Katalog

BİLGİSAYAR OYUNLARI ŞİDDET DAVRANIŞLARINI ARTIRIYOR MU? BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ BEYİN VE BİLİŞ ARAŞTIRMALARI LABORATUVARI ağımlılık, kişinin zarar verici herhangi bir uyaranın yaratBAU Psikoloji Bölümü Başkanı tığı olumsuzluklara rağmen kullanmaya devam etmesi ya da kullanmayı bırakamaması, kullanmayı bırakması durumunda ise çeşitli yoksunluk belirtileri göstermesi ve bu yoksunluk belirtileriyle birlikte yeniden kullanma eğiliminde olması olarak tanımlanabilir.1 Son yıllarda internet ve dijital oyun pazarının gelişmesiyle birlikte dijital oyunlara bağımlı olan insan sayısında ciddi miktarda artışlar olduğu rapor edilmektedir. Bu konuda yapılan çok sayıda araştırma, internet ve oyun bağımlılığının kumar bağımlılığı gibi bir çeşit davranış bağımlılığı olduğu yönünde ipuçları veriyor. Beklenenin aksine Amerikan Psikiyatri Birliği’nin Tanı Ölçütleri El Kitabı’nın 5. baskısında oyun bağımlılığının bir bağımlılık türü olarak tanı gruplarında yer almaması bu konudaki tartışmaların devam etmesine yol açmıştır. DOÇ. DR. METEHAN IRAK B başta olmak üzere, bazı Avrupa ülkelerinde de çocuk ya da ergen yaştakilerin toplu ölümlerle sonuçlanan davranışlarında ve uyum sorunlarında görülen artış, benzer şekilde şiddet içerikli video oyunlarıyla geçirilen zamanla hatta oyun bağımlılığıyla ilişkilendirilmiştir. Buna karşın oyunların halk sağlığını tehdit edici ve kriz yaratacak bir etkisi olduğunu söyleyebilecek kadar yeterli ve güçlü bilimsel kanıtlar olmadığı da ileri sürülmektedir. Diğer bir deyişle bazı araştırmacılar, şiddet içerikli dijital oyun oynamak ve gündelik hayattaki saldırgan davranışlar arasında nedensel bir ilişki kurabilmenin olanaklı olmadığına dikkat çekmişlerdir. Bu yorumun altında yatan temel varsayım, çalışmalardaki yöntemsel eksiklikler olarak belirtilmiştir. UZUN SÜRE OYUN OYNAYANLAR DAHA BAŞARILI OLABİLİYOR Oyun bağımlılığının bireylerin bilişsel süreçleri üzerindeki (dikkat ve bellek gibi) etkisini inceleyen çalışmaların sonuçları arasında da çelişkiler bulunmaktadır. Bazı olumsuz etkilere karşın, bu tür oyunları uzun süre oynayanların seçici algı, seçici dikkat, görsel uzaysal algılama türü görevlerde, oyun oynamayanlara göre daha başarılı olduklarını rapor eden çalışmalar bulunmaktadır.3 Son dönemde ise sağlıklı yaşlanmayla birlikte görülen bilişsel işlevlerdeki yavaşlamayı ya da işlev kaybını aza indirmek ve hatta geliştirmek için düzenli olarak digital oyunlar oynamanın bilişsel kontrol gibi süreçler üzerinde olumlu etkilerinin olduğunu gösteren çalışmalar yayımlanmaktadır.4 Görüntüleme çalışmalarının genel sonuçlarına bakıldığında, beynin ödül, bağımlılık, şiddetle isteme ve duyguheyecan işlevleriyle ilgili bölgelerinin, internet ya da oyun bağımlılığı belirtileri gösteren bireylerde, oyun oynarken ve oyun ile ilgili uyaranlar gösterildiğinde aktif olduğu rapor edilmiştir. Bu bölgelerden bazıları, nukleus akkumbens, amigdala, anteriorsingulat, dorsolateral prefrontal korteks’dir. Bu sonuçlar oyun bağımlılığının diğer davranışsal bağımlılıklarda olduğu gibi nöral bir temelinin olduğuna işaret etmektedir.5 Sonuç olarak oyun bağımlılığının bireylerin psikolojik, bilişsel ve nörobiyolojik süreçlerini tam olarak nasıl etkilediği konusunda cevap aranan sorular azımsanmayacak boyuttadır. Özellikle şiddet içerikli oyun oynamak ve gerçek hayattaki saldırgan davranışlar arasında kurulmaya çalışılan nedensonuç ilişkileri için elimizde henüz yeterli kanıt bulunmamakta ve daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak bu sayede oyun bağımlılığının varsa olası olumsuz etkilerinin belirlenmesi, önlenmesi ve ortadan kaldırılmasına; toplumun doğru yönde bilgilendirilmesine yönelik geliştirilecek yeni politikalara yön verilebilir. Kaynaklar 1. Chrisholm JD vd. (2010), Atten, Percept, & Psycho, 72, 66771. 2. Kim EJ vd. (2008), Eur Psychiat, 23, 2128 3. Boot WR vd. (2008), Acta Psychol, 129, 38798. 4. Anguera JA vd (2013), Nature, 501, 97101. 5. Ge L vd. (2011), Neural Regen Res, 6, 203741. OYUN BAĞIMLILIĞINI TETİKLEYEN FAKTÖRLER Oyun bağımlılığına yol açan nedenler, kişilerin nasıl ve neden bağımlılık geliştirdikleri gibi soruların varlığı, son yıllarda bu konuda oldukça fazla araştırma yapılmasına zemin hazırlamıştır. Bu araştırmalarda, kişilerin sahip oldukları bazı psikolojik özelliklerin (kaygı, depresyon, şiddet eğilimi ve kişilik gibi) oyun bağımlılığı ile ilişkili olduğu düşünülmüş ve şiddet eğilimi ve bazı kişilik özelliklerinin oyun bağımlılığıyla ilişkiler gösterdiği bulunmuştur.2 ŞİDDET İÇERİKLİ OYUNLAR SAĞLIĞA ZARARLI MI? Video oyunlarının şiddet öğeleri içermesi, bu tür bir davranışsal bağımlılığın araştırma konusu olmasını öncelikli kılmaktadır. Son yıllarda çocuk ve ergenlerin şiddet eğilimlerinde ve şiddet içerikli davranışlarının çeşitliliğindeki artışın, şiddet içerikli video oyunlarıyla geçirilen zamanla ilişkili olduğu yönünde oldukça fazla sayıda bulgu ve yoruma rastlanmaktadır. Kuzey Amerika Bu bir ilandır.