Katalog

1980'li yıllarda Türkiye'deyayımlananpop ve rock kitaplan Dans eden kitaplar * Yalnızca eğlendirme işleviyle sınırlı kalmayıp günlük yaşamla ilgili hoşnutsuzluklardan politik sloganlara dek çeşitlı tepkileri dile getıren pop müzığin Batıda kısa zaman ıçinde genış bir kitaplık oluşturması şaşırtıcı değil. BURAK ELDCM B A T I ' D A P O P K I T A P L A R I Genç kuşağın ortak dili Muzık endustrısının buyuk boyutlara sahıp oldugu Batı ulkelerınde, populer muzık ıle ılgılı yayıncılık da haylı eskı bır gelenege sahıp Caz muzığının ızbe lokallerden çıkıp Amerıkalı ınsanın gunluk vaşamında onemlı bır renk halıne geldığı yırmıncı yuzyılın ılk çeyreğınden ıtıbaren, zamanın onemlı yayınevlerının lıstelerınde ca/ uzeı ne kaleme alınmıs ınceleme kıtaplarının gıderek daha sık belırdıgı goruluyor Bır "tür" olarak cazın nıtelıklerını teknık ve kulturel anlamda ele alan ıncelemelerle bırhkte, yavaş yavaş "star"larını yetıştıren yenı muzığın pop kahramanlarına aıt bıyografıler de yayımlanıyor tek tek Ellılı yıllara gelındığınde ıse salt blues ve ıa/ alanlarına yonelık başvuıu yapıtlarını, bıyografılerı vt teknık ıncelemelerı ıçeren haylı genış bır kitaplık soz konusu Ote yandan, perıyodık yayınlar alanında da caz ve blues'un oldukça hızlı bır gelışım gosterdığı goruluyor Basta Metronome ve Down Beat Mlck Jagger Rolling gıbı oncu caz dergılerı olmak uzere çok sayıda ırılı ufaklı dergıyle bırhkte, caz "yıllık"ları da yayımlanmaya başlıyor bır sure sonra Genellıkle alfabelık sıstcm kullanılarak unlu caz sanatçılarının bır yıl boyunca gerçekleştırdıklerı plaklarla ılgılı bılgılerın, sanatçıların kısa yaşam oykulerının ve yılın genel bır değerlendırılmesının sunuldugu bu kitaplar, caz meraklılarınca buyuk ılgı goruyor Ellılı yılların sonuna doğru yaşanan buyuk rock'n'roll patlamasıyla bırhkte, muzık endustrısının hızlı gelışımıne koşut olarak, muzık kıtaplarına olan talep de onemlı olçudc artıyor Elvis Prcsley, Buddy Holly, Chuck Berry gıbı kısa sure ıçinde bırer mıt halıne gelen rock'n'roll şarkıularının bıyografılerı kadar, bu muzık turunun yapısal ozellıklerını ele alan ınceleme kıtapları da genış bır kesımden okuyucu bulabılıyor, altmışlı yıllara gırıldığınde Kuşkusuz, ozellıkle Beatles'dan sonra dev rakamlara ulaşan plak satışlarının ve pop starlarına ılışkın her şeye buyuk bır ılgı gosteren gençlık kıtlelerının yarattıği kâr gudusu de azımsanmayacak bır etkıye sahıp, muzık kıtaplarının artışında Bugun Batı ulkelerınde yayımlanmış pop muzıkle ılgılı kitaplar, havlı çeşıtlılık gosterıyor Bunları ana hatlarıyla şoyfe toparlamak mumkun • Çoğunluğu alfabetık duzenle hazırlanmış, genel başvuru kıtapları (Omnıbus, Salamander, Aquarıus, Vırgın gıbı) • Bellı bır luru konu alan ınceleme kıtapları (Rock, blues, soul, reggae, country uzerıne kaleme alınmış araştırmalar ) • Bellı bır donem uzerınde yogunlaşmış kitaplar (Amerıkan protest folk donemını ya da altmışlı yılların muzığını anlatan ıncelenıeler gıbı ) • Pop muzık toplulukları ya da şarkıcılarının bıyografılerı • Populer muzığın kultur ve alt kulturlerle olan ılışkılerını Mjrgulayan ınceleme kılapları • Bellı donemlerde yayımlanmış plakların ayrıntılı dokumunu veren "diskografya"lar • Pop muzık tarıhınde her gunun onemlı olaylarını kısaca ozetleyen ve her yıl yayımlanan "ajanda"laı (rock Dıary") • Bır topluluk ya da şarkıcının tum şarkılarının soz vc notalarını bır arada veren nota kıtapları • üaha çok teenage kesıme yonelık, pop starlarının fotoğı.ıf ve posterlerınden oluşan "pop album"ler Insanlarm kıtap ukunu alışkanlık larının çok da iaglam temeller uzcnn de oturmadığı, kuçuk bır azınlık bır yana bırakılırsa, bellı bır eğıtımden geçenlerın bıle duzenlı aralıklarla kı tap sacın alma konusunda çok ısteklı olmadıkları bır ulkede, yayıncılığın derınlık kazanarak farklı ve degışık alanlara yonelmesı bıraz zaman aiıyor hahyle Kısa vadelı yayın planını ya parken belırsızlıklerın etkısıyle ıster ıstemez "neyin ne kadar sati} potansiyeline sahip olduğu" grbı ongorulere yas lanmak durumunda olan yayıncı, daha once denenmemış, bakır sayılabılecek alanlara yonelmekte bu nedenle bıraz çekımser davranıyor Populer kulturun onemlı bır bıleşe nı olan "pop müzik" ıle ılgılı yayıncılıgın, Batılı ulkeler de muzık endustrısıyle paralel bır gelışme gosterıp haylı genış okuyucu kıtlelerını etkılerken Türkiye'de ancak son beş yıl ıçinde ortaya çıkabılmesı, bıraz da bu olumsuz tab lonun bır sonucu Seksenlı yılların ortalarına kadar gerek yayıncıların kımı onyargılarm da etkısıyle muzık kıcapla rı fıkrıne kuşkuyla bakması gerek kıtap okuyucusu durumundakı genç kıtlelerın pop muzıkle olan ılışkılerının bekrsızlık gostermesı sonucu, yayın dunyaanda bu konuda bır hareketlenme behrtısı gorulmedı Oysa ozellıkle 1984 sonrasında bırkaç yayınevının gınşımlerının gosterdığı sonuç, çoğunluğunu unıversıte ogrencısı gençlerın oluştur duğu okur kıtlesının potansıyel bır talep ortaya koyduğuydu "Müzik yayıncılığı" dendığınde çızılen çerçevenın, as lında çok kaba bır genellemeye dayandığını oncelıkle bc lırtmek gerek Batılı ulkelerde haylı genış bır yelpazeye yayılan muzık kıtaplarının Turkıye'dekı orneklerı, çok sı nırlı turlere karşılık eelebılıyor ancak Bunlar da bırçok bakımdan "öncü" kaoul edılebılecek basvuru kıtapları ve az sayıdakı bıyogratının otesıne pek uzanmıyor Yıne de muzık endustrısının Turkıye'dekı cılız yapısı ve yayıncı lığın ıçinde bulunduğu guç koşullar dıkkate alındığında, son beş yıl ıçınde yayımlanan az sayıdakı kıtabın bıle pop muzık ıle ılgılı karşısına çıkan soru ışaretlerını uzun sure el yordamıyla ortadan kaldırmaya çalışan genç okuyucu yu motıve ettıgını soylemek olanaklı Bu motıvasyonun kısa donemdekı etkılerı ıse kıtap yayıncılıgının otesıne uzanıp, perıyodık yayınlarda, sınemada, hatta televızyonda kendını gosterebılıyor Bunun ıçındır kı ozellıkle son bırkaç yılda kultur/san<u dergılerınde pop muzığe ılışkın ıncelcme ve denemeler eskıye oranla daha sık yer bulurken pop muzıge televızyonda uzun sure dolgu malzcmesı go7uyle bakan TRT'nın tavrında da bellı oranda değışıklık ortaya çıkabılıyor Türkiye'de pop muzığın yayın dunyasında kendıne yer bulması, başta da belırttığımız gıbı haylı yenı bır olay Ozellıkle 1980 sonrasında çeşıtlı sanat uergılerınde popu ler muzık uzerıne kaleme alınmış ınceleme yazılarına daha sık rastlanmasına karşın, telıf ya da çevırı hıçbır kıtap yayınevlerının programına gırnıedı uzun sure Bu alanda kı onculuk, 1984 yılında Pink Floyd toplulugu ıle ılgılı, şarkı sozlerının Turkçe çevırılerını de ıçeren ılk ınceleme kıtabıyla tmge Yayıncılık'a aıt Kıtap okuyucusu ıle muzık dınleyıciMnın ozellıkle gençlık kıtlesı ıçinde bırbırın den farklı kesımlerden gelmedığı varsayımıyla yola çıkıp belırsız gozuken bır alanda yayıncılığa başlayan Imge, Pink Floyd kıtabının bır yıl ıçinde uç baskı yapmasından cesaret alarak an arda muzık kıtapları yayımladı The Beaties, Bob Marley, Michael Jackson, Joan Baez, Bob Oylan gıbı sanatçı ve toplulukların bıyografılerı ıle devam eden dızı, kısa zaman ıçinde mını bır muzık kıtaplığı oluşturma yoluna gırerken beklenmedık bır okur ılgısı de ortaya çıktı Sungu Çapan, 22 Ağustos 1985 tarıhlı Cumhurıyet'te yayımlanan "Çağdaş bır müzik kitaplığı" başlıklı yazısında, "Ülkemizde ozellıkle aydınlar katında hep hafife alınarak hıç onemsenmemıs bır alanda oncu bir yayıncılık anlayışını benımsemış gençlenn yonetimındekı Imge Yayınları'nın çıkardığı çağdaş müzik ağırlıklı kitaplar artık göz ardı edilemeyecek bir biçimde dikkatı çekiyor" yorumunu yapıyordu Aşağı yukarı aynı tarıhlerde, dığer yayınevlen de pop muzık ıle ılgılı ınceleme kıtaplarını gundemlerıne almaya başladılar Teknık anlam dakı bır bosluğu doldurmak amacıyla yayına başlayan Oy ku Yayınları, Beatles, Rolling Stones, Simon ve Garfunkel'ın sarkılarının so7 ve notalarını ıçeren kıtap ları art arda yayımladı Ankora'dakı Kalem Yayınları da "Hüznun Muziği Caz" adh ıncelemeyle başlattıgı dızısı nı, "Lennon Aruatıyor" başlıklı çevırıyle surdurdu Caz uzerıne bır başka ınceleme kıtabı, "Dündcn Bugünc Caz" adıyla Ahtapot Müzik Kitaplan arasından çıkarken ay nı yayınevı, efsanevı şarkıcı Jacques Brel'ın bır bıyografı sını de yayımladı Çızgı Yayınları, Kanadalı şaır vc şarkıcı Leonard Cohen uzerıne bır ıncelemeyle dızıye katkıda bulundu, pop muzığı, kultuı ve altkulturlerle ılışkısı doğ rultusunda sorgulayan onemlı bır çevırı yapıl da "Gençlik ve Altkülturleri" adı altında Iletışım Yayınları'nca yayımlandı Her ne kadar muzık endustrısının Turkıye'dekı cılız goruntusu devam etse de pop muzık kasetlerının satışların dakı gorece artış ve ozellıkle Istanbul I estıvalı sırasında konserlere gosterılen yoğun ılgı, mu?ık yayıncılığını des tekleyen onemlı etkenler Ne var kı yayımlanan kıtapla rın uyandırdıgı olumlu tepkılere karşın pop muzıkle ılgılı yayınlar hâlâ çok yetersız Buna, dergı sayısının azlıgını da eklemek gerek, doksanlı yıllara yayın ıçerığı salt mu zık olan bır tek dergıyle gıren Turkıye'de, muzık yayın cılığının geleceğı ıle ılgılı ıyımser olmak mumkun değıl D Mıchael Jackson Bıyografısı yayımlanmıştı S A Y F A C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 2