Katalog

TEKNOLOJİPOLİTİK Baha Kuban AĞUSTOS’TA AY EVRELERİ Ay–Yer ikilisi kilitli: Dünya’dan Ay’a ve Ay’dan da Dünya’ya bakılınca hep aynı yüzeyleri görülür, arkaları asla görülemez İlk Dördün Gün 4 Saat 03:50 Gün 10 Dolunay Saat 21:09 Son Dördün Gün 17 Saat 15:26 Gün 25 Yeni Ay Saat 174:13 [email protected] Geçen yazıyı iklim değişikliği alanında uluslararası bir anlaşma olasılıkları ve ozon deliğini kapatmak için hayata geçirilen Montreal Protokolü süreçlerini inceleme sözüyle bitirmiştik; ancak gündeme ilgi çekici başka bir konu girdi! Elektrik Sektöründe Av Mevsimi Başladı; Çift Hörgüçlü Develer ve Ördekler! AÇ KOLLARINI BİR ELDE GÜNEŞ DİĞERİNDE AY Gün (Ağustos) 6 7 8 12 13 14 Saat 18:27 18:51 19:13 07:08 07:44 08:19 Batıda Güneş Güneş Güneş Ay Ay Ay (Güney) Doğuda Ay Ay Ay Güneş Güneş Güneş Ufuktan Yükseklik (derece) 19 14 10 10 16 23 AĞUSTOS AYININ GEZEGENLERİ Akşam Mars Neptün Satürn Gece Uranüs Neptün Sabah Uranüs Neptün Venüs Jüpiter (7–31) çam ağaçlarına hassasiyet gösterilmesi talimatını verdi, budanarak korumaya alınmasını istedi. Elektrik sektöründeki dönüşümü daha önceki birçok yazıda gündeme getirdik. Teknik, siyasi ve ekonomik gelişme ve baskıların sonucu, küresel ölçekte elektrik üretim ve dağıtım mimarilerinin dönüşüme uğramaya başladıklarına vurgu yaparak, sistemin merkez ülkelerinde bu alanda süren ciddi siyasi ve hukuki mücadelelerden örnekler verdik. ABD ve Almanya’daki, birbirlerinden çok farklı ekonomik ve siyasi dinamiklerle sürmekte olan gelişmelere değindik. Obama hükümetinin Çevre Koruma Örgütü EPA aracılığıyla elektrik sektöründe seragazı salımlarının düşürülmesine yönelik olarak başlattığı yeni uygulamaları ve karşı karşıya olduğu şiddetli muhalefeti de özetledik. Klasik elektrik sektörü, endüstri sektörlerinin en ‘tembellerinden’ biri. Büyük ölçüde yüz yıl öncenin altyapıları ve teknolojileri ile yoluna devam eden, garantili uzun vadeli yüksek kârlar sonucu ortaya çıkmış hantal yapısını koruyan, ARGE oranları yerlerde sürünen, az sayıda ya da tek bir şirketin bölgesel bazen de ulusal imtiyazlara sahip olduğu bir görünümü var. ABD‘de yenilenebilir teknolojilerin adaptasyonunda en „hızlı“ eyaletin California olduğuna değinmiştik. ABD’de, gerek federal hükümet gerekse diğer eyaletlere göre çok ileri hedefler ve stratejiler belirleyen California’da, epeydir elektrik sektöründe ördek avı sezonundan söz ediliyor. Ördek benzetmesinin nereden geldiğini aşağıdaki şekilden anlayabilirsiniz. California şebekesinde günlük net arz/talebi ve dolayısıyla yük dağılımı ortalamasını yansıtan çizim, 2012 yılından bu yana şebekede neler olup bittiğini de açık bir şekilde gösteriyor. Önce 2012’ye bakarsak, daha çok çift hörgüçlü deveye benzeyen dağılım, gündüz ve akşamüstü iş dönüşü yoğunlaşan elektrik talebini ifade ediyor. Buna karşılık, talep tarafı enerji verimliliklerinde muazzam kazanımlar ve California’da hızla yaygınlaşan yerinde yenilenebilir elektrik üretim yatırımları (başta fotovoltaik olmak üzere), şekildeki turuncu renkli çift hörgüçlü deveyi giderek yeşil ördeğe doğru dönüştürüyor. Bu yılın öngörüleri ve 2020 yılı tahminleri bu yolda. California’nın elektrik şirketleri, akşamüstü günün en yüksek güç taleplerini karşılamak için, şebekede yüksek kapasiteli bir yedek güç olması gerekeceğini söyleyerek yatırımlarını gerekçelendiriyorlar. Buna karşılık aralarında California eyalet elektrik komisyonunun da olduğu çeşitli kurumların hazırladığı raporlar ve çalışmalar akşamüstü talebi eğrisinin düzlenebileceğini ve “ördeğin uçuşa geçebileceğini” gösteriyor. California’da hemen hemen 40 yıldır uygulanan son derece başarılı enerji verimliliği politikaları (ABD ortalamasının %25 altında enerji tüketimi) bu düzleme işini zaten epeyce başarmış gibi görünüyor. Bunlara ek olarak, eyalet, elektrik şirketlerine 2020 yılına kadar, şebekeleri üzerinde 1.33 GW güç depolama hedefi vermiş durumda. 2014 itibarıyla 2 GW başvuru yapılmış depolama için! Oyunun kuralları değişiyor, çift hörgüçlü develer havalanan ördeklere dönüşüyor. Görünen o ki, enerji sektöründe hem çalan hem oynayan aynı olmayınca işler farklı yürüyor. Bakalım bizim elektrik diyarında hangi yaratıklar zuhur edecek? Ava giderken avlanmayalım! GÜNEŞ MEZKEZLİ OLAYLAR Özellik Merkür en büyük enlemde Tarih (Ağustos) 9 GÖKTAŞI YAĞMURU 17 Temmuz–24 Ağustos 2014 tarihleri arasında yağan ve özellikle en fazla sayıya 12 Ağustos 2013 tarihinde Salı’yı Çarşamba’ya bağlayan gece yarısında Perseid göktaşı yağmuru gerçekleşecektir. Saatte 100’den fazla göktaşının sayılabileceği olayın yeri gök atlasında gösterildi. DOĞA OKUMALARI–DÜŞÜNCE–FİKİR– SÖZ Kütleli yıldızların ömürleri “zayıf”lara göre çok kısa olmaktadır; uzaydaki bu bulgumuz bize kilolu yaşamın risk olduğunu söylüyor olabilir mi? Fazla kütle, basıncıısınmayıateşlemeyinükleer yanmayı erken başlatarak yıldızın bir ömür yakacağı yakıtını kısa sürede tüketerek ömrünü kısaltmaktadır tıpkı “hızlı yaşa genç öl cesetin yakışıklı olsun” tekerlemesinde ifade edildiği gibi… Yıldızlara benzer şekilde fazla kilolarımız da vücut hareketlerini yerine getirirken daha fazla enerji harcayarak uzun bir ömür kullanma potansiyelli enerjimizi hızla tüketiyor adeta… 2– Bayram sonrası 31 Temmuz – 3 Ağustos 2014 tarihlerinde gerçekleştirilecek olan TÜBİTAK Ulusal Gökyüzü Gözlem Şenliği hazırlıklarında son aşamasına gelindi. Bu yıl iki önemli yenilik yapıldı: şenlik süresi 3’den 4 güne çıkarıldı, katılımcı kontenjanı yaklaşık %30 arttırıldı. 3– İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Programı Çocuk Üniversitesi Yaz Okulu öğrencileri geçtiğimiz günlerde son derslerini ve sınavlarını başarıyla tamamlayarak mezun oldular... GÜNCEL HABERLER 1– TÜBİTAK Ulusal Gözlemevinin (TUG’un) Akdeniz Üniversitesi Yerleşkesindeki (Antalya) Yönetim Binasının genişletilmesine 18 Temmuz 2014 tarihinde başlanıldı. TUG Yönetimi, inşaat firması yetkililerine öncelikle CBT 142815 /1 Ağustos 2013