Katalog

Sağlık CBT 1499/11 Aralık 2015 17 Nikotin bağımlılığı tedavisinde motivasyonel görüşme Nikotin bağımlılığı Dünya Sağlık Örgütü tarafından tanımlandığı şekliyle ‘ kullanılan psikoaktif maddeye kişinin daha önceden değer verdiği diğer uğraşlardan ve nesnelerden daha yüksek bir öncelik tanıma davranışı’dır. Kişi bağımlı olduğunda madde kullanımı üzerindeki kontrolünü kaybeder. Günümüzde önlenebilir ölümlerin birincil sorumlusu olan nikotin bağımlılığı düzenli olarak içilen günde 1 sigara ile gelişebilir. Dr. Elif Altuğ VKV Amerikan Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Ü lkemizde sigara kullanımı ile ilgili rakamlara baktığımızda Türkiye’nin sigara içiminin en hızlı arttığı ülkelerden olduğunu görürürz. Sigara içme oranı genel popülasyonda %50, her 2 kişiden 1’ini gösterir. Sigara tüm kanser ve kalp damar hastalığı ölümlerinin %30’u akciğer hastalığı ölümlerinin %60’ından sorumludur. Her 10 akciğer kanserinden 9’u da doğrudan sigara ilişkilidir. Son yıllarda sigara firmalarının kadın popülasyonu hedef alan pazarlama yöntemleri sonucu akciğer kanseri ölümleri kadınlarda tüm kanser ölümleri içinde birinci sıraya yükselmiştir. Sigara bırakma açısından ise sigara içenlerin %70’i her yıl bırakmak ister ve yarısı yardımsız dener. Ancak %5’i bırakabilir. Bırakma isteği üzerine yoğunlaşan ve yoksunluk yakınmalarını da kotrol altına alacak destekli bir yaklaşımla sigara bırakma oranı %60’lara yükseltilebilir. Bu süreçte son yıllarda özellikle sigara bırakma programlarında yer bulan motivasyonel görüşme yöntemi sonuç almayı kolaylaştırır ve kalıcı kılar. Motivasyonel görüşme 1970’lerde nikotin/alkol tedavisinde varolan tedavi yöntemlerine bir farklılık yaratmasıyla doğdu. Dr. William Miller’ın başlattığı çalışmalar ile bağımlılık tedavisine ‘dinlemek’ ve ‘em pati kurmak’ eklendiğinde sonuçların olumlu yönde etkilendiği gözlendi. Günümüze bağımlılık tedavisinde kabul gören bir tedavi görüşü olarak yerleşti. Motivasyonel görüşmede çıkış noktası kişiyi değişim için motive etmek yerine, zaten kendilerinde varolan, değişim için gereksindikleri motivasyonu bulmalarına yardımcı olmak. Sigara bırakma stratejisine uygun çünkü geleneksel rehberlik yaklaşımlarına göre hızlı süreç, kısa süreli, olumlama üzerine dayalı bir sistem. 2010 yılında 14 çalışmayı içeren metanaliz sonuçları da anlamlı katkı sağladığını destekler veriler sunuyor. Motivasyonel görüşmenin temel öğrenme evreleri 1 MG ruhu 2 OARS 3 Değişim konuşması 1 MG ruhu içeriğinde: ortaklık ( hasta ve doktor arasındaki konuşma ‘eşit’, karar’ortak’dır, hasta ‘için’ ve hasta ‘ile’ çalışır), ortaya çıkarma (kişinin kendi nedenleri ve savları ortaya çıkarılır), kabullenme (doktor bilgilendirir, önerir ama hasta seçim yapar) ve şefkat (kişinin öncelikleri önemsenir ve onun tarafında olduğunuzu hissetirilir) vardır. 2 MG’de OARS hastanın işbirliğini, tedaviye uyumunu ve hastadoktor ortaklığını artırır. Temeli EMPATİ’dir. Kişinin düşünceleri, duyguları ve çelişkileri onların açısından anlayabilme yeteneği şarttır. Empati tedavi sonucunu etkileyen en önemli belirteçtir. Open ended questions (açıkuçlu sorular), tarafsızlık sunar. Evet /hayır ile yanıtlanmaz . Kişinin kendi sigara içme hikâyesini aktarmasını sağlar Affirmation (olumlama), takdir ve beğeni içerikli cümlelerde oluşur. Sigara bırakmaya yönelik kişinin tüm çabasının farkında olduğunuz iletilir Reflective listening (yansıtmalı dinleme), aktif dinleme sürecidir. Kişinin sözlerininin anlamını öngörüp, ona geri yansıtmaktır. Sigara bırakma güç savaşı olmaktan çok bir değişim sürecine dönüşür. Summary (özetleme), görüşmenin kısa bir yansıtmasıdır. Sigara kullanımı ile ilişkili çelişkileri ortaya çıkarır. Planlama olanağı sunar. 3 Değişim konuşması ise kişinin sigara bırakma yönünde hareketini sağlayan, yine kişinin kendisi tarafından dile getirilen konuşmadır. Değişim arzusu (istiyorum..), yapabilirlik (bırakabilirim...), neden bulma (bırakmak için çok neden var...) ve zorunluluk (sigarayı bırakmalıyım...) içeren cümlelere uygun saptamalar yapılır. Sigara bırakma polikliniğindeki uygulama sürecindeki akış kişiyi tanımak ile başlar. Konuşmaya nasıl ve nereden başlayacağına kişi kendi karar verir. Ardından sorun tanımlanır. Açıkuçlu sorular ile kişi sigara içme alışkanlığını aktarır. Değişim için ‘ne kadar istekli’ ve ‘kendine ne kadar güveniyor ‘ açılarından değerlendirilir. Bu belirlemede yargılama içermeyen , varolan düzeyi pekiştirme amaçlı konuşmalar yapılır. Değişime hazır değil ise amaç farkındalık oluşturmak, kişiye özel bilgilendirme ve cesaretlendirme yapmaktır. Kişiye bilgi sunmadan önce mutlaka kendisinden izin almalı, konuşma bitiminde de yorumunu alıp planlama yapmalıdır. Değişim için emin değil ise amaç isteklilik ve güveni oluşturacak bir menü sunmaktır. Değişimin tarafında ve karşısındaki veriler aydınlatılır. Böylece kişi çelişkide kaldığı noktaları görür. Düşünceleri ve davranışlarıyla aradaki bağı gerçekçi değerlendirir. Aynı anda sigara bırakmayı ister ve istemez bir durumdur. Kişiye kendi direnciyle ‘ dans ederek ‘başetmeyi göstermek gerekir. Değişim için hazır ise sigara bırakma planlamasında kişinin kendi seçeneklerini oluşturma olanağı verilir. Açık ve güçlü mesajlar kullanılır. Sigara içmediğinde zorlanacağı alanlar belirlenir ve bu anlarda başedebilme yöntemleri geliştirilir. İlaç tedavisi hakkında bilgilendirilir ve ilaç seçimine yardım edilir. Sigara bırakma zamanı belirlenir. Süreç ilk ay içinde haftalık ortalama 1525 dakikalık 4 görüşme ile devam eder. İlaca uyum, davranışların tutarlılığı ve kişinin süreçteki rahatlığı izlenir. 2. ay ile görüşmeler aylık 1015 dakika ve aralıklı telefon görüşmeleriyle desteklenir. Sigara kullanımının temel nedeni nikotin bağımlılığıdır. Sigara bırakma ile ilgili varolan etkili ilaç tedavi seçeneklerine, motivasyonel görüşme eklendiğinde bağımlılık tedavisi daha hızlı ve kalıcı çözüm sunar. ‘Çılgın Türk Kızları’ buluşlarını anlattı ‘Türkiye İnovasyon Haftası’ kapsamında düzenlenen ‘Sıra Dışı Kadınlar’ panelinde Amerikalıların ‘Çılgın Türk kızı’ diye adlandırdığı ‘Giyilebilir Kalp Pili’ mucidi Canan Değdeviren, Egzersiz Eğitmeni İnsansı Robot’un mucidi Binnur Görer ve Hayal Ortağım sistemi ile görme engellilerin sosyal hayatta karşılaştığı sorunları gidermeye çalışan Duygu Kayaman bilim dünyasına kazandırdıkları önemli buluşlarını anlattı. Canan Dağdeviren, ABD’de yayımlanan Forbes’ın 35 yaşından küçük 30 bilim insanı arasına girdi. Dağdeviren aynı zamanda Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’ndeki (MIT) bilimsel çalışmalarda adını duyurarak Harvard Üniversitesi’nin genç akademi üyeliğine seçilen ilk Türk insanı oldu. Panelde konuşan Canan Dağdeviren, “Giyilebilir Kalp Pili, vücutla uyumlu kalbin atış enerjisini elektrik enerjisine dönüştürüyor. Saç telinden yüz kat daha ince denediklerini ve sonuçların hastalarla uyumlu çıktığını belirtti. Canan Dağdeviren diğer projelerini şöyle anlattı: Parkinson, Alzheimer ve beyin tümörüne sahip insanların ilaç tedavisi sırasında vücutlarındaki zararı önlemek için bir alet geliştirdim. Tasarladığım alet beynin kırık noktalarını buluyor ve ilacı direk o noktalara aktarılmasını sağlıyor. 2017’de tamamlayacağım bir proje daha geliştirdim. 4 boyutlu aletler yapacağım. Çipli haplar yutacağız. Bu haplar aracılığıyla vücudumuzdaki her (Soldan) Binnur Görer, Canan Dağdeviren, Duygu Kayaman ve Şelale noktanın dilini çözeceğiz.” Kadak sıradışı kadınlar panelinde Panelde konuşan ve ilgi gören diğer isimler de robotların hayatımızdaki rolünü ve olan aleti kalp hissetmiyor” dedi. gelecekteki rollerini anlatan Egzersiz Eğitmeni İnsansı RoCanan Dağdeviren bir başka önemli projesinin de deri bot Mucidi Binnur Görer, Hayal Ortağım sistemi ile görme kanserini erken teşhis etmeyi sağlayan dövme olduğunu engellilerin sosyal hayatta karşılaştığı sorunları gidermeye söyledi. Dağdeviren, derinin herhangi bir yerine yaptırılan çalışan Young Guru Academy (YGA) Proje Lideri Duygu dövme aracılığıyla sistemde bulunan küçük devreler aracıKayaman oldu. lığıyla sistemin çalıştığını ve sistemi dermatologlarla birlikte