Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN SON ARAŞTIRMALAR Antibiyotik dirençliği tüm dünyada yayılıyor Dünya Sağlık Organizasyonu (WHO) alarm niteliğinde bir uyarı yaptı: Enfeksiyon hastalıkları tıpkı penisilinin bulunmasından önceki dönemlerde olduğu gibi çok sayıda insanı ölüme sürükleyebilir. Bunun sebebi ise bakterilerin küresel olarak antibiyotiklere karşı git gide daha fazla direnç kazanmaları. Bu durum artık endişe olmaktan çıktı çünkü artık birçok yerde bu durum açıkça gözlemleniyor: “Dünyanın her yerinde yaşanan bu gerçek, her ülkedeki tüm yaş grubundaki insanları bulabilir.” Yıllardan beri artan antibiyotik dirençliği sağlığın ana tehlikelerinden biri haline geldi deniyor ön raporda da. Katılımcıların bunlara karşı kullanılan etki maddelerinde benzer durumlar söz konusu diyor uzmanlar. önce de çeşitli bitkilerde kimyasal bazlı uyarı sinyalleri saptanmıştı. Özellikle de mısır ve tütün bitkisinde. Mısır yaprakları zararlıların saldırı anında uçucu bir madde salgılıyor. Bu madde hem saldıran böceklerin düşmanlarını çekiyor hem de komşu bitkileri uyarıyor. Uyarılan mısır bitkileri normalde sadece yaralanmalara reaksiyon gösteren koruyucu bir asit üretiyor. şılaştırılabilir. Mikroskop altında köşeli, zar biçimli kristaller görünüyor. Kristallerde stronsiyum, kalsiyum, krom, kükürt, karbon, oksijen ve hidrojen bulunuyor ki bu son derece sıradışı bir bileşim diyor bilim insanları. Cowan gölündeki tortul milyonlarca yıl önce biriktiğinde az miktarda stronsiyum, kalsiyum, krom ve kükürt içeriyordu. Aşınma yüzünden bu elementler zamanla açığa çıkmış ve yoğunlaştıktan sonra Putnisit olarak kristalleşmiştir. Putnisitin kimyasal bileşimi kadar kristal yapısı da eşsizdir diyor Eliot. Cr(OH)402 bileşimindeki bir sekiz yüzlü, ortasında bir stronsiyum bulunan sekiz parçalı bir halka oluşturmuş. Halkaların dış tarafında CO3 gruplarından meydana gelmiş üçgenler dizili. Halkalar Ca(H20)404 kalsiyum birleşimiyle bağlanarak ince paralel tabakalar oluşturmuşlar. Domatesler birbirlerini uyarıyor Tütün veya mısır gibi bitkiler birbirlerini zararlı etkenlere karşı uyarabildikleri gibi aynı zamanda koruyucu da gönderirler. Bu konuda en becerikli olan domates. Domates bitkileri birbirlerini, yiyici zararlılara karşı uyarıyor ve bir savunma maddesinin ön aşamasını da gönderiyorlar diyor Japon bilim insanları (Proceedings). Uzun bir süredir bazı bitkilerin böcek saldırısı anında hafif uçucu kimyasallar salgılayarak, hemcinslerini daha fazla savunma maddesi üretme konusunda uyardıkları biliniyordu. Fakat bu erken uyarı sisteminin tam olarak nasıl işlediği çözülememişti. Yamaguchi Üniversitesi’de Kenji Matsui ve ekibi, bu sistemi domates bitkilerinde kontrollü bir hava akımıyla daha ayrıntılı inceledi. Bu hava akımı kısmen, Spodoptera litura yaprak kurdu saldırısına uğrayan bitkiler üzerinde etkiliydi. Spodoptera litura, gece kelebekleri (Noctuidae) ailesinden bir güvenin larvasıdır. Böcek saldırısına uğrayan domates bitkilerinin yakınında bulunan diğer bitkilerin yapraklarında, daha yüksek oranda (z)3HexenylVicianosid (HexVic) kimyasala saptanmış. Bu kimyasal kelebek/güve larvalarının büyümesini engelliyor. Ayrıca böcek saldırısına uğrayan bitkilerin üzerindeki havada da etkili HexVic’in kimyasal öncüsü olan (z)3Hexenol’ün ana bileşen olarak bulunduğu da fark edilmiş. Buna göre domates bitkileri sadece kimyasal alarm vermekle kalmayıp, diğer bitkiler için öncü savunma maddesini de gönderiyor. Daha Avustralya’da yepyeni bir mineral türü Madenciler Batı Avustralya’daki bir gölün kenarında yeni bir mineral türü keş Uzaktaki gezegenlerde günler çok kısa fetti. Fuşya rengi küçük kristaller alışılmışın dışında bir kimyasal bileşime ve kristal yapısına sahip, Putnisit olarak isimlendirdiğimiz bu mineral böylece bugüne kadar bilinen 4000 mineral arasında eşsiz bir yere sahip oldu diyor Avustralyalı mineraloglar. Gerçi her yıl yeni mineral türleri bulunuyor ama tamamen yepyeni bir tür bulmak son derece sıradışı. Minerallerin çoğu bilinen bir aileye veya gruba aitler. Röntgen kristalografisi ve kimyasal analizlere dayanan çalışmalardan, benzer kristal yapısını ve kimyaya sahip oldukları biliniyor. Hemen hemen hiç benzerlik bulunmuyorsa, o zaman genelde yapay bileşimlerdir. Fakat yeni keşfedilen Putnisit doğal kökenli. Putnisit kesinlikle eşsiz ve başka hiçbir mineralle yakınlığı yok diyor Adelaide Üniversitesi’nden Peter Elliot. Yeni mineral, Batı Avustralya’daki Cowan gölündeki yarımadada altın ve nikel arayan bir maden firmasının çalışanları tarafından bulunmuş. Fuşya renginde saydam ve cam parlaklığındaki mineral çok kırılgan, Mohs sertliği 1,52 arasında değişiyor. Bu açıdan bakıldığında yumuşak sayılır ve sertliği alçıyla karDiğer yıldız sistemlerinde bulunan gezegen sayısı artmaya devam ederken, ikinci bir dünya arayışı sırasında bu ötegezegenlerin özellikleri de daha iyi araştırılıyor. CBT 1417 6 /16 Mayıs 2014 acil ve koordineli eylemleri olmaksızın, dünya “antibiyotik sonrası devre” doğru ilerleyecek. On yıllardan bu yana tedavi edilebilen basit enfeksiyonlar ve küçük yaralanmalar yeniden öldürücü olabilir. Bu yüzden dünya genelinde kararlı eylemlerin gerçekleştirilmesi gerekiyor. Mesela gelişmekte olan dirençlikleri hızla fark eden ve karşı önlemleri hızlı bir şekilde toplayan ve aktarabilen güçlü bir laboratuvar ağı gibi. Fakat ne var ki tüm ülkelerin eşit düzeyde önlem alması zor. Ayrıca enfeksiyonlardan daha etkili bir şekilde korunmak gerekiyor. Bununla birlikte WHO’nun basit önlemler için önerileri de var. Örneğin doktorlar yalnızca çok gerekli olduklarına inandıkları zaman antibiyotik yazmalı. Ayrıca hastalara geniş spektrumlu değil, ayrıntılı muayenenin ardından hedeflere uygun antibiyotikler verilmeli. Bakterilerin çeşitli etki maddelerine karşı direnç kazanmaları zorlaştırılmalı. Hastalık etkenleri özellikle de çok fazla antibiyotik alındığında direnç kazanmaya başlıyor. Bu gelişmede domuz veya kümes hayvanlarında yoğun olarak kullanılan antibiyotiğin de önemli bir payı olduğu vurgulanıyor. Bugüne kadar aralarında kan zehirlenmesi, akciğer ve idrar yolları iltihabı ve bel soğukluğuna neden olan bakterilerin de dahil olduğu yedi bakteri türü antibiyotiklere karşı direnç kazanmış durumda. Uzmanlar ayrıca enfeksiyon hastalıklarından en fazla sorumlu olan Klebsiella pneumonia bağırsak bakterisinin de tüm dünyada antibiyotiğe karşı direnç kazandığını saptamış. Diğer bakteri türleri ve Ötegezegen Beta Pictoris b örneğin, güney gece gökyüzünde çıplak gözle görülebilen ve dünyamızdan 63 ışık yılı uzaklıkta Beta Pictoris’in etrafında dönüyor. Altı yıl kadar önce keşfedilen bu gezegen, teleskoplarla doğrudan görüntülenebilen ilk ötegezegen. Leiden Üniversitesi ve Hollanda Uzay Araştırmaları Enstitüsü araştırmacılarından oluşan bir ekip, şimdi Beta Pictoris b’in ekvator hızının 100.000km/s olduğunu buldu. Jüpiter’in ekvator hızı satte 47.000km iken, dünyanınki ise saatte 1.700km kadardır. Beta Pictoris b dünyamızdan on altı Doğu Antarktika’da zincirleme erime endişesi Almanlar Doğu Antarktika’daki büyük bir buz erimesi konusunda uyarıyor. Potsdam İklim Araştırmaları Enstitüsü’nden (PIK) Andrew Levermann, deniz seviyesinin birkaç bin yıl içinde 34 metre yükselebileceğini söylüyor. “Bugüne kadar sadece Batı Antarktika’nın sağlam olmadığını düşünüyorduk, ama artık doğudaki on misli büyük parçanın da tehlikede olduğunu biliyoruz.” Bilim insanlarının simülasyonlarına göre şu sıralar buzlu alan ve deniz arasında bir sınır oluşturan ve göreceli olarak küçük olan “buz mantarı”nın erimesi durdurulamaz bir süreci başlatacak. Buz, kara içlerine kadar devam dev bir vadi içinde yer alıyor. Bundan sonra iklim dönüşümü durdurulsa bile tüm buzlu alan yavaş yavaş denize akıp, eriyecek. Ve Antarktika’nın doğu kıyısında yer alan Wilkesland’daki buzun erimesine bağlı deniz seviyesi yükselmesi gezegenimizin görünüşünü değiştirecek. Şöyle ki büyük bir olasılıkla New York, Tokyo, Bombay ve Dublin önemli bir sel riskiyle karşı karşıya kalacak. Bilim insanlarının bu iddiası, riskli bölgenin yeni topografik verileriyle beslenen bilgisayar simülasyonlarına dayanıyor.