Katalog

ARGESanayi CBT 1473/12 Haziran 2015 19 Sayıları 176’ya Ulaşan Sanayi ARGE Merkezleri: Yeni Bir Aşama ARGE Merkezlerince geliştirilen ürün ve teknolojilerin başta kamu alımları olmak üzere önceliklendirilmesi önemli bir destek olabilir. Müfit Akyos Endüstri Mühendisi, Teknoloji Yönetimi Danışmanı; mufita@ttmail.com İ nternetin sağladığı olanakların da katkısıyla son yıllarda platform tipi yapılanmalar artmakta. Bu tür yapıları ortaya çıkartan ortak noktalar olarak; • Ortak bir konunun veya çıkarın olması, • Gönüllü olarak bir araya gelinmesi, • Esnek bir işleyişe sahip olması, • Hiyerarşik bir yapıdan uzak olması, • Giriş çıkışların kolaylığı, • Güven ilişkisini esas alması, • Kâr amacının olmaması, • İletişim ve paylaşım gereksiniminin olması, • Tamamlayıcı paydaşların kolay eklemlenebilmesi sayılabilir. Bu bağlamda 31 Mart 2015 tarihinde Teknopark İstanbul Konferans Salonu’nda düzenlenen törenle sayıları 176’ya ulaşan ARGE Merkezi’nden 14’ünün imzası ile kurulan ARGE Merkezleri İletişim ve İşbirliği Platformu ARGEMİP’in kurulması çok olumlu bir gelişmedir. ARGE Mezkezleri tanımı ve sağlanan kolaylıklar Bilim Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı (BTSB)’nın web sitesinde ARGE Merkezleri, “… kanunî veya iş merkezi Türkiye’de bulunan sermaye şirketlerinin; organizasyon yapısı içinde ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş, münhasıran yurtiçinde araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan ve en az 50 tam zaman eşdeğer (30 tam zaman eşdeğer olarak değişti M.A) ARGE personeli istihdam eden, yeterli ARGE birikimi ve yeteneği olan birimler olarak” tanımlanmaktadır. (http://www.sanayi.gov.tr/Pages. aspx?pageID=543&lng=tr) 5746 sayılı kanun ile ARGE merkezlerine ticari kazançlarından gelir vergisi indirimi, ARGE ve destek personelinin gelir vergisinden müstesna olma, sigorta primi işkendi içine kapanan Osmanlı anlayışı kaçınılmaz bir çöküşe doğru ilerledi. Savaş zaferleri özlemiyle yola devam eden Osmanlı, yeni gelişmelerin yolu ve kaynağı olacak üniversiteleri kuramıyor, yeni gelişmeleri Türk bilim dünyasına sunmuyordu. Bilim devrimine ayak uydurulmuyor, kütüphanelerin gerekliliği bile gündemde olan bir konu değildi, matbaa yüzyıllarca ülkeye sokulmamıştı. Sonuç olarak, Osmanlı, o tarihlerde dünyaya egemen olabilme Yeniliğin (inovasyon) asli kaynağı firmalardır. Söz konusu teşvikle ARGE ve Tablo 1. FAAL OLAN ARGE MERKEZLERİNİN özellikle yeniliğin ayrı bir yapılanma içinSEKTÖREL DAĞILIMI de firmaların asli faaliyeti olacak biçimde SEKTÖR SAYI % desteklenmesinin uzun erimde firmalara ve Otomotiv Yan Sanayi 41 24,85 Otomotiv 9 5,45 ülkemize farklı yararları olacaktır. Bu yararOtomotiv Tasarımı ve 1 0,61 lar firma düzeyinde: Mühendislik • ARGE ve yenilik yönetiminde kurumOtomotiv Toplam 51 30,91 sal kapasite oluşması, Savunma Sanayi 13 7,88 Yazılım 12 7,27 • Firma entelektüel sermayesinin oluşKimya 11 6,67 ması, Makine ve Teçhizat 11 6,67 • Firma rekabet gücünün artması, İmalatı • Filiz firmaların (spinof) türemesi, Dayanıklı Tüketim Malları 10 6,06 • Fırsat alanlarının artması olarak özetİlaç 10 6,06 Elektrik Elektronik 9 5,45 lenebilir. Tekstil 7 4,24 Ülke düzeyinde ise: Bilişim, Bilgi ve İletişim 7 4,24 • Yüksek teknoloji içerikli ürünlerde arTeknolojileri tış, Diğer (Gıda, Havacılık, 24 14,55 Cam ve Seramik, • Dış satımda ileri teknolojili ürünler Bankacılık, Enerji, Petrol..) oranını artması, TOPLAM 165 100 • Nitelikli işlendirmenin artması, • Refahın artması sayıveren hissesinin yarısının, Tablo 2. FAAL OLAN ARGE labilir. her bir çalışan için beş yıl MERKEZLERİNİN ARGE merkezlerinin süreyle Maliye Bakanlığı İLLERE GÖRE DAĞILIMI etkinliğinin işletilmesi ve İL SAYI % bütçesine konulacak ödeİstanbul 47 28,48 sayılarının artması ile; nekten karşılanması ve Bursa 23 13,94 Üniversite sanayi işbirdamga vergisi alınmaması Kocaeli 22 13,33 liği: Bu işbirliğinde doğru 18 10,91 gibi teşvikler sağlanmak Ankara 11 6,67 ve başarılı örneklerin ortadır. Ayrıca bir defaya İzmir Manisa 9 5,45 taya çıkma olasılığı artamahsus olmak üzere en Tekirdağ 8 4,85 bilecektir. Bugüne kadar fazla 100.000 TL’ye ka Eskişehir 5 3,03 çoğunlukla “anlaşılama8 İl Toplamı 143 86,67 dar Teknogirişim Sermaye Diğer 17 İl 22 13,33 ma” problemi etrafında tadesteği nakdi destek olaToplamı nımlanan üniversite sanayi rak verilmektedir. TOPLAM 165 100 işbirliğinde ARGE merkezSayısal veriler lerinden doğru problemlerin, doğru ifade BTSB’nin Ekim 2014 verilerine göre edilerek üniversitelerden hizmet alınma ola209 başvuruya karşın ARGE Merkezi belsılığı yükselecektir. Böylece üniversitelerin gesi verilen işletme sayısı 186, faal olanlar ise 10’u KOBİ statüsünde firmaya ait olmak sanayi ile ilişkilerini yeniden tanımlaması, üzere toplam 165’tir. 23 sektöre dağılım hizmet çeşitliliğine gitmesi, teknoloji transgösteren faal 165 ArGe merkezinin 51’i fer ofislerinin etkin kullanılması gibi etkileri de olacaktır. otomotiv sanayisinde yer alıyor (Tablo 1). İşbirlikleri: Merkezler arası işbirlikleri 25 ile dağılmış olan 165 ARGE merkeartabilecektir. Merkezlerin kurumsal kapazinden 47’si İstanbul’da yer alıyor. Tablo sitelerini iyi tanımlamaları ve” açık inovas2’de görüleceği gibi sanayinin yoğunlaştığı yon” yaklaşımı ile çalışmaları durumunda 8 ildeki merkezlerin 143 yer alıyor. Kalan rekabet öncesi araştırmalar veya bir diğe22’si ise 17 ile dağılmış durumda. gücüne sahip olmasına karşın, kendi öngörüsüzlüğü nedeniyle, gerileme ve çökme sürecine girmiştir. Osmanlı’da Rönesans’ın zayıf belirtileri biraz olsun Lale Devri ve Tanzimatlar’da görülse de, yeterli olmadığı, alınan sonuçlardan anlaşılmaktadır. Avrupa da 16. yüzyıldan sonra gelişmeye başlayan rönesans kültürüne benzer en etkili yenilenmeler, ülkemizde Cumhuriyet döneminde görülmektedir. Bu yenilikler; milli eğitimdeki devrimler, kıyafet devrimi, harf ve dil devrimi (öz Türkçeleştirme) ve dünya klasiklerinin dilimize çevrilmesi, Türk diliyle ibadet, Türkçe ezan ve Kuranı Kerim’in Türkçeleştirilmesi gibi devrimler olup, oldukça geç olmasına karşın, Avrupa’daki Rönesans kültürünü anımsatan en güçlü modernleşme devinimleridir. Bunun için, ülkemizi bu kadar geniş bir temelde modernleştiren büyük Atatürk ve yol arkadaşlarına çok şey borçluyuz. Cumhuriyet devrimleri, Lucretius’un zamanı FİRMA VE ÜLKE BEKLENTİLERİ rini bütünleyen işbirlikleri biçiminde araştırma işbirlikleri ortaya çıkabilecektir. Bilginin oluşumu ve paylaşımı: ARGE kadroları için öğrenme süreci başlayacak, bu hizmeti verecek yapılanmalar oluşacaktır. Nitelikli kadroların ArGe ortamındaki dolaşımı örtük bilginin paylaşılarak yeni biçimlerde üretilemsine olanak verecektir. Teknolojinin ticarete konu olması: Sürdürülen ARGE ve yenilik faaliyetlerinde ortaya çıkacak ürün ve teknolojiler ve “taşmalar– çalışılan konu dışında erişilen çıktılar” teknoloji ticaretine konu olabilecek ve bu “pazarın” gelişmesine katkıda bulunacaktır. ARGE firmaları: Büyüyen yapılarda yeni filiz firmaların (spinof) türemesi uzman ArGe ve yenilik firmalarının oluşmasını sağlayabilecektir. Hizmet firmaları: Gelişen ARGE ve yenilik pazarına hizmet verecek “bilgi yoğun hizmet firmalarının” oluşumu hızlanacaktır. Yukarıda işaret edilen gelişmelerin tamamı yalnızca ARGE merkezlerinin iyi işlemesiyle sağlanabilecek sonuçlar olmadığı açıktır. ARGE merkezlerinin ulusal yenilik sisteminin bir parçası olduğu düşünüldüğünde sistemin işleyişinden etkileneceği açıktır. Bu merkezleri desteklemenin yalnızca parasal teşvikle sınırlı kalması durumunda ülke refahına etkileri de sınırlı olacaktır. Örneğin bu merkezlerce geliştirilen ürün ve teknolojilerin başta kamu alımları olmak üzere önceliklendirilmesi ilk akla gelen destek olmaktadır. ARGE merkezlerinin en değerli varlığı nitelikli insan kaynağıdır. Bu kaynağın yüksek niteliği ile olağan ve sıradan işlerin (basit ürün geliştirmeleri, kopyelemeler gibi) ötesinde pazar standartlarının üzerinde yenilik ve öncü ARGE çalışmalarıyla geleceğe yatırım yapılması öngörülmelidir. Ancak üniversitelerimizde temel bilim alanlarının (fizik, kimya, biyoloji ve matematik) YÖK marifetiyle ve yalnızca talep olmadığı gibi piyasacı bir yaklaşımla kapatılmakta olmasından en büyük zararı ARGE merkezleri de dahil olmak üzere ülkemizin ARGE ortamının göreceği açıktır (bunu ülke geleceği olarak okumak da yanlış olmayacaktır). Böylesi bir olumsuzluğu bir ölçüde giderebilmek için ARGE merkezlerinin güçlü burs mekanizmaları oluşturmaları ve temel bilimler bölümleriyle proje ortaklıklarına daha fazla önem vermeleri düşünülebilir. na göre getirmek istediği yenileştirme veya yön değiştirme ile eşdeğerdedir, eğer fazlası yoksa. Stephen Greenblatt, How the Renaisance Began, Vintage Books, London, 2011. LUCRETIUS, The Nature of Things, Translated by A.E. STALLİNGS, Penguin Books, 2007. THE ESSENTIAL EPICURUS, Translated by Eugene O’ Connor, Prometheus Books, 1993. LUCRETIUS, Evrenin Yapısı, Türkçe tercüme: Turgut Uyar–Tomris Uyar, Norgunk, 2011. DEĞERLENDİRME KAYNAKÇA: