Roman, hayatımızın içindeki esrarı göstermelıdır. Netlirbuesrardediginışey?lçındeyaşaılıgımı/,amayaşadığımızın farkında onnadığımız bir ılışkının bılıncı, kuşkusu, sezgisi...Bunuancakedebiyat,hattaancakrornangösterebilir! Üerinlerde bir yerde bütün hayatımızı daha anlamlı, anlaşılabilir kılan bu bilginin, bir sihirli anahtarın varlığı... İnsan şu duyguya kapılıyor: Ancak bu bilgiyle sanki keııdimi? olabiliriz, ancak bu bilgiye kavuştugunıuz zaman sanki hu/ur bulabiliriz. Evet, Galip Istanbul'dayalnızca karısını değil bu bilgiyi de arıyor. Evet, kitabı ma bir arabuyüzdenKay ıpEsrardemeyi dü şünmüştüm.amaçoktazladedcküf romanınıçağrıştırıyordu. Ama kitapta bir dedektif romanı havası var bence. . Kitabı tam ben Je sınıflandıramıyorunı. Çok da bunu yapmak istemiyorum zaten. Belkı bir aşk romanı, belkı bir dedektif romanı, bir aray 15 romanı, ansiklopcdik denilebilecek bir yanı da var. Ama bu kitabı yazdığım dör.t yıl boy unca bendeki temel dürtülerden biri de buydu. Örneği olmayan degişik, riskli bir şey i yazmak. Bu anlamda yazmak, cesaret etmektir diyebilirim. Unutmaktır da diyebilirim. Sizden önce yapılmış olanları unutmak. Bu da bizi Celal'in temel derdi, romanın temel teması "hatırlama"ya, hafızayagetiriyor. Hayatımız öy le kurulmuş ki unuttukça elimizdc kalan cehennem midir, cennet ınidir karar veremiyoruz. Nelcri hatırlamak? Kitapta alabildiğine renkli, çcşitli, zenein ayrıntılar, tıpkı Celal'in yaptığı haf ıza temrinleri gıni yalnızca kayıp bir geçmişi yeniden kurmaya mı yönelik? Hayır, ay rıca bu ayrınıılar romanda yaratmak isıedigim o Istanbul ımgesinı, o kâbusumsu havayı, o rüyalar içinde uykuda gezerler dünyasını da kurmaya yönelik. Bruce Lee'ni n karate fılmlerıyle, beyaz CadilLuı'yla Beyoğlu'ndan geçen Muhamnıed'in, kederli vc sefıl sokak köpeklerıyle, manav dükkânlarınaasılı paşa, meyve, güreşçi resimleri arasına denk düşecek bir imge... Nedir bu tstanbul imgcsi? Herkesinbirlstanbulimgesi var. Hepimızdeensoıuındagerçcklstanbul'u ıskalıyoruz. Konuyubenım ıçınçeki(.ı yapan şey dc bu ama. Popüler kültürüyle, gi/li tarıhıy le esrarıyla, karanlık mezarlarıyla ve kendi yaşadıklarımla ben kendi İstanbulu'nıu buldum. Cevdet Bey ve Oğulları'nda çokça sözünüettiğim Nişantaşı veçevresini bu yeni atmosfer icinde, yeni bir topoğrafya, bir ımgeler, işaretler, çöpler, nconlar dünyası olarak yeniden kurdum.G S A Y F A 13 Orhan Pamuk'un yeni romanı Kara Kitap'tı, ıınkı 1001 Gece Masallan'nda olduğu gibi art arda gelen, olayların arasına giren türlü çeşitli hikâyelcr var. Sü/.gelımı, Bir Kasırda Tek Başına Yaşayan Şehzadenin Hikâyesı, Karısını Kendisini Aldatırken Yakalayan İhtiyar Çobanın Hıkâyesi, İlk Türk Mankcn Yapımcısının Hikâyesi vb... Kitabın çeşitlı yerlerindt okuyucuya küçük tuzaklar kuran, işaretler yollayan bilmecelcrle de karşılaşılıyor: Rüya'nın Galip'i Tcrkeımi'den Yarıda Bıraktığı Bilmece, Orospunun Sorcnığu Tehlikeli Bilmece, Köşe Yazılarıyla Kurulacak Akrostıjler, Metınde Anahtar Sezdırılcn Bılmeceler, Edebiyatımızdaki Kimi 'l'akma Adlar ve Padişah Mahlaslan... Dıkkatlı okuyucu, Dogu'dan, Batı'dan bırçok klasık esere göndcrme, anı^tırma ve nazıreyı de fark edccek: 1001 Gcce Masallan'na, Dostoyevski'nin Karamazof Kardeşlcri'ne, Şeyh Gaüp'in Hüsnü Aşk'ına, Edgar Allen Poe'ya, Mevlana'ııın aşklarına vc hikâyelerinc, Dantc'yı, Attar'a... Kara Kitap'ta ga/etccılik tarihimizden sinemalara, usavvut tanhınden günccl polıtıkaya, çocuk dcrgıleıındcn Ni^aıua^ı'tuiakı dükkânlara kadar birçok konu, yer yer ansiklopcdik deııilebilecck ayrıntı bulluğuyla ele alınıyor. Kitabın hcr bölümündc, klasik romanda rastlanaıı epigrafıı. tersine, meıne bir başk.ı ışık, bir >afirtmaca darbesi vur.ın epıgrallar var. Çe^ıtlı yazarlardan, metınlerden alınmı^ bunlar: I.ewis Carroll, Ahmet Rasim, Coleridge, Proust, Halit Ziya, 1001 Gece Masalları, Rilke.... C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 7