Katalog

Nobel Ödülleri CBT 1490/9 Ekim 2015 7 Kitap Alfa Bilim Dizisinin 100. Kitabı: Zaman Döngüleri (Kuantum Evreninin Olağanüstü Macerası) Alfa Bilim Dizisinin 100. kitabı olan R. Penrose’un “Zaman Döngüleri” kitabı yayımlandı. Dünyaca ünlü fizikçi Roger Penrose son kitabında Büyük Patlama üzerine inşa edilen yanlış varsayımları yıkıyor. Penrose kitabında kozmolojiye yeni bir bakış açısı getirerek, sıklıkla sorulan “Büyük Patlamadan önce ne vardı?” sorusuna oldukça beklenilmedik bir cevap veriyor: Döngüsel Evrenler. Termodinamiğin İkinci Yasası evrende “düzensizliğin” sürekli artması gerektiğini söyler. Öte yandan 1917’den bu yana uzayzamanın geometrisini biliyoruz. Penrose bu iki ana temayı birleştirerek, ivmelenen ve genişleyen evrenimizin beklenilen kaderinin aslında yeni bir ‘Büyük Patlama’ olarak yeniden nasıl yorumlanabileceğini göstermektedir. Büyük Patlamadan sonraki bir anda entropi maksimum olmalıdır. Bu yüzden entropi nasıl artmaktadır? Penrose şu yanıtı verir: evrenin doğumunda entropinin düşük olmasını garanti eden bir büyük patlama öncesi bir çağ olmalıdır. Evrenimiz sonsuz ardıl Eon’lardan birisidir. Alfa Bilim Dizisinden çıkan kitaplar genel okura yönelik. Dizi, hayatında hiç fizik dersi görmemiş bir okurun da anlayabileceği kuantum fiziği kitaplarının yanı sıra, evrimin ne olduğunu basit bir dille anlatan kitaplardan, paralel evrenlere kadar son bilimsel kuramları anlatan kitapları da kapsıyor. Fizikten biyolojiye, kozmolojiden nörobilime kadar tüm bu değişik bilim dallarındaki eserlerin seçiminde dikkat edilen en önemli mesele kitapların uzmanlar tarafından yazılmış olması. İçlerinde Nobel ödüllü yazarların da bulunduğu Alfa Bilim Dizisi kitaplarının yazarları, konusunda uzman olan bilim insanları ve felsefeciler. Yazarlar arasında S. Blackmore, A. Sokal, D. Dennett, P. Churchland, L. Smolin, M. Chown, R. Dawkins, J. Diamond, S. Hawking, B. Russell, S. J. Gould, A. Guth, S. Pinker, R. Penrose, R. Feynman, P. Davies, M. GellMann, V. S. Ramachandran, J. Gribbin, C. Zimmer, G. t’Hooft, P. Churchland, J. Gleick ve S. Dehaene gibi tanınmış isimler ilk göze çarpanlar arasında. Popüler kitaplarının yanında dizide bilim felsefesi kitapları da yer almakta. Türkçedeki bilim felsefesi literatüründe Popper, Kuhn, Feyerabend gibi yazarların başlattığı tartışmaların devamı (ve öncesi) oldukça eksik. Buna yönelik olarak Alan Sokal’ın, Hacking’in, Lakatos’un kitapları Türkçede önemli bir boşluğu dolduruyor. Örneğin Sokal’ın Şakanın Ardından kitabı, oldukça hacimli bir bilim felsefesi içeriğine sahip. Sokal, son yıllarda moda olan postmodern bilim düşmanlığının izlerini Kuhn ve Feyerabend’in eserlerine kadar sürüyor. K Erkekler sıra dışı kadınlardan hoşlanıyor adınların ilgisini çekmeye çalışan erkeklere çoğu zaman farklı davranmaları, sürünün dışına çıkmaları önerilirolsa olsa, tek bir alfa erkeği olabilir. Öte yandan, kadınlara da çok sıra dışı/garip davranmamaları ve alışılagelmişin dışına çıkmamaları söylenir. Ne var ki, artık bu görüşün hiç bir geçerliliği kalmadı. 2006 yılında yapılan bir araştırma böyle bir yerleşik görüşün egemen olduğu ilişkilerde erkeklerin daha sıradışı davrandıklarını, buna karşılık kadınların da çok daha uymacı (konformist) bir tavır sergilediklerini ortaya koymaktaydı. Oysa, Personality and Social Psychology Bulletin dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma bu yaygın görüşün tümden yanlış olduğunu gözler önüne seriyor. Bu son araştırmada kendilerini heteroseksüel ya da biseksüel olarak tanımlayan gerek erkek, gerekse de kadın deneklerin internet üzerinden kendilerine en uygun eşi seçerlerken uyumsuz giyim kuşamları, görüşleri, ya da yaşamla ilgili kararları alışılagelmişin dışında olan ve yerleşik kurallara aykırı davranan kişileri yeğlediklerine tanık olundu. Deneklerin tümü daha çok kadınların alışagelmişin dışındaki erkeklere ilgi duydukları yönünde bir kestirimde bulunsalar da, erkeklerin de en az kadınlar denli (hatta bir deneyde kadınlardan daha da fazla) sıra dışı kişiliklere ilgi duydukları görüldü. Dahası, ABD, Britanya ve Hindistan’da bağımsız bir kafa yapısına sahip olan denekler kısa ve uzun erimli ilişkilerde çok daha başarılı olduklarını belirtiyorlardı. Başka araştırmalar da yerleşik kurallara aykırı davranmanın statü ve güç açısından son derece olumlu bir gösterge olduğunu ortaya koymaktaydı. Bu durum sıra dışılığın her iki cins için de neden çekici bir unsur olduğu konusuna kısmen bir açıklık kazandırabilir, ama cinsiyetlerin üstlendikleri rollerle ilgili basmakalıp beklentilerin de bu duruma ayak uydurması gerekiyor. Araştırmayı yürüten Avustralya Queensland Üniversitesi toplumsal ruhbilim uzmanlarından Matthew Hornsey, “Erkeklerin genelde uymacı ve boyun eğen kadınlardan hoşlandıkları yönündeki modası geçmiş basmakalıp görüşün rafa kaldırılması epey bir zaman aldı. Kız kıza toplantılarda, çevrelerinde erkekler olmadığında, kızların çok daha rahat, çok daha densiz, çok daha içtenlikli ve çok daha gülünç davrandıklarını görünce hep şaşkınlığa kapılıp, kadınların bunca güzelliği neden salt kendilerine sakladıklarını merak etmekten kendimi alamamışımdır. Oysa, erkekler buna bayılırlardı!” diyor. Rita Urgan Scientific American Online/ 13 Ağustos 2015 zlik ultrasonu da duyabiliyoruz. Binghamton Üniversitesi’nden (New York) Rolf Quam şimdi insanın öncülerinden Australopithecus africanus ve Paranthropus robustus’un iki milyon yıl önce ne şekilde duyabildiklerini öğrenmek için bu iki öncü insan türünün fosil kulak kemiklerini incelemiş. Bu minik kemiklerin büyüklüğüne ve biçimlerine göre bir zamanlar atalarımızın ne kadar iyi duyabildikleri tespit edilmiş. Buna göre söz konusu iki öncü insan, 1000 Hertze kadar olan sesleri daha çok şempanze kadar iyi duyabiliyordu. Fakat 1.500 ila 3000 Hertz arasında kalan sesleri insansı maymundan hatta günümüz insanlardan bile daha iyi işitiyordu. Bu iki hominidin bu kadar hassas bir duyma yetisine sahip olmalarını araştırmacılar değişen çevreye bağlıyor. İnsansı maymunlar sık ormanlarda yaşarken, Australopithecus ve Paranthropus savanlarda yaşamaya başlamıştı. Ağaçta yaşayan primatların düşük frekanslı bağırışları, ağaçların tepesinde çok iyi duyulabilirken, savanlarda sesler çabucak kayboluyor. Bu yüzden bu çevrede kısa mesafede iletişim önem kazanmakta. Bu da, seslerin daha yüksek ve karmaşık hale geldiğini gösterir. Sonuçlar öncü insanların ne şekilde iletişim kurduklarıyla ilgili ipuçları da veriyor. Australopithecus ve Paranthropus “Huuu” ve “Haaa” gibi seslerden fazlasını çıkarabiliyordu. Nilgün Özbaşaran Dede nilodede@hotmail.com Üniversitesi’nden Philip Nigst ve MaxPlanck Antropoloji Enstitüsü’nden Bence Viola’nın yeni analiz sonuçları heykelciğin yaşını da değiştirdi. Son analizler Willendorf Venüsü’nün 29.500 yıllık olduğunu gösteriyor. Hatta Willendorf’un 25 km ilerisinde bulunan Galgenberg Venüsü’n yaşı da yeniden hesaplandı. Yeşilimsi renkte parlayan bir kayağantaştan üretilen 7,2 santim büyüklüğündeki heykelcik yaklaşık olarak 36.000 yıllık. İşitme yetimiz diğer bazı memeliler kadar iyi olmasa da insan seslerini en iyi şekilde algılayabilecek şekilde gelişmiştir. 2000 ve 5000 Hertz arasındaki konuşma seslerini en iyi şe İlkel atalarımız bizden daha iyi duyuyormuş Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi (ÇOKAUM) ile Türkiye Okul Öncesi Eğitimini Geliştirme Derneği’nin (TOÖEGD) birlikte düzenlediği “Çocuk ve Çevre” temalı VIII. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi 1214 Ekim 2015 tarihlerinde Ankara Üniversitesi Cebeci Kampüsü ATAUM Kongre Salonu’nda gerçekleştirilecektir. Kongre Prof. Dr. Müge Artar ve Prof. Dr. Gelengül Haktanır’ın denetiminde düzenlenmiştir. https://dosyam.ankara. edu.tr/soxg73p3 Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi kilde duyabiliyoruz. Ve son araştırmalara göre minimum sekiz Hertzlik ve en son bilgilere göre de yaşa göre maksimum 16.000 Hert  Bilim Akademisi popüler bilim konferanslarının 37.’si 10 Ekim 2015 Cumartesi günü saat:13.00’da İstanbul Kültür Sanat Vakfı Salonu’nda gerçekleşecektir. Konferansta Rahmi Güven  “Yüzüncü Yılında Genel Görelilik” başlıklı bir konuşma yapacaktır. Rahmi Güven’in özgeçmişi: http://bilimakademisi.org/bilimakademisi/kurucukisaozgecmisleri/profdrrahmiguven/ Bilim Akademisi Popüler bilim Konferansları 37