Katalog

18 Tartışma CBT 1444/21 Kasım 2014 Bilim başarımları listesi ve yöntemi üzerine yeni bakış ve irdelemeler A için uluslararası merkezlerle ortak araştırmaya yönlenmeli ya da en güncel alanlarda dünyada da çok sayıda bilimcinin çalıştığı alanlarda çalışmalıdırlar.” “Bilimcilerimiz kendi köşelerinde önemi ve getirisi belli olmayan konularda kayşündürücü. Öte yandan; ilk iki yazıda “h” Yücel Çağlar nak israf etmeleri yerine CP (ABÇerçeve değerine dayalı çözümlemelerin kimi yeter [email protected] Programları) kapsamında AB kuruluşları ve sizliklerine de açıklık getirildi. Ancak, Sayın Prof.Dr. Mehmet Doğan, üniversiteleri ile ortak projelere yönlen hem nımsanacağı gibi, Sayın Prof.Dr. bu yetersizliklerine karşın; “…mevcut kri güncel konularda büyük araştırmalarına büMehmet Doğan ile Sayın Prof.Dr. tersiz durumdan bir kritere göre değerlen yük maddi kaynak bulabilir hem de üretileMustafa Soylak’ın önce Cumhuridirmenin daha iyi olacağı için ‘d’ değer cek yayınlarla yayın, özellikle atıf sayılarını yet Bilim ve Teknoloji Dergisi’nin (CBT) 10 lendirme faktörü kabul görünceye kadar artırabilirler.” Ekim 2004 tarihinde çıkan 1438. sayısınvb öneriler getirebilmesine yol açabilihfaktörünün dikkate alındığını” belirtiyor. da “Hangi Bilim İnsanlarımızın Başarımları yor. Düşündürücü değil mi? Bu gerekçeye katılabilmek hiç de kolay Hızla Artıyor?” başlıklı incelemelerine yer Öte yandan; örneklenen yetersizliklerideğil doğrusu: Bir kez, söz konusu yetersiz verildi. Ardından, CBT’nin 31 Ekim 2014 ne karşın anılan incelemelerde sergilenen likler, özellikle ülkemizde, “t” değerine da tarihli 1438. sayısında da Sayın Prof.Dr. verilerden hareketle, öne sürülenlerin dışınyalı çözümlemelerle ulaşılan vargıların an Mehmet Doğan’ın önceki incelemeyi tada çeşitli yönlerden düşündürücü başka tezlamlılığını, en azından tartışmalı kılıyor. Ek mamlayan “h>20 değerine sahip 79 bilim ler de öne sürülebilir. Bu amaçla, örnek olaolarak; bu vargılardan hareketle ülkeler ve insanı daha” başlıklı yazısı yayımlandı. rak Çizelge 1 ve Çizelge 2 oluşturulmuştur. bilim dallarının karşılaştırılmasını olanaksız Böylece; “h” değeri1* 20’nin üzerinde olan Açıklama: Bir kişiyle temsil edilen bilimlaştırıyor. Söz konusu “başarımların” hangi toplam 234 bilimcinin verimlerini kapsayan cilerin değerleri ile tıp alanından toplam koşullarda ve hangi girdilerle gerçekleşti bir “başarım” düzeyi sıralaması sergilendi. yayın sayısı verilmeyen bir bilimci kapsama rilebildiği; bir bilim dalında kaç bilimcinin CBT’nin 7 Kasım 2014 günü çıkan 1442. sayısında ise anılan iki bilimcinin çalışmakta olduğu vb durumlara herhangi alınmamıştır. Çizelge 1’de sergilenen görünüm, şu “87 başarılı kadın bilimcimiz” başlıklı bir açıklık getirmediği için de, örneğin, Sasoruları akla getiriyor: yın yazarların; incelemelerine yer verildi. Ortaya çıkan Beklenen bir durum olarak toplam “yal“Bilim insanlarımızın yüksek atıf almak görünüm çeşitli yönlerden son derece dünızca başka bilimcilerce yapılan atıf sayısı” Çizelge 1: “t” Değeri> 20 olan Yayınlara İlişkin Sıralamalar (“self dışı atıf sayısı”), Yalnızca Yalnızca toplam yayın sayısına Başka Toplam Başka “h” koşut olarak artıyor. Bilimcilerin Bilim Bilim Yayın Bilim Bilim Bilimcilerin Sıra Değeri Atıf Sayısı/ Dalı Dalı Sayısı Dalı Dalı Ancak; toplam yayın Atıf Sayısı Toplam sayısının % % 77,1’ini Yayın Sayısı oluşturan tıp (% 31), 1 Tıp 11778 Biyoloji 32,5 Kimya 177490 Biyoloji 39,7 kimya (% 30) ve fi2 Kimya 11390 FizikElektronik 38,0 Tıp 143646 Jeoloji 38,9 zik (% 16,1), toplam 3 Fizik 6133 Jeoloji 31,0 Fizik 81123 Makine Müh. 31,8 “yalnızca başka bilim4 EczacılıkKimya 2661 Fizik 29,5 EczacılıkKimya 35618 MatematikFizik 28,8 5 FizikElektronik 1229 Kimya 28,2 FizikElektronik 26330 Bilgisayar 26,6 cilerce yapılan atıf sa6 Çevre 1212 Kimya Müh. 27,5 Biyoloji 18671 Kimya Müh. 23,6 yısının” ise % 14,1’ni 7 Elektronik 552 Elektronik 27,3 Jeoloji 17430 FizikElektronik 21,4 oluşturuyor. 8 Kimya Müh. 549 Tıp 26,4 Çevre 16704 EczacılıkKimya 15,7 Öte yandan; gö9 Biyoloji 470 Çevre 26,4 Kimya Müh. 12939 Kimya 15,6 10 Jeoloji 448 Bilgisayar 26,0 Elektronik 7124 Çevre 13,8 receli olarak daha 11 Gıda 419 EczacılıkKimya 25,4 MatematikFizik 5673 Fizik 13,2 anlamlı bulunan “h” 12 Elektrik Müh. 392 MatematikFizik 25,0 Bilgisayar 5222 Elektronik 12,9 değeri ile özellikle de 13 Endüstri Müh. 274 Makine Müh. 25,0 Gıda 5096 Endüstri Müh. 12,6 yayın başına düşen 14 MatematikFizik 197 Endüstri Müh. 24,5 Makine Müh. 4036 Tıp 12,2 15 Bilgisayar 196 Gıda 24,3 Endüstri Müh. 3439 Gıda 12,2 “yalnızca başka bi16 Makine Müh. 127 Elektrik Müh. 23,0 Elektrik Müh. 2241 Elektrik Müh 5,7 limcilerce yapılan atıf Toplam 38027 Ortalama 27,5 Toplam 562782 Ortalama 20,2 sayısına” dayanan sıralamalarda bu durum değişiyor: SözgeliÇizelge 2: Yurtdışındaki ve İçindeki Bilimcilerin “Başarım” Düzeyleri Göstergemi; toplam sayısı içinde %31’lik paya sahip leri olan tıp bilim dalının ortalama yayın başına Toplam Yaldüşen “yalnızca başka bilimcilerce yapılan nızca Başka Toplan Yalnızca OrtalaToplam atıf sayısı” bilim dalları ortalamasının anAtıf Sayısı Bilimcilerce Başka BiToplam ma “h” Atıf cak %60,4’üne ulaşabiliyor. / Toplam Yapılan Atıf limcilerce Bilimciler Yayın Değeri Sayısı Sayısı / TopYayın Yapılan Atıf Sayısı Buna karşılık, yayın sayısı tıp bilim da    lam Yayın Sayısı Sayısı lının ancak %4’ü dolayında olan ve sıralaSayısı mada yalnızca dörder bilimciyle yer alan Yurt Dışındaki 15 Bilimci 6093 270746 250824 61,9 44,4 41,2 biyoloji ve jeoloji bilim dallarının yayın % 12,7 27,2 28,8     başına düşen “yalnızca başka bilimcilerce 41822 725677 619665 27,9 17,4 14,9 yapılan atıf sayısı” ortalama 39,7 ve 38,9 Yurttaki 234 Bilimci ile genel ortalamanın yaklaşık iki katıdır. % 87,3 72,8 71,2     GENEL TOPLAM 47915 996523 870489   20,8 18,2 Peki; bu durum ne anlama geliyor; söz% 100.0 100.0 100.0     gelimi, biyoloji ve jeoloji bilim dallarında Yöntemin en büyük yetersizliği de, bilimcilerin “başarım” düzeylerinin ülkelerin bilimsel araştırma politika ve stratejilerinin gerçekleştirilmesine katkı düzeyleri ile herhangi bir biçimde ilişkilendirilmemesi... ki yayınların aranım düzeyinin tüm bilim dallarında üretilenlerden çok daha yüksek olduğu mu? Öte yandan; toplam atıf sayıları içindeki “yalnızca başka bilimcilerce yapılan atıf sayısı” payları da bilim dallarına göre, dikkat çekici düzeyde farklılık göstermektedir: Örneğin; “yalnızca başka bilimcilerce yapılan atıf sayısının” payları, örneğin tıpta, % 99,2 ile % 54,1; fizikte % 95,0 ile % 36,5 arasında değişmektedir. Ortalama % 84,8 olan bu değerin altında bir orana sahip olan bilimcilerin oranı ise %42’dir. Bu, sorunlu bir durum değil midir? Atıf sayıları temel alındığında yurt dışındaki bilimciler ile yurttaki bilimcilerin “başarım” düzeyler karşılaştırıldığında da oldukça düşündürücü bir görünüm ortaya çıkmaktadır. Bu görünüm Çizelge 2’de sergilenmiştir: Çizelge 2’nin özellikle taranmış son üç sütunundaki görünüm temel alınırsa, yurt dışındaki bilimcilerin “başarım” düzeylerinin yurttakilerden çok daha yüksek olduğu tezi öne sürülebilecektir. Peki; böyle bir tez anlamlı mıdır? “Yeterince” anlamlıysa eğer, bu duruma yol açan nedenlerin sorgulanması; giderek de, bu durumun aşılmasına yönelik arayışlara girilmesi gerekmeyecek midir? Gerekecekse eğer, bu kez de bu gereği kimlerin nasıl yerine getirebileceği sorusu akla geliyor doğallıkla. *** Görünüşe bakılırsa; Sayın Prof. Dr. Mehmet Doğan ile Sayın Prof. Dr. Mustafa Soylak’ın CBT’te üç sayıdır sergiledikleri görünüm, yazarlara “ Benim “h” değerim de 20’den büyük; ben de varım!” diyenlerin dışında, bilimcileri hiç de ilgilendirmiyor. İlgilendirmesi gerekmez mi? Açıktır ki; Sayın yazarların da belirttikleri gibi, atıf sayısından hareketle hesaplanan “h” değerin çeşitli yetersizlikleri var. En büyük yetersizliği de, bilimcilerin “başarım” düzeylerinin ülkelerin bilimsel araştırma politika ve stratejilerinin gerçekleştirilmesine katkı düzeyleri ile herhangi bir biçimde ilişkilendirilmemesinin, sözgelimi, en az atıf sayısı denli önemsenmemesi olsa gerek. Öte yandan; Sayın yazarların kapsama aldıkları 234 bilimcinin görevli oldukları üniversitelere ve yayınların akademik sanlara dağılımı, özellikle, bu dağılımların gerçek nedenleri de son derece anlamlıdır. Böyle bir sorgulama yapılabilmiş olsaydı eğer, sözgelimi, Sayın yazarların ilk yazılarındaki; “…birçok bilim insanımızın Anadolu’daki üniversitelerin mensubu olması dikkat çekici ve sevindirici olup, ülkemizde bilim mayasının tuttuğunu gösterir.” biçimindeki vargılarının ne denli gerçekçi olduğu da açıklıkla ortaya konulmuş olabilirdi. Evet; Sayın Prof.Dr. Mehmet Doğan ile Sayın Prof.Dr. Mustafa Soylak’ın CBT’de yer verilen söz konusu incelemeleri çeşitli yönlerden son derece düşündürücüdür. 1 * Sayın Prof.Dr. Mehmet Doğan’ın ikinci yazısındaki açıklamasına göre; “ ‘h’ sayısı, bir bilimcinin yayınları en yüksek atıftan itibaren azalan atıflarına göre sıralandığında, kaç yayınının bu sayının üzerinde olduğunu gösteren sayı olup yukarıdan saydığınızda ikisinin eşleştiği sayıdır.”