Katalog

OOOF OFF LINE Tanol Türkoğlu ([email protected]) BİLİM TARİHİ Sevgi gösteremeyen nesiller yetişiyor çünkü o nesilleri yetiştirmekte olan nesiller (bugünün genç anne babaları) sevgi görmeden yetişmişler. Kamusi Riyaziyat nerede? Salih Zeki Bey’in birinci cildi 1899’da yayınlanan çok değerli matematik ansiklopedisinin yeni harflerle baskısı 115 yıl sonra bile yapılamadı. Osman Bahadır [email protected] Sosyal Oyunlar ve Sevgi Eksikliği Şu hikâye mutlaka bir yerde karşınıza çıkmıştır : Çocuk tenha metroda gürültü yapmaktadır. Yolculardan birisi dayanamayıp yanındaki babasına serzenişte bulunur ve çocuğu susturmasını ister. Baba da az önce hastaneden çıktıklarını ve çocuğun annesinin ölüm haberini aldığını söylerek gürültü yapmasını ona yorar ve şikâyetçi yolcudan özür diler. Bir an düşünün. Kendini düşünen o şikâyetçi yolcu siz olsaydınız ve böyle bir cevap alsaydınız nasıl hissederdiniz? Aslında gereksinim duyduğumuz tek şey, çevremizdeki kişi ve olaylara tepki vermeden önce biraz tefekkür etmek; düşünmek! Son aylarda sosyal medya müdavimlerinin en çok dert yandıkları konulardan birisi de arkadaşlarından gelen oyun, kredi istekleri olsa gerek. Pek çok kişi hiç çekinmeden bu tür mesajlardan bunaldığını herkesin görebileceği bir şekilde ifade ediyor. Hatta bazıları küfürlü mesaj yazmaktan bile geri kalmıyor; o kadar sıkılmışlar yani! Geçtiğimiz günlerde bir arkadaşım tam tersi bir şey yaptı ve Facebook’taki mesaj duvarında bir teşekkür mesajı yayınladı. Teşekkür etmesinin nedeni son birkaç yılın en popüler oyunu olan Candy Crush Saga oynadığı süre boyunca arkadaşlarının, kendisinin talep mesajlarına kayıtsız kalmayarak “kredi/ can göndermiş” olmalarıydı. Üst üste gelen birkaç hastalık nedeniyle uzunca bir süre nekahat dönemi geçirmişti ve bu dönemde zaman zaman sığındığı kurtarıcılardan birisi de bu oyundu. Almış olduğu desteklerle birlikte oyunun mevcut tüm seviyelerini bitirmiş olduğunu müjdeliyor ve bu destekten dolayı tüm dostlarına teşekkür ediyordu. Yukarıdaki metro yolcusunun yaşadığı şaşkınlığa benzer bir durumla karşılaşmışlar mıdır sizce bu mesajı okuyanlar? Peki siz? Ne tür bir olay olursa olsun, derinlemesine düşünmeden tepki veriyor olmamızın nedenini hiç düşündünüz mü? Zamanımız mı yok, kapasitemiz mi yetersiz? Yoksa başkasını düşünecek halimiz mi kalmadı? Aslında cevap bir açıdan hepsi, bir açıdan hiçbiri. Zahirde baktığımızda bu kategorideki tüm cevaplar geçerlidir. Ancak bu biraz da “dünyadaki tüm paralar benim olmadan kendimi zengin addetmem” demek gibi bir şey. Derinlemesine irdelendiğinde ise bu tür unsurların hiçbiri bahane olamaz. Yeter ki birey olarak empati kurma becerisini özdeğer olarak alabilmiş olalım. (Yukarıdaki metafor açısından baktığımızda, birey aslında cebindeki paranın miktarından bağımsız olarak zengindir; yeter ki cebindeki para ile yaşayabileceği krallığı zihninde canlandırabilecek ve onu uygulayabilecek bakış açısına sahip olsun). Empati kuramıyoruz! Çünkü empati kurmak, kültürel anlamda bir özdeğer olarak aşılanmıyor, tatbik edilmiyor, her fırsatta dile getirilmiyor. Aslında kök problem bu da değil. Bunun da derinine gittiğimizde empati kuramamamızın nedeninin yetişen kuşaklara “sevgi” olgusunu aşılayamıyor olduğumuz görülecektir. Ne evde, ne okulda, ne sokakta. Doğal olarak internette de. Sevgi gösteremeyen nesiller yetişiyor çünkü o nesilleri yetiştirmekte olan nesiller (bugünün genç anne babaları) sevgi görmeden yetişmişler. Son bir savunma da şu olsa gerek. Yüzlerce kuru içinde (yukarıda bahsettiğim arkadaşım gibi) yaş olanları nasıl ayırt edip de ona empati göstereceğiz? Cevap basit : Biraz empati gösterdiğimizde aslında her birinin de yaş olduğunu göreceğiz. Adetlerinin onlarca ya da yüzlerce olması bu realiteyi saptırmamalı. S alih Zeki Bey’in birinci cildi 1899’da (hicri 1315) Ebu’l Vefa ElBuzcani, Ebu Bekir Razi, Descartes ve yayınlanan Kamusi Riyaziyat adlı eseri, Osmanlı analitik geometri, integral, esir faraziyesi, olasılıklar ülkesinin bütün tarihinde yayınlanmış bilimsel hesabı vb. Bu ansiklopedinin çok ilginç başka bir tariheserlerin en değerlilerinden biridir. Bu ansiklopedide, sel özelliği de, kapağında ünlü Osmanlı matematikçisi matematik, astronomi ve fizik alanlarında bilinmesi Vidinli Hüseyin Tevfik Paşa’nın denetiminden geçtigereken temel konular, bunlarla ilgili tüm kavramlar, ğini gösteren “Musahhihi Tevfik” ibaresinin bulunmamatematikçi, astronom ve fizikçilerin yaşam öyküleri sıdır. ve onların eserleri hakkındaki başlıca bilgiler verilKamusi Riyaziyat’ın 1899’da yayınlanan birinmektedir. Büyük boyda ve 400 sayfa olan birinci cilt, ci cildinin, 1924 yılında ikinci baskısı yapılmıştı. eski alfabeye göre ilk harf olan elif harfiyle başlamak Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver, Salih Zeki Bey’in ölüta ve bu harfin a, e ve i ünleriyle başlayan kelimelerle münün 40. yılı olan 1961 yılında bir müjde vererek, ifna kelimesine kadar gelmekCerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıp tedir. Ansiklopedinin ifna keTarihi Enstitüsü’nde bir bilim helimesinden sonraki basılmamış yeti oluşturulduğunu ve Kamusi el yazmalarının nerede olduğu Riyaziyat’ın yeni harflerle yayınlakesin olarak bilinmemektedir. nacağını duyurmuştu. Prof. Ünver, İstanbul Üniversitesi’nde korubu açıklamasında eserin yayımının ma altında olduğu söylenmekle Salih Zeki Bey’in doğumunun 100. birlikte, şimdiye kadar bu konuyılı olan 1964’e kadar gerçekleşda herhangi bir resmi açıklama miş olacağını belirtiyordu. Fakat yapılmamıştır. daha sonraki yıllarda da bu konuda Salih Zeki Bey, Osmanhiçbir şey duymadık. Bu yıl Salih lılarda, hem yüksek düzeyde Zeki Bey’in doğumunun 150. yılı. modern bilim formasyonuna Kamusi Riyaziyat’ın daha önce yasahip, hem de ortaçağ İslam yınlanmamış bölümlerinin nerede ülkeleri ve Doğu bilim dünyası olduğunu bile bilmiyoruz. kaynaklarını en kapsamlı bir biKamusi Riyaziyat, tarih boçimde inceleyebilmiş tek insanyunca Doğu toplumlarındaki bidır. Bu nedenle onun Kamusi limsel çalışmalar ve bilim insanlaKamusi Riyaziyat’ın 1924’teki ikinci basRiyaziyat’ta verdiği bilgilerin rıyla ilgili olarak eşsiz bir kaynaktır. kısının kapağı birçoğu, başka biçbir yerde buBu bakımdan bu eserin yeni harflerlunamayacak özgün nitelikte le yayınlanması, sadece Osmanlı ve bilgiler ve elbette bu temelde yapılmış özgün değerlen eski İslam ülkelerindeki bilimlerin tarihine değil, fakat dirmelerdir. Örneğin Kalfazade ve Gelenbevi İsmail aynı zamanda uluslararası bilim tarihine de büyük bir Efendi veya başka bir Orta Doğu’lu veya Doğulu bilim katkı olacaktır. insanıyla ilgili maddelerde verilen bilgilerin başka bir Üniversitelerin ve bilim kurumlarının, Salih Zeki kaynakta bulunmaları mümkün değildir. Ansiklopedi Bey’in doğumunun 150. yılında onun bu değerli eserini tam olarak yayınlanmasa bile, hiç olmazsa önemli seç yeni harflerle gün ışığına çıkarmaları için gerekli özen ve çabayı göstermelerini dileriz. me konularından oluşan bir yayın da yapılabilir. Yararlanılan kaynak: Kamusi Riyaziyat’ta yer alan bazı madde başlıkları Celal Saraç; Salih Zeki Bey Hayatı ve Eserleri, Yaşunlardır: Aristo, Arşimed (buluşları ve eserleri), astronomi aletleri, Anaksagoras, Anaksimander, Marie yına hazırlayan: Yeşim Işıl Ülman, Kızılelma YayıncıAgnesi, İbni Sina, İbni Heysem, Ebu’l Reyhan Biruni, lık, İstanbul 2001. İngiltere’de yaradılışçılık yasaklandı İngiltere hükümeti, özgür okul ve akademilerde yaradılışçılığın bilimsel bir kuram olarak okutulmasını yasakladı. Özgür okul ve akademiler ABD’deki devlet okullarına eşdeğer. 29 Temmuz tarihli Huffington Post’ta yayımlanan habere göre bu önlem “yaygın ve dengeli bir ders programı” oluşturmak için alındı. Bu karar 9 Temmuz tarihinde yayımlanan, kilise akademilerinin yeni kurallarını belirleyen belgenin içinde yer almaktadır. Yasağın gerekçesi şöyle belirtiliyor: “Yaradılışçılık ana akım kilise, dini gelenekler ve bilimsel kurumlar tarafından reddedilir. Bu kuram bilimsel görüş veya yerleşik bilimsel kanıtlarla uyumlu değildir. Ayrıca bilimsel yöntemlerden doğru ve tutarlı bir şekilde yararlanmaz.” http://huff.to/1mJkXey Bilim Akademisi İnsan Hakları Komitesi ve Yönetim Kurulundan Çağrı Bilim Akademisi olarak derhal bir ateşkes yapılması, Gazze’de sivil hedeflerin bombalanmasına  son verilmesi, İsrail’e saldırıların kesilmesi ve tüm tarafların insan hayatına saygı göstermesi çağrısı yapıyoruz. Sağlık hizmetlerinde tarafsızlık ilkesini özellikle vurguluyoruz. Hastanelere yapılan saldırılara, tıbbî tesislerin tahrip edilmesine derhal son verilmelidir. Bu amaçlar için bütün Akademileri acilen uluslararası bir girişimde birleşmeye çağırıyoruz. CBT 1428 12/ 1 Ağustos 2014