Katalog

ABD'de açık saçık yapıtlar üstüne yapılan tartışmalar düelloya dönüştü Bayan Amerika tutuklandı ABD'de, pornografi ya da açık saçıklık sanat olabilir mi sorusu şu günlerde yoğun olarak tartışılıyor. Soruya evet yanıtını veren sanatçılar sansürün kıskacına takılıyor. Son olarak "Özgür Toplumda Pornografi" ve "Yalnız Yetişkinler İçin" adlı yapıtlar sansürden payını aldı. "Sexual Personae" adlı kıtabın yazarı Camille Paglia da pornografinin sanat olabileceğini savunan yazarlardan biri. Paglia kitabında Batı kültürünü, insan cinselliğinin .sunulması biçimini yeniden ' gözden geçirmeye çağırıyor. DERLEYEN: ASll KAYABAL toğraf sanatçıları Robert Mapplethorpe'nin çalışmalarına Cincinnati şerifi el koyarken Andres Serrano adlı bir diğer sanatçı yapıtlarını sergileyecek bir galeri bulamıyor. Tüm bu sanatçılar "cüretkâr" yapıtlar üretiyor. Pornografi ya da cüretkârlık sanat olabilir mi sorusuna "evet" yanıtını veren sanatçılar sansürün kıskacına takılıyor. Olaylar zinciri kitaplıklarda sessiz sedasız kaybolan kitaplarla sürüyor. Bunlar Mark Twain, Faulkner, H.Miller, D.H. Lawrence ve Salinger tarafından yazılmış kitaplar. FBI, anne babaları tarafından çekilmiş çıplak bebek fotoğraflarıına ve Alabama'da porno yayınları izleyenlerin antenlerine ve televizyonlarına el koyuyor. Playboy ve Penthouse, reklam afişlerinde "sakıncalı" yayın organları olarak tanıtılırken, sinema dağıtımcıları seks filmlerine kapılarını kapıyor. Pek çok galeriye "sapık" işlere yer vermemesi konusunda uyarılar gelirken "Art News" ve "Art in America" hakkında açılmış düzinelerce soruşturma var. Müzeler ise şimdilik bu çemberin dışında. ABD'de her geçen gün pençeleri daha çok sivrilen sanatsal sansür 9O'lı yılların ideolojik kuyusunu daha derinlere kazar oldu. Camille Paglia'nın "Sexual Personae" adlı kitabı tartışmalara yol açarken Gordon Hawkins ve Franklin E. Zimring'in yazdığı "Özgür Toplumda Pornografi" ile Susan Gubar ve Joan Hoff'un birlikte kaleme aldıkları "Yalnız Yetişkinler İçin" adlı kitaplar sansürün tu/.ığma düstü. Fo Cınsel ve erotik konulara değinme, hükümetten yardım al Hükümetin karşısında "cüretkâr" sanat yapanlar devletin verdiği her türlü ekonomik destekten yoksun bırakılıyor. 1973 tarihli sansür kararlarını uygulayan Senatör Jesse Helms'in tutucu dostlarının saldırılan yalnızca sanata yönelik değil. Yakın çevreler Helms ve adamlarının Amerikan kültüriinde var olanı ortadan kaldırmak yönünde Nazi ideolojisini anımsatan mutlu Hıristiyan ailesı kavramını getirmeyi göze alabılıyor. Bir grup Amerikan vatandaşı "Moral Majority" (Moral değerler) kavramının ardında yer alıyor. Bunlar borsanın iplerinı ellerınde tuttuklarından başlangıçtan beri galip kişiler. Helms ve adamları Wayne Newton dinleyen, Norman Rockwell'in tablolarını asan, beyaz Hıristiyanların oturduğu "Beyaz Ev" modelinı sokma çabasındalar. Bu mutlu evde nikâhlı eşler gece karanlıkta sevişiyor. Olayların gıdişine karşı görüşte olan bir grup Amerikalı da gösteriler duzenliyor, imza kampanyaları açıyor. Bir de arenaya çıkmaktan sakınan bir üçüncü düşünürler grubu var ki bunlar da sorunu sanat düşüncesi olarak değil "cüretkârlık" kavramı olarak görüyor ve bu kavramın yeniden gözden geçirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Camille Paglia'nın kitabı da bu yönde yazılmış 700 sayfalık "dev" bir eser olarak dikkat çekiyor. Camille Paglia Philadelphia Üniversitesi'nde "Insanlık" dersleri veren bir yazar. Paglia, pornografi ya da cüretkârlık sanat olabilir mi sorusuna, "evet" diyen bir yazar. Paglia'nin "Sexual Personae" adlı kitabı ABD'de tartışmalara yol açtı. Şimdi yazarı, Batı kültürünü, insan cinselliğinin sunulması kavramını yeniden gözden geçirmeye çağırıyor. Kitap, Mısır ve Antik Yunan'dan bugüne ulaşan estetik kültürel birimlere yer veren bir yapıt olarak değerlendiriliyor. Paglia'nın kitabında temel teori, YahudiHıristiyan devrimi tarafından bozguna uğratılmış paganizmin sanat, erotizm, astroloji ve pop kültüriinde yeniden filizleniyor olması. Paglia en ilerici çevrelerde bile cüretkârlığın niçin sevilmediğini soruyor. Bu öğe niçin yalnız sanat ve özellikle sinemayla sınırlı. Bizlerin varlığı fiziksel bir varlık. Heyecanlann cinsellikten ayrı tutulabileceğini düşünmek bir düş. Paglia kitabında pagan güzelhği tanımı üzerinde duruyor. Willendorf venüsü ile Apollon ve Dionysos arasındaki paradoksu (çelişkiyi) inceliyor. Botticelli, Michelangelo, Shakespeare ve Blake'in sanatlarını derinlemesine araştırıyor. Rousseau da Sade'a, Go ABD yasal duzlemde cüretkâr sanal tartışmasını çozmekle meşgul llk olçut, cınsellığı durtucu çalışmalar yapmamak ethe'de Coleridge'e, Byron'da Shelley, Keats, Balzac ve Baudelaire'e ve Huysmans'daki "Güzellik ve Seks" kültüne karşı dayanak noktaları buluyor. Paglia'ya göre sanat bir skandal. Faust'la Don Giovanni arasında bizlerin ana mitleri hep ikinci sırada kalıyor. Sanatçı, cinsellik ve doğayı mükemmel ve kaba güçler olarak ele alıyor. Günümüz sanatçısı yazara göre fotoğraf, sinema ve çokduyumlu bir resmi üstün tutuyor. Bu da anlam yüklü araçların gelişiminin doğal sonucu. Bugün kişilik ve ün kültü önde geliyor. Bu da klasik ön örneklerın tekrarından başka bir şey değil. Örnekler: Vampir Kadın (Medusa, Lauren Bacall), Apollon Rahibesi (Delfi'deki bilici rahibe, Gracie Allen). Yakışıklı Erkek (Byron, Elvis Presley), Erkek kahraman (Baudelaire, Woody Allen). Paglia ana figüre tapınmanın yanında yeni bir olguya da dikkat çekiyor. Bu da eşcinsel erkeklerin idolleştirdikleri süperstarlar. Tanrıça kavramıyla anılan ana baba figürleri bir pagan töresi olmasın diye soruyor Paglia. Yazara göre sanat, kültür paradigmalarından süzülmüş biyolojik bir öğenin tanımı ise "cüretkâr" değil. Bu tür sanata saldıranları namluları kalkmış silahlara benzetiyor Paglia. ABD yasal duzlemde cüretkâr sanat tartışmasını çözmekle meşgul. Senatör Helms'in uyguladığı 1973 California yasa kararları cüretkâr olanı sansür görebilir olarak tanımhyor. Bunun için getirdiği ölçütler: Cinselliği dürtücü çalışmalar yapmamak; yazında ya da resimde cinsel eylem betimlemelerinden kaçınmak; edebi, sanatsal, politik ya da bilimsel değerden yoksun yapıtlar üretmemek gerekiyor. Bu üç maddeden birine karşı gelmek sansürün kıskacına takılmak için yeterli. Hükümetin sanatçılara verdiği ekonomik destekten yoksun kalmak için yeterli nedenler bunlar. Uslu sanatçı olmaya söz verenlere hükümet cinsel ve erotik konulara değinmeyeceğine dair bir belge imzalatıyor. Hükümet yardımı almak bu belgeyi imzalamak zorunluluğu getiriyor. D La Repubblica/17 Kasım 1990 CUMHURİYET KİTAP SAYI 42 S A YFA I •