Katalog

www.iku.edu.tr BİLİM KÜLTÜR VE EĞİTİM Alternatif Finansman Modeli: İş Melekleri2 Yrd. Doç. Dr. Asuman Sönmez Şirketler İçin İş Melekleri Yatırım Fazları ve Özellikleri Dönem Çekirdek Özellikler · Ürünler gelişme aşamasında · Girişim/iş genellikle 18 ay içinde kurulmuş · Ürün pilot üretim aşamasında · Girişim/iş genellikle 30 ay içinde kurulmuş · Ürün pazarda yerini almış · Gelirlerde çarpıcı gelişme · Mevcut ürünlerde durgunluk · Finansal durumda · Yeni ürün veya mevcut ürünün geliştirilmesi · Satış gelirlerinde artış · Özel ya da kamu şirketlerine ortaklık ya da satın alma için direkt yatırım yapılması · Büyük tutarlı borçlanma İstanbul Kültür Üniversitesi İ.İ.B.F. İşletme Bölümü Öğretim Üyesi E: a.sonmez@iku.edu.tr G enel olarak bakıldığında; finansman açısından 50.000 $ ile 1.000.000$ arasında bir yatırım büyüklüğü ile yatırımların yapıldığı görülmektedir. Söz konusu değerler girişim sermayesi şirketleri için düşük değerler olarak sayılmaktaysa da iş melekleri için ciddi büyüklükleri ifade etmektedir. ABD’de 2012 ve 2013 yıllarında iş melekleri en çok 250.000$ – 500.000$ arasında yatırımlar yapmıştır. Melek Yatırımların Büyüklüğü Kaynak: Angel Capital Association, 2012 Erken Genişleme Geri dönüş Geç Türkiye’de Girişimcilerin Sermaye İhtiyacı Kaynak : Toksoy Andaç, Sönmez Asuman, 2013, Türkiye’de Girişimcilik ve Türk Girişimci Profili Üzerine Bir Analiz Melek Yatırımların Yapıldığı State University ABD’de yapmış Dönemlerin Dağılımı olduğu postdoktora çalışması Çekirdek / Başlangıç Erken Genişleme %39 %40 %19 Her Türlü Hisse Satışı ve “How Can I Get Money in the U.S. & Turkey” başlıklı kitabından alınmıştır. Kaynaklar İş meleklerinin yatırım yaptıkları dönemlerin genel karakteristik özellikleri hemen her ülkede benzer yapıdadır. Bu kapsamda Avusturalya ve İngiltere Girişim Sermayesi Birliği’nin iş meleği ve risk sermayesi şirketlerinin tanımladığı aşamaları gibi dönemler çekirdek, erken, genişleme, geç ve her türlü hisse satışı olarak sıralanmaktadır. The National Venture Capital Association (NVCA) istatistiklerine göre iş melekleri yatırım miktarı 2013 yılı itibarıyla yaklaşık 100 milyar dolar olup, söz konusu yatırımların önemli bir kısmını anlaşma sayısı bazında internet sektörü ve yatırım değeri bazında sağlık sektörü oluşturmaktadır. Kaynak: McKaskill Tom, 2009, pp.8 İş meleklerinin genellikle çekirdek/başlangıç ve erken dönemlerde yatırım yapmayı tercih ettikleri görülmektedir. 2009 yılında yatırımların %79’u bahsi geçen ilk iki dönem içinde gerçekleşirken %19’u genişleme döneminde yapılmıştır. ABD’de Melek Yatırımların Anlaşma Sayısı ve Dolar Bazında 2013 yılında yaklaşık 150200 iş meleği ya da melek yatırımcının yatırım tutarı 10 milyon dolara yaklaşmıştır. Bireysel olarak yapılan yatırımların bir ağ içinde yapılması ile sayı ve tutar giderek artış göstermektedir. Bu bağlamda Türkiye’de faaliyet gösteren iş melekleri ağları Etohum (41 yatırımcı), BIC Angel Investments (35 yatırımcı), Galata İş Melekleri (25 yatırımcı), Keiretsu Forum (15 yatırımcı) olarak sıralanabilir. Ayrıca farklı sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerin de bu alanda ulusal ve uluslararası çalışmaları bulunmaktadır. Özyeğin Üniversitesi’nin “Girişim Fabrikası Projesi” söz konusu çalışmalar için geliştirilmiş bir projedir. Türkiye’deki yeni girişimler üzerine 2013 yılında KOSGEB – İŞKUR – İstanbul Kültür Üniversitesi’nin Uygulamalı Eğitim Programı’nı tamamlayan 110 girişimci adayı ile yaptığımız bir araştırmada Türk girişimcilerin; • genel ortalamada her şirketin 5 kişilik istihdam yaratma potansiyeli taşıdığı, • başlangıç sermayesi ihtiyacında ortalama ihtiyaç 57,716 TL olmakla birlikte, yoğunlaşmanın 50,000 TL ve altında kaldığı ve kadınlarda sermaye ihtiyacının erkeklere göre daha az olduğu, • sermaye ihtiyaçlarını KOSGEB desteklerinin yanı sıra öncelikle özkaynakları ve aile yardımı sonrasında da banka kredileri ile çözmeyi planladıkları ortaya çıkmıştır. Sermaye ihtiyacının karşılanması konusunda melek yatırım ve yatırımcı alternatifinin de kullanılması açısından hem yatırımcı hem de girişimciler için önemlidir. Not: Makale genel olarak yazarın TÜBİTAK 2219 Yurtdışı Doktora Sonrası Araştırma Bursu ile Wayne Geç %2 Kaynak: Center for Venture Research, US Small Business Administration, Angel Resource Institute, Angel Capital Education Foundation http://www.statisticbrain.com/angelinvestorstatistics/ Sektörel Dağılımı Source: Angel Group Update Q3’2013, Halo Report CBT 142813 / 1 Ağustos 2014 Melek yatırımcıların bir ortak yönü genellikle bulundukları yerlere yakın adreslerde faaliyet gösteren ya da gösterecek olan girişimleri desteklemeleridir. Türkiye’de son yıllarda gelişim gösteren melek yatırım ve iş meleği kavramı giderek önemini artıran bir finansman yöntemi olarak tanınmaya başlanmıştır. 2011 Angel Group Year in Review, Halo Report Angel Capital Education Fundation, 2008, Angel Investment Groups – Trends and Statistics Angel Capital Association, 2012, Angel Groups, and AngelBacked Companies, September, 2012 Altuntaş Baybars, 2014, Otobüsten indim, 4x4’e bindim, Para Dergisi, Sayı: 2014/28 Berger Allen N., Udell Gregory F., 1998, The economics of small business finance: The roles of private equity and debt markets in the financial growth cycle, Journal of Banking & Finance 22 Cosan Burak, 2014, 350 milyon dolarlık “girişim” aranıyor, Hurriyet, 19.12.2014 Denis David J., 2004, Entrepreneurial finance: an overview of the issues and evidence, Journal of Corporate Finance 10 Fenn George W., Liang Nellie, 1998, New resources and new ideas: Private equity for small businesses, Journal of Banking & Finance 22 McKaskill Tom, 2009, Invest to Exit, A Pragmatic Strategy For Angel and Venture Capital Investors, Breakthrough Publications Moreno Lourdes, 2014, The Economic Impact of Angel Investment Unveiled, EBAN Annual Congress Landstrom Hans, 1998, Informal investors as entrepreneurs Technovation Vol.18 No.5 Pricewaterhouse Coopers (PwC), 2013, Business Angels in Turkey, Asset Management Bulletin Rose David S., If I want to invest $5,000 as a new angel investor, what chances do I have of making a profit in 5 years?, http://www.quora. com/IfIwanttoinvest5000asanewangelinvestorwhatchancesdoIhaveofmakingaprofitin5years/answer/DavidSRose http://www.angelinvestornetwork.com/ACENet.html Sönmez Asuman, 2014, How Can I Get Money in the U.S. & Turkey Toksoy Andaç, Sönmez Asuman, 2013, Türkiye’de Girişimcilik ve Türk Girişimci Profili Üzerine Bir Analiz, Uluslararası Girişimcilik ve Kariyer Sempozyumu Yeniova Gözde, 2013, Melekler geliyor Ekonomist, http://www. ekonomist.com.tr/meleklergeliyorhaberler/5249.aspx Yeniova Gözde, 2014, Melekleri etkileme yolları, Ekonomist, http:// www.ekonomist.com.tr/meleklerietkilemeyollarihaberler/6608.aspx http://www.angelresourceinstitute.org/en/Research/HaloReport/ HaloReport.aspx http://www.angelresourceinstitute.org/~/media/HaloReport2013 Update.jpg http://www.statisticbrain.com/angelinvestorstatistics/ www.eban.org